استفراغ شدید حاملگی: از علت تا درمان

استفراغ شدید حاملگی – Hyperemesis Gravidarum نوع شدید رودل صبحگاهی یا ویار است. با علائم ، علت ، راه درمان و عوارض آن آشنا شوید.

این شرایط می تواند بسیار طولانی تر از حالت تهوع و استفراغ رایج در دوران بارداری باشد.

زنان مبتلا به این Hyperemesis Gravidarum ممکن است در اثر استفراغ های مکرر دچار کم آبی و یا از دست دادن وزن شوند.

در حالی که بین یک چهارم تا نیمی از زنان باردار حالت تهوع را تجربه می کنند، فقط 0.3 تا 3% آنها مبتلا به استفراغ شدید حاملگی می شوند.

 

علائم

زنان مبتلا به Hyperemesis Gravidarum در دوران بارداری به شدت احساس رودل می کنند. در بعضی افراد، علائم طی چند هفته و به سرعت نمایان می شود. در سایرین، استفراغ و حالت تهوع به طور مداوم بدتر نیز خواهد شد.

علائم عبارتند از:

• ناتوانی در انجام کارها و عدم تمایل به کودکان دیگر به علت خستگی شدید و استفراغ
• کاهش وزن در طی بارداری
• استفراغ روزانه
• احساس خستگی به علت کم آبی بدن و سوءتغذیه
• تپش قلب
• بوی بد (غیر معمول) تنفس

 

علت

پزشکان هنوز علت دقیق ابتلا زنان به استفراغ شدید حاملگی را نمی دانند. شواهدی وجود دارد که ژنتیک را علت بروز آن می داند.

نتایج بعضی از مطالعات نشان داده که تغییرات ژنتیکی در بعضی از گیرنده های هورمون (برای مثال PGR، IGFBP7 و GFRAL)، می توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

تنوع در دو ژن تاثیرگذار بر روی اشتها و رشد جفت یعنی GDF15 و IGFBP7 نیز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.

زمانی پزشکان کمبود ویتامین B، ریفلاکس، پرکاری تیروئید، عفونت هلیکوباکتر پیلوری و مشکلات روحی را دلیل ابتلا به استفراغ شدید حاملگی می دانستند. با این حال، تحقیقات اخیر این عوامل را تایید نمی کنند.

همچنین بخوانید:

رفلاکس اسید معده در دوران بارداری

 

تشخیص

هیچ آزمایشی توان تشخیص Hyperemesis Gravidarum در زنان را ندارد و در عوض پزشکان برای تشخیص به بررسی علائم اعتماد می کنند.

متخصصان مختلف برای تشخیص Hyperemesis Gravidarum معیارهای متفاوتی را در نظر می گیرند. همین مسئله ممکن است تشخیص دقیق و به موقع بیماری را دشوار کند. 

اگر یک پزشک نتواست نگرانی های شما را در مورد علائم برطرف کند، لازم است برای اطمینان از متخصصین دیگر نیز نظرخواهی کنید.

بعضی از پزشکان تفاوت بین استفراغ شدید حاملگی و حالت تهوع و استفراغ های روتین را با توجه به علائم خاص زیر متوجه می شوند. علائمی مثل:

• کاهش وزن
• کبود آب بدن
• وجود کتون ها در ادرار بیمار (اگرچه بعضی از تحقیقات این عامل تشخیصی را تایید نمی کنند).

 

فاکتورهای خطر

خطر ابتلا به Hyperemesis Gravidarum در زنان زیر بیشتر است:

• خارج از دوران بارداری میگرن دارند
• سابقه حالت تهوع با استفراغ در زمان غیر بارداری داشته اند
• چند قلو باردارند
• داروهایی مصرف می کنند که حاوی استروژن است

گرچه پزشکان علت این امر را نمی دانند، اما زنانی که سیگار می کشند و آنهایی که تا قبل از هفته ششم بارداری مولتی ویتامین مصرف می کنند کمتر مستعد ابتلا به استفراغ شدید حاملگی هستند.

 

عوارض

با مدیریت صحیح این بیماری، استفراغ شدید حاملگی به یک حالت ناراحت کننده و استرس زا اما موقتی تبدیل خواهد شد.

با این حال، در صورت عدم درمان، این بیماری می تواند عوارض جدی برای زنان باردار و جنین در حال رشد ایجاد کند. عوارضی مثل:

• انسفالوپاتی ورنیکه یا Wernicke’s encephalopathy به عنوان یک عارضه عصبی خطرناک که می تواند موجب گیجی، اختلال در گفتار و برقراری ارتباط و مشکلات دیگر شود.
• کمبود آب بدن
• عدم تعادل الکترولیت ها
• سوءتغذیه شدید
• لخته شدن خون به علت کم آبی شدید
• آسیب دیدن دندان ها به علت استفراغ های بیش از حد
• آسیب به جفت
• وزن کم هنگام تولد
• زایمان زودرس
• ایجاد ناتوانی های مادرزادی در جنین

Hyperemesis Gravidarum شدید اگر درمان نشود به ندرت منجر به مرگ می شود.

زمانی پزشکان استفراغ شدید حاملگی را به عوامل روانی نسبت می دادند. اکنون تحقیقات داشتن وضعیت مناسب بهداشت جسمی را ضامن درمان این بیماری می دانند.

 

پیشگیری

پزشکان هنوز از علت بروز استفراغ شدید حاملگی اطلاعی ندارند و شواهد کمی برای رسیدن به یک راهکار خاص برای پیشگیری از آن وجود دارد.

نتایج یک مطالعه در نروژ نشان داد که هیچ تفاوت قابل توجهی در رژیم غذایی افراد مبتلا به این بیماری و زنان دیگر وجود ندارد. با این وجود، زنان مبتلا به استفراغ شدید حاملگی، غذاهای دریایی، آب و سبزیجات (از خانواده آلیوم مثل پیاز و تره فرنگی) کمتری مصرف می کردند.

زنانی که در یک بارداری این بیماری را تجربه کرده اند، مستعد این تجربه در بارداری های بعدی خود نیز هستند.

نتایج یک مطالعه در سال 2011 بر روی 100 نفر از زنان بارداری که تجربه این بیماری را داشته اند نشان داد که 37% از آنها به علت نگرانی بابت برگشت علائم این بیماری، تمایلی به بارداری مجدد ندارند.

مشورت با یک پزشک قبل از بارداری مجدد می تواند به زنان در شناسایی راهکارهای مدیریت این علائم کمک کند.

 

راه درمان

درمان استفراغ شدید حامگلی بر سه هدف تمرکز می کند:

• کاهش یا از بین بردن حالت تهوع و استفراغ
• جلوگیری از کم آب شدن بدن، کاهش وزن و کمبود مواد غذایی که می تواند زنان باردار و جنین را به خطر بیاندازد
• حمایت از خانواده ها برای کنترل فشارهای روحی ناشی از شرایط بیماری

درمان صحیح این بیماری به شدت استفراغ در افراد بستگی دارد. زنانی که دچار نوع شدید این بیماری هستند، باید در بیمارستان بستری شده تا با دریافت وریدی مایعات و مواد مغذی تحت درمان قرار گیرند.

افراد دارای حالت تهوع شدید که آب بدن خود را از دست داده و تعادل الکترولیت ها در آنها بهم خورده است، تا زمان متوقف شدن این حالت نباید از طریق دهان چیزی بخورند.

در شدیدترین حالت ها، ممکن است به تشخیص پزشک از لوله تغذیه بینی به معده برای دریافت مواد غذایی در دوران بارداری استفاده شود.

 

سایر گزینه های درمانی عبارتند از:

• تغییرات رژیم غذایی:

مصرف بیشتر کربوهیدرات ها و مصرف کمتر چربی ها و اسیدها می توانند کمک کننده باشند. بعضی زنان نیز ممکن است با مصرف مواد غذایی در تعداد وعده های بیشتر اما مقدار کمتر، اثرات مثبتی را تجربه کنند. مواد غذایی سرشار از پروتئین می توانند علائم این بیماری را بهبود دهند.

• مکمل های غذایی:

تیامین، ویتامین B6 و ویتامین C می توانند کمک کننده باشند. بعضی از زنان نیز با مصرف ترکیب ویتامین B6 و داروی خواب آور دوکسیلامین (Doxylamine) تسکین پیدا می کنند.

• مراقبت از سلامت روان:

استفراغ شدید حاملگی، به ویژه در زنانی که در بیمارستان بستری می شوند، می تواند بسیار اضطراب آور و ناخوشایند باشد. گروه های پشتیبانی و درمان می توانند در مدیریت این استرس های مزمن به بیمار کمک کنند.

• استراحت کردن:

استراحت می تواند با تسکین استرس ناشی از استفراغ شدید حاملگی به بهبود بیماران کمک کند.

• مصرف زنجبیل:

زنجبیل می تواند با تسکین رودل صبحگاهی و همچنین تاثیر بر علائم ناشی از استفراغ شدید حاملگی، کمک کننده باشد.

• داروهای ضد تهوع:

پزشکان می توانند برای کاهش شدت استفراغ و حالت تهوع این نوع داروها را تجویز کنند.

• داروهای جایگزین:

بعضی از روش های درمانی جایگزین و مکمل در کنار روند درمان می توانند کمک کننده باشند. در این میان، طب سوزنی و هیپنوتیزم تاثیرات نوید بخش از خود نشان داده اند. 

 

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

حالت تهوع و استفراغ در اوایل بارداری امری شایع است اما زمانی که این علائم عملکرد روزانه افراد را تحت تاثیر قرار دهند می توانند نشانه ای از استفراغ شدید حاملگی باشند.

زنان باردار دارای علائم زیر، باید به پزشک مراجعه کنند:

• حالت تهوع شدید یا حداقل یکبار استفراغ در طول روز
• رفع نشدن حالت تهوع و استفراغ در سه ماه دوم بارداری
• کاهش وزن و یا عدم توانایی افزایش وزن بخاطر استفراغ های شدید
• عدم توانایی نگه داشتن هر نوع غذا در بدن (و ایجاد استفراغ)
• احساس ضعف، لرزش، گیجی و کم آبی بدن

اگر بیماری احساس می کند که شرایط او به درستی توسط پزشک معالجش درک نشده است، به دلیل عوارض خطرناک این اختلال باید مشکل خود را با پزشک دیگری مطرح کند.

مراجعه به اورژانس در هنگام مشاهده علائمی مثل گیجی، خستگی شدید و یا از دست دادن هوشیاری ضروری است.

همچنین بخوانید:

اسهال و استفراغ در دوران بارداری: از علت تا درمان

 

چشم انداز

استفراغ شدید حاملگی یا Hyperemesis Gravidarum بسیار شدیدتر از حالت تهوع و استفراغ شایعی است که بسیاری از زنان در دوران بارداری تجربه می کنند.

اگرچه درمان قطعی برای استفراغ شدید حاملگی وجود ندارد، اما معالجه می تواند از شدت علائم کاسته و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.

برای درمان استفراغ شدید حاملگی و ایجاد تاثیر مثبت، ممکن است به استفاده از چندین روش مختلف نیاز باشد. پزشک معالج می تواند مجموعه ای از گزینه های درمانی متناسب با سبک زندگی و نیازهای بهداشتی زنان ارائه دهد.