آیا هپاتیت C قابل درمان است؟

هپاتیت C، عفونت ویروسی است که سبب آسیب کبد می شود؛ داروهای ضد ویروس فعلی در درمان هپاتیت C و پیشگیری از عوارض جدی آن (سیروز کبدی) موثرند.

 

آیا درمانی وجود دارد؟

هپاتیت C نوعی عفونت ناشی از ویروس هپاتیت C بوده که به کبد حمله کرده و به آن آسیب می رساند.

این بیماری یکی از خطرناک ترین انواع هپاتیت است.

هپاتیت C می تواند منجر به مشکلات مختلفی از جمله نیاز به پیوند کبد شود.

این بیماری در بعضی موارد نیز منجر به مرگ می شود.

با این حال، با توسعه روش های جدید درمانی در سال های اخیر، این ویروس قابل کنترل تر از قبل شده است.

امروزه در بیشتر موارد هپاتیت C قابل درمان است. بنابراین بسیار مهم است که در صورت آگاهی از مبتلا شدن به این ویروس، فورا درمان را شروع کنید.

داروهای ضد ویروسی فعلی نیز به در مان هپاتیت C کمک کرده و می توانند باعث جلوگیری از عوارض (سیروز کبدی) و مزمن شدن آسیب به کبد شوند.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) از هر 4 نفر مبتلا به ویروس هپاتیت C، حداکثر یک نفر بدون درمان خاصی بهبود می یابد.

برای این افراد هپاتیت C یک بیماری حاد کوتاه مدت بوده که بدون درمان از بین خواهد رفت.

اما در بیشتر افراد هپاتیت C به یک بیماری مزمن تبدیل شده و به درمان نیاز دارد.

از آنجایی که این ویروس تا زمان بروز آسیب های کبدی، علائمی از خود نشان نمی دهد، مهم است که اگر در معرض این بیماری هستید، آزمایش های لازم را انجام دهید.

 

به روز رسانی تحقیقات

تحقیقات اخیر نشان می دهند که داروهای ضد ویروسی که برای درمان هپاتیت C بکار می روند، می توانند دارای مزایای اضافی کمک به جلوگیری از عوارض جدی ویروس نیز داشته باشند؛ عوارضی مانند سیروز کبدی که ناشی از آسیب های مزمن کبدی است.

نتایج یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که هپاتیت C در ارزیابی اولیه با استفاده از تست رفلکس (Reflex Testing) به طور موثر تری تشخیص داده می شود.

در صورت مثبت بودن مرحله اول آزمون، به صورت خودکار مرحله دوم ارزیابی انجام خواهد شد.

به نظر می رسد این روش تشخیص یک مرحله ای می تواند مدت زمان قبل از شروع درمان ویروس را کاهش دهد. این روش حتی می تواند به کاهش خطا در شناسایی افراد مبتلا به هپاتیت C نیز کمک کند.

در حال حاضر هیچ واکسنی برای هپاتیت C در دسترس نیست.

نتایج یک ارزیابی بالینی در سال 2018 نشان داد که یک واکسن آزمایشی اثر مثبتی در پیشگیری از ویروس در بزرگسالان نداشته است.

با این حال، تحقیقات با امید با یافتن واکسنی موثر برای ویروس هپاتیت C در حال انجام است.

 

درمان های جدید

سازمان غذا و دارو (FDA) در سال 2019 داروی ضد ویروسی ماویرت (Mavyret) را تایید کرد.

این دارو که ترکیبی از گلکاپرویر(Glecaprevir) و پیبرنتاسویر(Pibrentasvir) است برای یک دوره درمانی 8 هفته ای جهت درمان افراد مبتلا به کلیه ژنوتیپ های هپاتیت C، تایید شده است.

هم اکنون این دارو به جای درمان 12 هفته ای قبلی مورد استفاده قرار می گیرد.

این اولین درمان 8 هفته ای هپاتیت C است که برای بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال (که قبلا تحت درمان ویروسی قرار نگرفته اند، یا مبتلا به سیروز کبدی نبوده یا ابتلای آنها به سیروز کبدی بسیار خفیف است) مورد تایید قرار گرفته است.

امروزه روش های غیرتهاجمی برای آزمایش آسیب های کبدی ناشی از هپاتیت C نیز در دسترس هستند.

پیش از این، بیوپسی کبد (نمونه گیری با سوزن) – که منجر به جراحت می شود – برای ارزیابی میزان ویروس و بررسی آسیب های وارده به کبد انجام می شد.

دو آزمایش تصویربرداری جدید و بدون درد به نام های  Mالاستوگرافی تشدید مغناطیسی (Magnetic Resonance Elastography : MRE) و الاستوگرافی گذرا (Transient Elastography) در اندازه گیری سفتی کبدی یا سیروز مورد استفاده قرار می گیرند.

این آزمایشات می توانند کل کبد را بررسی کرده و میزان آسیب های فیبروتیک را به طور دقیق تعیین کنند.

 

همچنین بخوانید:

درباره هپاتیت ویروسی چه می دانید؟

 

درمان های نوظهور

تحقیقات جدید صورت گرفته می توانند به کشف واکسن موثر برای پیشگیری از هپاتیت C منجر شوند.

محققان موسسه ملی آلرژی و بیماری های عفونی در حال برنامه ریزی برای طراحی واکسن های آینده هستند.

در حال حاضر یک ارزیابی بالینی جهت بررسی تاثیرات واکسن (اسید دئوکسی ریبونوکلئیک) در جریان است که می تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن در از بین بردن ویروس ها کمک کند.

هدف استفاده از واکسن DNA، درمان هپاتیت C مزمن در افرادی است که از قبل به این بیماری مبتلا هستند.

 

درمان های فعلی

پیش از این، ترکیبی از داروهای ریباویرین (Ribavirin) و اینترفرون (Interferon) برای درمان هپاتیت C مزمن استفاده می شد.

این دو دارو به جای حمله مستقیم به ویروس، با تقویت فعالیت سیستم ایمنی بدن به از بین بردن ویروس کمک می کند.

هدف از این درمان پاکسازی بدن از ویروس است. این داروهای سرعت بهبودی متغیری داشته و می توانند اثرات جانبی قابل توجهی داشته باشند.

با این حال، سازمان غذا و دارو از سال 2011 بسیاری از داروهای ضد ویروسی که به هپاتیت C حمله می کنند را تایید کرده است.

این داروها از نمونه های قدیمی موفق تر بوده و به نظر می رسد دوام بیشتری داشته باشند.

بعضی از درمان های پیشنهاد شده برای درمان ژنوتیپ های مختلف هپاتیت C عبارتند از:

لدیپاسویر – سوفوسبوویر (Ledipasvir-Sofosbuvir) با نام تجاری Harvoni

الباسویر – گرازوپریویر (Elbasvir-Grazoprevir) با نام تجاری Zepatier

اومبیتاسویر – پاریتاپریویر (Ombitasvir-Paritaprevir/Ritonavir) با نام تجاری Technivie

اومبیتاسویر – پاریتاپریویر – ریتوناویر و داسابوویر  (Ombitasvir-Paritaprevir-Ritonavir and Dasabuvir) با نام تجاری Viekira Pak

داکلاتاسویر – سوفوسبوویر (Daclatasvir-Sofosbuvir) با نام تجاری Darvoni یا Sovodak

گلکاپریویر – پیبرنتاسویر (Glecaprevir/Pibrentasvir) با نام تجاری Mavyret

 

همه این ترکیبات دارویی با عملکرد مستقیم ضد ویروسی (DAAs) هستند، به این معنی که هدف تمامی آنها، حمله به اجزای خود ویروس است.

این داروها در یک بازه زمانی معمولا 8 تا 24 هفته ای باعث کاهش ویروس و پاک شدن بدن خواهند شد.

در تمامی داروهای DAAs، هدف از درمان هپاتیت C، رسیدن به پاسخ ویروسی پایدار (SVR) است

این یعنی میزان ویروس در بدن به حدی پایین بیاید که 12 تا 24 هفته پس از درمان در جریان خون قابل مشاهده نباشند.

در صورت رسیدن به SVR پس از روند درمانی می توان گفت که هپاتیت C درمان شده است.

 

آیا پیوند می تواند هپاتیت C را درمان کند؟

اگر مبتلا به هپاتیت C باشید و دچار سرطان کبد یا نارسایی کبدی شده باشید، ممکن است به عمل پیوند کبد نیاز داشته باشید.

هپاتیت C یکی از شایع ترین دلابل منجر به پیوند کبد است.

پیوند کبد به معنی جایگزین کردن کبد آسیب دیده با کبدی سالم است.

با این حال امکان زیادی برای انتقال ویروس هپاتیت C به کبد جدید در همین حین وجود دارد.

این ویروس نه تنها در کبد، بلکه در جریان خون نیز وجود خواهد داشت. بنابراین ممکن است پیوند کبد، هپاتیت C را درمان نکند.

اگر مبتلا به هپاتیت C فعال هستید، آسیب به کبد جدید بسیار محتمل است، به ویژه اگر درمان را شروع نکرده باشید.

با این حال، در صورت رسیدن به وضعیت SVR قبل از پیوند کبد، احتمال ابتلای مجدد به هپاتیت C کمتر خواهد بود.

 

آیا داروهای جایگزین در دسترس هستند؟

برخی افراد معتقدند که داروهای جایگزینی برای درمان هپاتیت C وجود دارند.

با این حال بر اساس اعلام موسسه ملی سلامت امریکا،  هیچ روش درمانی موثر و اثبات شده ای برای داروهای جایگزین یا مکمل های دارویی جهت درمان هپاتیت C وجود ندارد.

سیلیمارین، معروف به خار مریم، گیاهیست که معمولا برای کمک به درمان بیماری کبدی هپاتیت C استفاده می شود. البته بسیاری از مطالعات هنوز اثر مفیدی از مصرف آن در درمان هپاتیت C نیافته اند.

 

آیا راهی برای پیشگیری از هپاتیت C وجود دارد؟

اگرچه در حال حاضر هیچ واکسنی برای محافظت از افراد در برابر ابتلا به هپاتیت C وجود ندارد اما واکسن هایی برای هپاتیت A و هپاتیت B تولید شده اند.

اگر به هپاتیت C مبتلا شدید، ممکن است لازم باشد تا به تشخیص پزشک در برابر هپاتیت A و هپاتیت B واکسینه شوید.

توصیه به واکسینه شدن در برابر آنها از این جهت اهمیت دارد که ممکن است این ویروس ها علاوه بر عوارض هپاتیت C، باعث بروز آسیب های کبدی چشمگیر شوند.

از آنجایی که هنوز واکسنی برای هپاتیت C وجود ندارد، بهترین راه پیشگیری از ابتلا، قرار نگرفتن در معرض این بیماری است.

هپاتیت C یک پاتوژن یا عامل بیماری زا در خون است. بنابراین، می توانید با داشتن سبک زندگی سالم، خطر ابتلا به آن را کاهش دهید.

 

همچنین بخوانید:

انواع هپاتیت: آیا واکسنی برای آنها وجود دارد؟

 

جهت کاهش خطر ابتلا:

از به اشتراک گذاشتن سوزن، تیغ و لوازم بهداشت ناخن خودداری کنید.

اگر در معرض مایعات بدن افراد قرار دارید – مثلا در حین انجام کمک های اولیه –  پروتکل های بهداشتی را رعایت کنید.

هپاتیت C معمولا از طریق تماس جنسی منتقل نمی شود اما امکان آن نیز وجود دارد.

با استفاده از کاندوم و روش های امن در رابطه جنسی، کمتر در معرض بیماری قرار خواهید گرفت. همچنین لازم است تا در صورت متبلا بودن به هپاتیت C، شریک جنسی خود را از این موضوع آگاه کنید و در صورت مشکوک بودن آزمایش دهید.

از آنجایی که هپاتیت C از طریق خون منتقل می شود، ابتلا به آن از طریق انتقال خون نیز ممکن است.

با این وجود، فرآورده های خونی از اوایل دهه 1990 طبق پروتکل های استاندارد غربالگری شده و خطر ابتلا از این طریق به حداقل رسیده است.

مطابق توصیه CDC اگر از متولدین سال های 1945 تا 1965 (1323 تا 1343) هستید یا اگر قبل از سال 1992 (1370) خون دریافت کردید، برای غربالگری هپاتیت C توسط کادر درمان اقدام کنید.

از نظر CDC افراد اشاره شده در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به هپاتیت C بوده اند.

 

علائم هپاتیت C چیست؟

تمام موارد هپاتیت C به صورت حاد شروع شده و در 6 ماه اول ابتلا به ویروس رخ می دهند.

برای بسیاری از افراد در این مرحله علائمی وجود ندارد.

در صورت بروز علائم، ویروس می تواند هفته ها یا ماه ها قبل وارد بدن شده باشد.

علائم احتمالی عبارتند از:

تب

خستگی

حالت تهوع

استفراغ

رنگ تیره ادرار

مدفوع تیره یا به رنگ خاک رس

درد مفاصل

زردی پوست

بیشتر موارد ابتلا به هپاتیت C حاد به یک بیماری مزمن تبدیل می شوند.

هپاتیت C مزمن معمولا تا زمان ایجاد سیروز کبدی و سایر آسیب های جدی کبدی علائمی از خود بروز نمی دهد.

طی سال های متمادی، ویروس به کبد حمله کرده و به آن آسیب وارد می کند. این امر می تواند منجر به نارسایی کبد و حتی مرگ شود.

از آنجایی که هپاتیت C علامتی ندارد، بهترین راه برای تشخیص آن گرفتن آزمایش است.

یک آزمایش خون ساده می تواندنشان دهد که هپاتیت C دارید یا خیر؟ وجود آنتی بادی به این معنی است که در معرض هپاتیت C قرار گرفته اید.

آزمایش دوم میزان ویروس هپاتیت C (بار ویروسی) عفونت را تائید کرده و میزان ویروس در جریان خون شما را تعیین می کند.

 

نتیجه گیری

در حال حاضر می توان به صورت قطعی ادعا کرد که هپاتیت C به درمان پاسخ مثبتی می دهد.

بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO) داروهای ضد ویروس موجود می توانند بیش از 95% از مبتلایان به این ویروس را درمان کنند.

نتایج یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که افرادی که به وضعیت SVR رسیدند، میزان عود دیر رس بیماری 1 تا 2% بوده و در معرض خطر کمتری برای مرگ بر اثر عوارض کبدی هستند.