سرفه مرطوب: دلایل، درمان و تفاوت آن با سرفه های خشک

سرفه مرطوب / مولد سرفه ای است که سبب تولید مایعاتی مانند خلط می شود. این مطلب به بررسی علت، علائم، درمان و تفاوت آن با سرفه خشک می پردازد.

مقدمه:

سرفه مرطوب نوعی از سرفه است که باعث بیرون آمدن مایعاتی مانند خلط می شود.

این نوع دقیقا برعکس سرفه های خشک است که باعث تولید هیچ مایعی نمی شوند.

در بعضی از موارد، نوع سرفه فرد می تواند به تشخیص علت آن کمک کند.

دلیل این اتفاق این است که بعضی از بیماری های زمینه ای موجب بروز سرفه های خشک و بعضی از آنها موجب بروز سرفه های مرطوب می شوند.

برای آگاهی از تفاوت های سرفه خشک و مرطوب و همچنین علل بروز آنها با ما همراه باشید.

همچنین این مقاله به شرح گزینه های درمانی موجود برای سرفه های مرطوب می پردازد.

همچنین بخوانید:

معنی سرفه من چیست

 

سرفه مرطوب چیست؟

سرفه واکنش و رفلکسی نسبت به تحریک گلو یا ریه ها است.

این یکی از روش های بدن برای از بین بردن مواد تحریک کننده مانند مایعات و یا خلط است.

سرفه مرطوب زمانی رخ می دهد که مایعات در مجاری هوایی، رفلکس سرفه را تحریک می کنند.

نام دیگر سرفه مرطوب، سرفه مولد است، چون خلط تولید می کند.

سرفه مرطوب به دلایل مختلفی رخ می دهد. بعضی از دلایل آن عبارتند از:

** عفونت های تنفسی

** بیماری های مزمن ریه

** بیماری قلبی

بعضی اوقات، سرفه های مرطوب (مولد) با علائم دیگری نیز همراه هستند. مانند:

** تنگی نفس

** خس خس کردن سینه

** ایجاد صداهای غیر طبیعی مثل صدای حباب، جغجغه و قل قل که به اصطلاح به آن ها کراکل یا رال می گویند.

** صداهای مداوم و کم فشار و شبیه به خروپف که به آنها خس خس یا Rhonchi می گویند.

** رنگ خلط مایل به صورتی

این علائم می توانند نشانه هایی برای یافتن علت بروز سرفه های مرطوب باشند.

همچنین بخوانید:

علل سرفه های همراه با مخاط سفید

 

 

سرفه های مرطوب در مقابل سرفه های خشک

فرآیندهای مختلف بیماری ها از راه های مختلفی بر روی ریه ها تاثیر می گذارند.

سرفه های مولد نشان دهنده وجود مایعات در مجاری تنفسی هستند.

در صورتی که در سرفه های خشک، مایعات زیادی در مجاری تنفسی وجود ندارند.

بنابراین، سرفه های خشک باعث ایجاد خلط نمی شوند.

بعضی از بیماری ها ممکن است منجر به ایجاد سرفه های خشک و یا مرطوب شوند.

بعضی دیگر ممکن است یکی از آنها را ایجاد کرده و یا پتانسیل ایجاد هر دو را داشته باشد.

 

دلایل ایجاد سرفه های مرطوب

بعضی از دلایل شایع ایجاد سرفه های مولد عبارتند از:

 

1- عفونت تنفسی

سرفه های مرطوب اغلب ناشی از عفونت های تنفسی هستند.

انواع مختلف این عفونت های زیر می توانند منجر به افزایش مخاط شوند:

** سرماخوردگی

همچنین بخوانید:

بررسی تاثیر ریشه ختمی در درمان سرفه و سرماخوردگی

** برونشیت حاد

** ذات الریه

سایر علائم بالقوه عفونت های تنفسی عبارتند از:

** گلو درد

** تب و لرز

** خستگی

همچنین بخوانید:

علل خستگی و راه های درمان آن

 

2- برونشکتازی (Bronchiectasis)

لوله های برونش هوا، هوا را به داخل و خارج ریه ها حمل می کنند.

برونشکتازی نوعی بیماری است که در آن بافت سطحی لوله های برونش ضخیم، سست و زخمی شده و در نتیجه التهابی مزمن، قطر لوله عریض می شود.

این اتفاق باعث تولید بیش از حد مخاط شده که می تواند منجر به سرفه های مرطوب شود.

تولید بیش از حد مخاط منجر به تجمع آنها در لوله های برونش شده که این اتفاق، خطر بروز عفونت ریه را نیز افزایش می دهد.

بعضی دیگر از علائم بالقوه برونشکتازی عبارتند از:

** خس خس کردن سینه

** به نفس نفس افتادن

** خستگی

** سرفه های حاوی خون یا خلط خونی

** درد قفسه سینه

** درد مفاصل

** ورم نوک انگشتان دست

 

3- بیماری مزمن انسدادی ریه

بیماری مزمن انسدادی ریه یا (COPD) یک اصطلاح برای گروهی از بیماری های مزمن و پیش رونده ریوی است. بعضی از این موارد عبارتند از:

** آمفیزم (Emphysema)

** برونشیت مزمن

** آسم مقاوم

بعضی از انواع COPD ها باعث آسیب رساندن به کیسه های هوایی ریز درون ریه می شود.

در حالی که بعضی دیگر از آنها بر روی لوله های برونش، نایژک ها و یا هر دو تاثیر می گذارند.

بعضی از علائم COPD ها عبارتند از:

** سرفه مرطوب

** خس خس کردن سینه

** تنگی نفس

** احساس تنگی در قفسه سینه

 

4- نارسایی احتقانی قلب

نارسایی احتقانی قلب یا (CHF) زمانی اتفاق می افتد که قلب در پمپاژ خون به سراسر بدن دچار مشکل شود.

وقتی این پمپاژ بی اثر در سمت چپ قلب اتفاق بیفتد، موجب نشت مایعات در کیسه های هوای درون ریه خواهد شد.

در نتیجه آن سرفه های مولد، کراکل و خس خس سینه اتفاق می افتند.

طبق اعلام انجمن قلب آمریکا (AHA)، نارسایی احتقانی قلب ممکن است باعث ایجاد مخاطی مایل به رنگ صورتی شود.

بعضی از علائم دیگر آن عبارتند از:

** تنگی نفس

** خستگی

** تورم پاها به دلیل نارسایی قسمت راست قلب که منجر به گردش خون ضعیف می شود.

 

 

علل بروز سرفه های خشک

سرفه خشک با سرفه مرطوب متفاوت بوده و هیچ مایع یا مخاطی تولید نمی کند.

بطور کلی این نوع سرفه در واکنش به یک عامل محرک یا التهاب مجاری تنفسی ایجاد می شود.

بعضی از دلایل شایع سرفه های خشک عبارتند از:

** بیماری بازگشت اسید به مری (رفلاکس اسید معده)

** آسم

** فیبروز ریه

** داروهای خاص

همچنین بخوانید:

هر آنچه لازم است درباره سرفه های خشک همراه با درد قفسه سینه بدانید

 

کووید 19 (COVID-19) باعث ایجاد کدام نوع سرفه می شود؟ خشک یا مرطوب؟

طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، شایع ترین علائم کووید 19 عبارتند از: سرفه های خشک، تب و خستگی.

در بعضی از افراد نیز سرفه ها همراه با خلط خواهند بود.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC)، گلودرد و آبریزش بینی یا گرفتگی بینی در بعضی از موارد ممکن است علائم کووید 19 باشند.

علائم کووید 19 معمولا خفیف بوده و به تدریج شروع می شوند.

کووید 19 شدید می تواند منجر به ذات الریه شود.

افراد مبتلا به ذات الریه ممکن است دچار سرفه های مرطوب شوند.

 

درمان سرفه های مرطوب

افراد مبتلا به سرفه های مولد ممکن است برای سرکوب آن به دنبال درمان باشند.

با این وجود، سرکوب سرفه های مولد ممکن است منجر به تجمع مخاط در مجاری هوایی ریه شود.

این اتفاق ممکن است منجر به عوارض بعدی مانند مشکلات تنفسی و ایجاد عفونت شود.

افراد مبتلا باید به جای سرکوب سرفه های مرطوب، بر روی پاک کردن مجاری هوایی تمرکز کنند.

سایر درمان ها با هدف پاکسازی خلط و عوامل تحریک کننده مربوط به آنها در پشت گلو انجام می شوند.

اگر سرفه ناشی از یک بیماری زمینه ای باشد، پزشک روش های درمانی خاصی برای آن بیماری را تجویز می کند.

 

روش های درمانی برای بهبود سرفه و پاکسازی خلط

بعضی از روش های درمانی زیر ممکن است به بهبود سرفه کمک کنند.

بعضی دیگر باعث کاهش مخاط پشت گلو شده و در نتیجه نیاز به سرفه کردن را کاهش می دهند.

 

1- اکسپکتورانت ها و موکولیتیک ها

این داروها باعث رقیق شدن مخاط و کاهش چسبندگی آنها می شوند.

این مساله سرفه را برای افراد مبتلا ساده تر خواهد کرد.

این داروها برای افرادی که سرفه های مرطوب داشته اما در بیرون آوردن مخاط مشکل دارند، بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت.

 

 

2- تجهیزات پاک کننده مجاری هوایی

دستگاه های پاک کننده مجاری هوایی مانند دستگاه فشار جریان هوای مثبت (PEP) با استفاده از فشار و لرزش به انتقال خلط از مجاری هوایی در هنگام بازدم کمک می کند.

این عمل به ساده تر شدن سرفه کمک می کند.

نتایج یک بررسی در سال 2014 نشان داد که درمان بوسیله دستگاه (PEP) در درمان برونشکتازی پایدار موثر است.

این بررسی شامل 7 مطالعه بر روی 146 داوطلب بود.

محققان دریافتند که درمان به وسیله دستگاه (PEP) باعث بهبود سرفه و خلط در مقایسه با عدم درمان می شود.

 

3- غرغره با آب نمک

غرغره با آب نمک به عنوان یک درمان خانگی، ممکن است باعث کاهش سرفه های مرطوب شود.

آب نمک ممکن است باعث کاهش مخاط پشت گلو و در نتیجه کاهش نیاز به سرفه شود.

طیف وسیعی از دستورالعمل های تهیه آب نمک در دسترس است.

بیشتر آنها از جمله دستورالعمل انجمن دندانپزشکان آمریکا، مخلوط کردن نصف قاشق چایخوری نمک در حدود 230 میلی لیتر (8 اونس) آب را پیشنهاد می کنند.

افراد برای کاهش مخاط باید روزانه چند بار عمل غرغره کردن با آب نمک را انجام دهند.

 

درمان های خاص

گزینه های درمانی سرفه های مولد تا حدودی به علت آنها بستگی دارند.

بعضی از درمان های خاص عبارتند از:

1- مصرف آنتی بیوتیک ها

آنتی بیوتیک ها برای درمان سرفه های مرطوب ناشی از عفونت های باکتریایی مفید هستند.

نتایج یک بررسی در سال 2017 نشان داد که مصرف آنتی بیوتیک های مناسب می تواند سرفه های مرطوب مزمن در کودکان مبتلا به برونشیت باکتریایی را بهبود بخشد.

همچنین بخوانید:

آنتی بیوتیک کوآموکسی کلاو برای عفونت های باکتریایی

 

2- داروهایی برای درمان CHF

افرادی که به دلیل نارسایی احتقانی قلب یا CHF دچار سرفه های مرطوب می شوند، ممکن است نیازمند دریافت داروهایی به نام ادرارآور (که به تسکین تجمع مایعات کمک می کند) شوند.

این روش می تواند باعث کاهش میزان تجمعات در ریه شود و در نتیجه سرفه های مولد را کاهش دهد.

افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب ممکن است برای دلایل زیر نیاز به دریافت دارو داشته باشند:

** کاهش ضربان قلب

** تنظیم ریتم قلب

** کنترل فشار خون

** کاهش سطح کلسترول

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در بعضی از موارد، سرفه مرطوب ممکن است نشان دهنده یک بیماری زمینه ای جدی مانند بیماری های ریوی یا قلبی باشد.

اگر فردی در مورد علت سرفه های مرطوب خود شک دارد، باید به پزشک مراجعه کند.

افراد باید در صورت مشاهده علائم زیر به همراه سرفه، در سریع ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنند:

** خلط با بوی بد

** خلط مایل به رنگ سبز، زرد یا صورتی

** سرفه های حاوی خون

** تورم در پاها یا مچ پا

** طولانی شدن سرفه های مرطوب برای بیش از چند روز

** تب و لرز قابل توجه

 

افرادی که علائم زیر را تجربه می کنند باید به اورژانس مراجعه کنند:

** آبی شدن پوست یا ناخن

** مشکل در تنفس

** گیجی یا از دست دادن هوشیاری

** درد قفسه سینه

 

خلاصه

سرفه مرطوب در نتیجه وجود مایعات یا مخاط اضافی در مجرای تنفسی ایجاد می شود.

طیف وسیعی از بیماری ها ممکن است منجر به ایجاد سرفه های مولد شوند؛ بیماری هایی مانند عفونت های تنفسی، بیماری های مزمن ریوی و نارسایی احتقانی قلبی.

هنگامی که پزشک علت اصلی سرفه های مرطوب را تشخیص دهد، می توان درمان مناسب را آغاز کرد.

این درمان تا حدودی به علت ایجاد سرفه مرطوب بستگی دارد.

داروهایی مانند موکولیتیک ها و اکسپکتورانت ها می توانند به از بین بردن مخاط ریه ها کمک کنند.

آنتی بیوتیک ها می توانند به درمان عفونت های تنفسی ناشی از باکتری ها کمک کنند.

در حالی که مصرف داروهای خاص CHF برای درمان علائم نارسایی قلبی ضروری هستند.

اگر افراد به علت سرفه های مرطوب خود مشکوک هستند، باید به پزشک مراجعه کنند.