علائم اسکیزوفرنی را بشناسید

اسکیزوفرنی یک بیماری روانی است که سبب هذیان، توهم و گیجی در تفکر و گفتار می شود؛ این مقاله به علت ها، علائم و درمان اسکیزوفرنی می پردازد.

 

اسکیزوفرنی (Schizophrenia) یک اختلال مربوط به بهداشت روان است که معمولا در اواخر دوران بلوغ و یا اوایل بزرگسالی نمایان می شود؛ تاثیر آن بر روی گفتار، افکار، عواطف و سایر زمینه های تاثیرگذار بر تعاملات اجتماعی و فعالیت های روزمره است.

بر اساس اعلام موسسه ملی سلامت روان (NIMH)، اسکیزوفرنی یک بیماری نسبتا غیر معمول است نیست که حدود 0.25% تا 0.64% مردم ایالات متحده آمریکا را درگیر می کند.

متاسفانه در ایران آمار دقیقی در دسترس نیست.

علائم این بیماری روانی معمولا در اواخر نوجوانی و اوایل 30 سالگی نمایان می شوند. علائم در مردان، زودتر از زنان گسترش پیدا می کنند.

در بعضی موارد، فرد از کودکی شروع به ابراز رفتارهای غیرمعمول می کند اما این موارد با افزایش سن قابل توجه می شوند.

در سایر افراد علائم اسکیزوفرنی به صورت ناگهانی ظاهر می شود.

اسکیزوفرنی یک بیماری مادام العمر است اما درمان می تواند به کنترل و مدیریت علائم آن کمک کند.

در این مقاله به علل، علائم و همچنین گزینه های درمانی موجود برای اسکیزوفرنی می پردازیم.

 

علائم

اسکیزوفرنی، افراد مختلف را به روش های متفاوتی درگیر می کند، اما بعضی از علائم شایع آن عبارتند از:

گفتاری گیج کننده که درک آن برای دیگران سخت است.

• عدم نمایش احساس در چهره
• عدم ابراز احساسات عاطفی
• کمبود انگیزه
• مشکل در تمرکز
• علائم روان پریشی مانند هذیان و توهم

قبل از بروز این علائم ممکن است فرد دارای علائم زیر باشد:

• بدخلقی، بی دل و دماغ بودن
  
• دلواپسی
• عدم تمرکز

 

در ادامه به بحث درباره بعضی از علائم اصلی بیماری روانی اسکیزوفرنی می پردازیم.

 

هذیان و پندار بیهوده

افرادی که دچار هذیان گویی می شوند ممکن است به چیزی باور داشته باشند که هیچ دلیل محکمی برای آن وجود ندارد.

به عنوان مثال آنها ممکن است اعتقاد داشته باشند که:

بسیار مهم هستند.

کسی آنها را تعقیب می کند.

دیگران در تلاشند تا از راه دور آنها را کنترل کنند.

قدرت یا توانایی فوق العاده ای دارند.

 

توهم

برخی افراد ممکن است توهم را تجربه کنند. شایع ترین نوع توهم شنیدن صدا است. به عنوان مثال افراد متوهم ممکن است چیزی را که وجود ندارد ببینند، احساس کنند، بچشند یا استشمام کنند.

 

گیجی در تفکر و گفتار

تفکر و گفتار افراد ممکن است بدون دلیل منطقی از موضوعی به موضوع دیگر برود. بنابراین ممکن است دنبال کردن صحبت ها و متوجه شدن هدف آنها سخت باشد.

همچنین ممکن است مشکلاتی در حافظه، درک و استفاده از اطلاعات در آنها به وجود بیاید.

 

همچنین بخوانید:

سلامت روان چیست؟

 

سایر علائم

همچنین ممکن است علائم اشاره شده در بالا بر روی عوامل زیر تاثیرگذار باشد:

انگیزه: فرد ممکن است از فعالیت های روزمره از جمله مراقبت از خود غافل شود. این افراد ممکن است روان‌گسیختگی کاتاتونی (catatonia) را نیز تجربه کرده و به سختی قادر به صحبت و یا حرکت باشند.

بیان عواطف: فرد ممکن است واکنش مناسبی به اتفاقات خوشحال کننده یا غم انگیز نداشته باشد و یا اصلا به آنها واکنش نشان ندهد.

زندگی اجتماعی: فرد ممکن است از ترس آسیب دیدن توسط افراد دیگر، از اجتماع کناره گیری کند.

ارتباطات: الگوهای غیر عادی فکری و گفتاری این افراد می تواند ارتباط آنها با دیگران را دشوار کند.

بیشتر افراد مبتلا به بیماری روانی اسکیزوفرنی متوجه حال بد خود نمی شوند و توهم و هذیان برای آنها واقع بینانه به نظر می رسد. این امر می تواند متقاعد کردن آنها به مصرف دارو را دشوار کند. آنها ممکن است از عوارض جانبی بترسند و یا معتقد باشند که داروها به آنها آسیب می رساند.

اگرچه اسکیزوفرنی معمولا در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی رخ می دهد اما ممکن است کودکان را نیز درگیر کند.

 

 

علت ها

طبق اعلام موسسه ملی سلامت روان (NIMH)، اسکیزوفرنی در هنگام ترکیب عوامل خاص ژنتیکی و عوامل محیطی گسترش می یابد.

به عنوان مثال، عوامل زیر ممکن است در پیشرفت بیماری روانی اسکیزوفرنی نقش داشته باشند:

وراثت ژنتیکی

اگر در یک خانواده سابقه ابتلا به اسکیزوفرنی وجود نداشته باشد، احتمال ابتلا به آن کمتر از 1% است.

با این حال، اگر یکی از والدین به آن مبتلا باشد، خطر ابتلا به آن افزایش پیدا می کند.

 

عدم تعادل شیمیایی در مغز

به نظر می رسد که اسکیزوفرنی در زمان عدم تعادل یک انتقال دهنده عصبی به نام دوپامین و احتمالا سروتونین در مغز اتفاق می افتد.

 

عوامل محیطی

عوامل محیطی که احتمال ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش می دهند عبارتند از:

• ضربه در هنگام تولد
• سوء تغذیه قبل از تولد
• عفونت های ویروسی
• عوامل روانی- اجتماعی مانند تروما
• داروها و مواد مخدر خاص

شواهد یافت شده توسط دانشمندان در سال 2017 نشان داد که بعضی مواد موجود در حشیش می تواند باعث تحریک افراد مستعد به اسکیزوفرنی شود.

با این حال، بعضی دیگر اظهار داشتند که ابتلا به اسکیزوفرنی ممکن است باعث تمایل مصرف فرد به حشیش شود.

 

درمان

اسکیزوفرنی یک بیماری مادام العمر است اما درمان موثر می تواند علائم افراد مبتلا را کنترل کرده، از عود کردن آن جلوگیری کرده و باعث عدم نیاز به بستری شدن گردد.

تجربه افراد مبتلا به اسکیزوفرنی متفاوت بوده و پزشک درمان آن را متناسب با افراد تنظیم می کند.

بعضی از گزینه های بالقوه درمان اسکیزوفرنی عبارتند از:

داروهای ضد روان پریشی: این داروها می توانند برای مصرف روزانه یا با فاصله بیشتر تجویز شوند. در صورت انتخاب گزینه تزریقی ممکن است 3 ماه فاصله بین هر تزریق لازم باشد. (بسته به نوع دارو)

مشاوره: مشاوره می تواند به افراد در یافتن مهارت های مقابله ای و دنبال کردن اهداف زندگی کمک کند.

مراقبت ویژه هماهنگ: این رویکرد جامع ترکیبی از مصرف داروها، مشارکت خانواده و خدمات آموزشی است.

بعضی از داروهای رایج برای اسکیزوفرنی عبارتند از:

ریسپریدون (Risperidone)- نام تجاری ریسپردال

الانزاپین (Olanzapine)- نام تجاری زیپرکسا

کوئتیاپین (Quetiapine)- نام تجاری سروکوئل

زیپراسیدون (Ziprasidone) – نام تجاری ژئودون

کلوزاپین (Clozapine)- نام تجاری کلوزاریل

هالوپریدول (Haloperidol)- نام تجاری هالدول

گفته می شود که بسیاری از این داروها دارای عوارض جانبی هستند از جمله علائم عصبی و افزایش وزن.

داروهای جدید ممکن است عوارض کمتری داشته باشند.

دنبال کردن برنامه درمانی (حتی در صورت بهبود علائم) برای هر فرد مبتلا به اسکیزوفرنی ضروری است. در صورت قطع مصرف داروهای تجویز شده توسط بیمار، ممکن است علائم دوباره بازگردند.

 

همچنین بخوانید:

قرص خواب آور زولپیدم

 

انواع

در گذشته، متخصصان به انواع اسکیزوفرنی مانند اسکیزوفرنی پارانوئید و اختلال اسکیزوافکتیو اشاره کرده اند. البته امروز این طبقه بندی ها دیگر استفاده نمی شوند.

 

تشخیص

هیچ آزمایش تشخیصی برای ارزیابی بیماری روانی اسکیزوفرنی وجود ندارد.

پزشک با مشاهده رفتار افراد می تواند وجود آن را تشخیص دهد. همچنین ممکن است پزشک سوالاتی در مورد سابقه سلامت جسمی و روانی بیمار مطرح کند.

با این توضیحات، ممکن است نیاز به بعضی از آزمایشات به جهت رد کردن سایر علل احتمالی مثل وجود تومور، آسیب مغزی و یا بیماری روانی دیگر مثل اختلال دوقطبی باشد.

 

معیارهای تشخیصی

پزشکان برای تشخیص اسکیزوفرنی از معیارهای موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، چاپ پنجم، استفاده می کنند.

این راهنما معیارهایی را برای تشخیص طیف وسیعی از مشکلات بهداشت روان ارائه می دهد.

مطابق این معیارها، فرد مشکوک باید حداقل دو علامت از علائم زیر را به مدت یک ماه داشته باشد:

• هذیان
• توهم
• صحبت های بدون نظم
• رفتارهای کاتاتونی و به شدت بی نظم
• علائم منفی مثل عدم تکلم، بی حسی عاطفی و یا بی انگیزگی

لازم به ذکر است که برای تشخیص بیماری روانی اسکیزوفرنی، حداقل یکی از سه علامت اول باید وجود داشته باشد.

همچنین ممکن است این افراد دچار اختلال در عملکرد خود در مدرسه یا محل کار، تعامل با دیگران و یا مراقبت از خود باشند. ضمن اینکه باید علائم را به مدت 6 ماه یا بیشتر تجربه کرده باشند.

همچنین علائم نباید به دلیل یک بیماری دیگر، مصرف یک دارو و یا مصرف مواد دیگر باشد.

 

چشم انداز

بیماری روانی اسکیزوفرنی یک بیماری بلندمدت بوده که می تواند بر توانایی افراد برای زندگی تاثیر عمیقی داشته باشد. این اثرات ممکن است بر اطرافیان بیمار نیز تاثیر بگذارد.

درمان هایی برای کنترل علائم افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در دسترس هستند. همچنین این افراد می توانند از حمایت خانواده، دوستان و خدمات اجتماعی بهره مند شوند.

افرادی که از مبتلایان به اسکیزوفرنی مراقبت می کنند، می توانند با کمک به یادگیری نحوه تشخیص شروع بیماری، تشویق افراد به پایبندی به برنامه درمانی خود و حمایت از طریق تجربیات به آنها کمک کنند.