سپسیس: هر آنچه باید در مورد این بیماری بدانید

سپسیس واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به عفونت است؛ این مقاله علائم، دلایل، پیشگیری و درمان سپسیس در نوزادان و بزرگسالان را بررسی می کند.

 

مقدمه:

سپسیس بیماری است که در اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی نسبت به عفونت ایجاد می شود. این واکنش می تواند منجر به آسیب به اندام های بدن و در نهایت تهدیدی برای ادامه زندگی فرد گردد.

علائم و نشانه های سپسیس شامل تب بالا، تپش قلب، مشکلات تنفسی و گیجی هستند.

احتمال ابتلا به این بیماری در افراد مسن، کودکان و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری های زمینه ای خاص، بیشتر است.

هر ساله، این بیماری 1.7 میلیون نفر در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب مرگ حدود 270000 نفر می شود.

به طور تقریبی، از هر سه مرگ در بیمارستان ها، یک مرگ ناشی از سپسیس است.

داشتن اطلاعات کافی برای شناسایی علائم و نشانه ها به افراد کمک خواهد کرد تا به سرعت مراقبت های لازم را دریافت کنند.

سپسیس یک فوریت پزشکی است و درمان سریع می تواند انسان را از خطر مرگ نجات دهد.

 

سپسیس چیست؟

سپسیس (Sepsis ) واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن نسبت به عفونت است. در یک فرد مبتلا به سپسیس، سیستم ایمنی به اندام و بافت های بدن آسیب وارد کرده و می تواند زندگی فرد را تهدید کند.

سپسیس می تواند واکنش بدن نسبت به عفونت در پوست، ریه ها، مجاری ادرار یا اندام های دیگر بدن باشد.

یکی از دلایل شایع سپسیس، عفونت باکتریایی در خون است.

گاهی اوقات، سپسیس و سپتیسمی (Septicemia) اشتباه گرفته می شوند در حالی که دو موضوع مختلف هستند.

 

علائم

هر فرد مبتلا به عفونت با علائم سپسیس زیر، نیاز به مراقبت های پزشکی فوری دارد:

• تب و لرز
• تپش قلب یا ضربان شدید قلب
• دشواری در تنفس
  
• عرق کردن پوست
• درد یا ناراحتی شدید
• قرمزی و تورم در اطراف زخم

هنگامی که سپسیس شدید باشد، می تواند منجر به علائم زیر گردد:

• پایین آمدن فشار خون
• سرگیجه و ضعف
• کاهش حجم ادرار
• رنگ پریدگی
• احساس غیر معمول گرما یا سرما در پوست، مانند تب
• پوست خنک و رنگ پریده در اندام ها
• گیجی، کاهش هوشیاری و تغییرات دیگر در وضعیت روانی فرد
• ترس ناگهانی از مرگ
• لکنت زبان
• اسهال، حالت تهوع یا استفراغ
• درد و ضعف شدید
• تنگی نفس
• از دست دادن هوشیاری

با پیشرفت بیماری ممکن است شوک عفونی (شوک سپتیک: Septic Shock) رخ دهد. شوک سپتیک با افت خطرناک فشار خون همراه است، بدین معنا که اکسیژن به هیچ یک از اندام های بدن نمی رسد.

افراد مسن و خردسالان بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به بیماری سپسیس قرار دارند.

علائم بیماری در این گروه از افراد سریع تر رو به وخامت می رود؛ اما تشخیص این مسئله در این گروه های سنی دشوارتر است.

همچنین شناسایی علائم در افرادی که دارای موارد زیر هستند نیز دشوارتر است:

• مشکلات یادگیری
• مشکلات ارتباطی
• زوال عقل

هنگامی که فرد درخواست کمک پزشکی می کند، ارائه دهنده خدمات درمانی باید در رابطه با موارد زیر اطلاعات کسب کند:

• علائم
• هرگونه عفونت، آسیب یا عمل جراحی
• آیا سیستم ایمنی فرد به خطر افتاده است؟
• آیا فرد مبتلا به دیابت یا هر بیماری زمینه ای دیگر است؟
  

این اطلاعات به تسریع روند تشخیص کمک کرده و درمان سریعتر را امکان پذیر می سازند.

 

دلایل

دلایل سپسیس عبارتند از:

• عفونت های باکتریایی
• عفونت های قارچی
• عفونت های ویروسی، ازجمله کووید 19

پاتوژن یا عامل بیماری زا می تواند از طریق زخم یا در حین یا بعد از عمل جراحی وارد بدن شود.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت عفونت باکتریایی و ویروسی

 

فاکتورهای خطر

سپسیس می تواند هر فرد مبتلا به عفونت را تحت تاثیر قرار دهد؛ اما خطر ابتلا برای افراد زیر بیشتر است:

• افراد بالای 65 سال
• نوزادان زیر یک سال
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف
• افراد دارای بیماری های زمینه ای مانند دیابت، HIV و سرطان

به نظر می رسد که آسیب پذیری نسبت به سپسیس در حال افزایش است.

یکی از دلایل این موضوع، مقاومت آنتی بیوتیکی عنوان شده است: اصطلاحی که به ایمنی میکروب ها در برابر داروهایی که زمانی بسیاری از عفونت ها را کنترل می کردند، اشاره دارد.

 

درمان

پزشک درمان سریع را برای سپسیس تجویز خواهد کرد که شامل اقدامات زیر است:

• درمان علت عفونت
• تجویز آنتی بیوتیک اگر عفونت باکتریایی باشد
• تامین اکسیژن و مایعات داخل وریدی برای اطمینان از رسیدن جریان خون به اندام ها
• در صورت لزوم بکارگیری وسیله ای برای کمک به تنفس
• در صورت لزوم، برنامه ریزی برای جراحی به منظور برداشتن بافت آسیب دیده

سپسیس اغلب نیاز به درمان در بیمارستان دارد و برخی از افراد به مراقبت های ویژه نیاز دارند.

بویژه افراد مسن ممکن است به مراقبت های ویژه و درمان نیاز داشته باشند تا:

• از زخم فشاری یا زخم بستر جلوگیری شود.
  
• از ترومبوز سیاهرگی عمقی جلوگیری شود.
  
• سطح گلوکز کنترل گردد.
  

برخی از موارد شدید سپسیس یا شوک سپتیک، به تمام روش های درمانی واکنش نشان نمی دهند. در این موارد، متخصصان مراقبت های بهداشتی باید مراقبت پایان زندگی را در دستور کار قرار دهند.

 

سپسیس در نوزادان

سپسیس می تواند در عرض 24 ساعت پس از تولد ایجاد شود، این مساله در نوزادان با نام سپسیس نوزادی شناخته می شود.

طفل تازه متولد شده، تا 90 روز پس از زایمان، نوزاد درنظر گرفته می شود.

خطر ابتلا به سپسیس نوزادی بیشتر است اگر:

• اگر مادر در دوران بارداری به عفونت استرپتوکوکی گروه B مبتلا باشد.
• زایمان زودرس باشد.
• کیسه آب 24 ساعت قبل از زایمان پاره شود.

سپسیس نوزادی با تاخیر 24 ساعتی یا بیشتر پس از زایمان شروع می شود. این بیماری می تواند ناشی از یک عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی باشد.

اگر نوزاد برای درمان بیماری دیگری در بیمارستان بستری باشد یا با فرد دارای عفونت در تماس باشد، بیشتر در خطر ابتلا به سپسیس خواهد بود.

علائم و نشانه های سپسیس نوزادی عبارتند از:

• تغییرات در دمای بدن
• مشکلات تنفسی
• اسهال و استفراغ
• تورم در شکم
• قند خون پایین
• زردی
• ضربان قلب کند
• کاهش در حرکت ازجمله مکیدن
• تشنج

 

سپسیس در افراد مسن

خطر ابتلای افراد مسن به سپسیس بیشتر است زیرا:

• آن ها اغلب بیماری های دیگری مانند دیابت دارند.
• سیستم ایمنی بدن آن ها ضعیف تر است.
• بیشتر دچار عفونت های مکرر، بویژه مواردی که می تواند منجر به سپسیس گردد، می شوند.
  
• بیشتر در معرض سوء تغذیه قرار دارند.

سپسیس اغلب از عفونت ادراری یا عفونت دستگاه تنفسی مانند ذات الریه یا آنفلوآنزا ناشی می شود.

در سال 2020، کووید 19 (کروناویروس) به عنوان یک عامل خطر برای سپسیس به ویژه در بزرگسالان مسن ظاهر شد.

شناسایی و تشخیص علائم اولیه سپسیس در افراد مسن نسبت به جوان ترها، دشوارتر است و ممکن است این بیماری با سرعت بیشتری رو به وخامت رود.

طبق اعلام سپسیس آلیانس، افراد بالای 65 سال، 13 برابر بیشتر از افراد زیر 65 سال، به دلیل سپسیس در بیمارستان بستری می شوند.

علاوه بر این، 63% از افراد بالای 60 سال در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان ها دارای سپسیس هستند.

پس از بهبودی یک فرد مسن از سپسیس، خطرات زیر او را تهدید می کند:

• عفونت مجدد
• درد و خستگی مزمن
• اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD
• آسیب به اندام ها

به طور کلی،‌ شناخت علائم سپسیس، اطمینان از درمان سریع هر نوع عفونت و انجام اقدامات لازم جهت جلوگیری از پیشرفت سپسیس برای افراد مسن و عزیزانشان بسیار حائز اهمیت است.

 

تشخیص

پزشک بیماری سپسیس را از طریق موارد زیر تشخیص می دهد:

1. گرفتن شرح حال پزشکی، شامل جزئیات مربوط به عفونت های اخیر و سایر بیماری ها
2. در نظر گرفتن علائم فرد
3. معاینه فیزیکی
4. ارزیابی فشار خون، دما و سایر علائم
5. انجام آزمایشات برای شناسایی عفونت

اگرچه درمان هرچه سریع تر سپسیس ضروری است اما درمان زودهنگام آن می تواند چالش برانگیز باشد. بسیاری از علائم مانند تب بالا با علائم سایر بیماری ها مشترک هستند.

 

پیشگیری

انجام اقداماتی به منظور جلوگیری از عفونت و درمان سریع در صورت بروز عفونت، می تواند به کاهش خطر ابتلا به سپسیس کمک کند.

سایز استراتژی ها عبارتند از:

• واکسیناسیون منظم شامل واکسن های آنفولانزا و ذات الریه
• جلوگیری از ایجاد زخم روی پوست و تمیز نگه داشتن آن
• پیروی از دستورالعمل های شستشوی دست
• مراجعه سریع به مراکز درمانی در صورت بروز علائم شدید شدن عفونت

همچنین لازم است در دوران همه گیری بیماری کووید 19، در مکان های شلوغ ماسک بزنید و فاصله گذاری اجتماعی را رعایت نمایید.

 

همچنین بخوانید:

غذاهای تقویت کننده سیستم ایمنی

 

کلام آخر

درمان سریع و زودهنگام سپسیس اغلب موثر است اما این بیماری می تواند سریع پیشرفت کرده و روند درمان را دشوار سازد.

اغلب افراد با طی مراحل درمانی از این بیماری بهبود می یابند. با این وجود، سپسیس می تواند تاثیر دراز مدت بر سلامت فرد داشته باشد خصوصا اگر به اندام های بدن یا سیستم ایمنی آسیب وارد شده باشد.

هرگونه عفونت را سریع درمان کنید، در صورت بدتر شدن عفونت برای دریافت مراقبت های تخصصی اقدام کنید و در صورت بروز علائم سپسیس، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.