هایپراسپرمی: کم بودن اسپرم و باروری

زیاد بودن مایع منی را هایپراسپرمی گویند که گاهی منجر به کم بودن اسپرم می شود، گرچه علائم یا علت خاصی ندارد اما در صورت لزوم درمان می شود.

در این مطلب به بررسی دلایل، علائم و روش های درمان هایپراسپرمی پرداخته شده است.

 

مقدمه

هایپراسپرمی وضعیتی است که باعث می شود شخص مقدار زیادی سِمِن (منی) تولید کند. منی مایعی است که حاوی اسپرم است و وقتی فرد به انزال می رسد از طریق آلت تناسلی خارج می شود.

هایپراسپرمی در مقایسه با دیگر مشکلات موثر بر اسپرم، نسبتا نادر است. این وضعیت بیماری نیست و منجر به هیچگونه تغییر جسمانی نمی شود. با اینحال ممکن است قدرت باروری را کاهش دهد. هر کسی که در مورد تولید اسپرم خود نگران است، می بایست برای انجام آزمایشات لازم به پزشک مراجعه کند.

 

هایپراسپرمی چیست؟

هایپراسپرمی وقتی رخ می دهد که حجم منی فرد بیش از حد طبیعی باشد. بطور کلی پزشکان حجم بیش از 5.5 میلی لیتر در هر انزال را هایپراسپرمی می دانند. (البته برخی این محدودیت را تا کمی بیش از 6 میلی لیتر دانسته اند).

اساسا منی ترکیبی از اسپرم بیضه ها، و دیگر مایعاتی است که از وزیکول های منی و پروستات خارج می شوند. آلت تناسلی، منی را در طول ارگاسم از طریق انزال به بیرون می راند. این مایعات اسپرم را در مسیر حمل و سوخت گیری بارور کردن تخمک یاری می کنند.

درحالی که نام هایپراسپرمی از نظر لغوی به معنای افزایش اسپرم است، اما همیشه هم اینطور نیست. ممکن است افزایش حجم منی در اثر افزایش تولید دیگر مایعات تشکیل دهنده سِمِن باشد.

نتایج یک مطالعه در ژورنال تولید مثل و پیشگیری از بارداری نشان داده پارامتر های اسپرم بیشتر افراد مبتلا به هایپراسپرمی طبیعی هستند. بنابراین احتمال دارد مسئول افزایش حجم مایع منی، مایعات دیگری مانند مایعات تولید شده توسط پروستات و وزیکول های منی باشند.

 

دلایل

هایپراسپرمی موقت، مثلا به دنبال یک دوره ریاضت، طبیعی است. اما در چنین مواردی حجم مایع منی به تدریج به مقدار طبیعی قبل باز خواهد گشت.

علت هایپراسپرمی دراز مدت (زیاد بودن همیشگی مایع منی) مشخص نیست. برخی معتقدند ارتباط بالقوه ای بین هایپراسپرمی دراز مدت و رژیم غذایی و سبک زندگی وجود دارد. به عنوان مثال مکمل ها و داروهای گیاهی موثر بر تحریک اندام های جنسی می توانند منجر به هایپراسپرمی دراز مدت شوند. با اینحال مطالعات کافی در مورد این نظریه انجام نشده است. برخی دیگر معتقدند عفونت خفیف پروستات منجر به التهاب این ناحیه و در نتیجه افزایش حجم مایع منی می شود.

 

علائم و نشانه ها

زیاد بودن غیرطبیعی حجم مایع منی اصلی ترین علامت هایپراسپرمی محسوب می شود.

البته ممکن است کسی که در تمام طول زندگی خود به هایپراسپرمی مبتلا بوده است، هرگز متوجه این حجم زیاد و غیر طبیعی نشود. این وضعیت هیچ علائم دیگری ندارد، بنابراین بعضی افراد تا آخر عمر متوجه آن نمی شوند. 

هر کسی که متوجه زیاد بودن غیرطبیعی حجم مایع منی خود بشود می بایست جهت تعیین علت آن به پزشک مراجعه کند.

 

باروری

هایپراسپرمی، در بعضی موارد منجر به “کم باروری” می شود.

بعضی افرادی که حجم مایع منی آنها زیاد است، در حقیقت اسپرم کمتری نسبت به مقدار معمول دارند، چراکه مایعات دیگر موجود در مایع منی، اسپرم را رقیق می کنند. این رقیق بودن تاثیر منفی روی قدرت باروری دارد.

لازم به ذکر است کم بودن تعداد اسپرم منجر به ناباروری افراد نمی شود. بنابراین هنوز هم احتمال پدر شدن افراد مبتلا به هایپراسپرمی وجود دارد.

افراد مبتلا به هایپراسپرمی که سطح اسپرم آنها نرمال یا زیاد است، هیچ مشکلی در باروری ندارند.

 

درمان

افراد مبتلا به هایپراسپرمی، در بسیاری از موارد، نیاز به هیچ درمانی برای وضعیت خود ندارند.

اما اگر هایپراسپرمی با پایین بودن تعداد اسپرم همراه باشد، ممکن است روی باروری تاثیر منفی بگذارد. اگر فرد مبتلا به هایپراسپرمی قصد بچه دار شدن داشته باشد، ممکن است پزشک یکی از روش های زیر را برای کمک به او توصیه کند:

 

مصرف دارو

بعضی داروها، از جمله مسدود کننده های گیرنده استروژن، می توانند تعداد اسپرم را تقویت کنند. داروهایی مانند کلومیفن سیترات، باعث تحریک تولید هورمون در مغز می شوند. این کار می تواند روی افزایش تولید اسپرم تاثیر بگذارد. با این وجود این دارو یک درمان بدون تایید محسوب می شود. چراکه تاکنون هیچ مطالعه معتبری این اثر را اثبات نکرده است.

 

روش های کمک باروری

روش های کمک باروری (ART) درمان هایی هستند که پزشکان از آنها برای افزایش شانس موفقیت باروری کمک می گیرند. چنین روش ها شامل فرآیندهایی مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) یا تزريق داخل سيتوپلاسمی اسپرم هستند.

در روش های کمک باروری، اسپرم و تخمک در محیطی خارج از بدن ترکیب می شوند. سپس تخمک بارور شده برای رشد، دوباره به رحم باز می گردد.

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) تخمین می زند، 1.7% از نوزادان ایالات متحده از طریق یکی از روش های کمک باروری متولد شده اند.

 

 

چه زمان مراجعه به پزشک ضروری است؟

هر کسی که در مورد تولید اسپرم یا باروری خود نگران است، می تواند برای انجام آزمایش های لازم به پزشک مراجعه کند.

پزشک قبل از آنکه دستور آزمایش بدهد، دستگاه تناسلی را از نظر فیزیکی مورد بررسی قرار می دهد. اگر مسئله غیرطبیعی در دستگاه تناسلی دیده شود، پزشک دستور تصویر برداری یا سونوگرافی می دهد.

ممکن است پزشک برای آنالیز مایع منی، دستور نمونه برداری هم بدهد. در چنین مواقعی، تکنسین آزمایشگاه برای بررسی تعداد کل اسپرم و کیفیت آنها، مقدار کمی از مایع منی را بر می دارد.

ممکن است پزشک نتیجه آزمایش خون را هم بخواهد چراکه با این نتیجه می توان دیگر علل احتمالی ناباروری، مانند عدم تعادل هورمونی یا پایین بودن سطح تستوسترون را مورد بررسی قرار داد.

 

چشم انداز

هایپراسپرمی یک وضعیت نادر است که تاثیری روی سلامت فرد ندارد.

اگر هایپراسپرمی منجر به مشکلات باروری شود، روش هایی مانند IVF موثر هستند. در غیر اینصورت، هایپراسپرمی منجر به علامت یا عوارض دیگری نخواهد شد.

کسانی که در مورد زیاد بودن مایع منی یا کم بودن اسپرم خود نگران هستند، می توانند جهت انجام آزمایش های تشخیصی به پزشک مراجعه کنند.