غده پروستات چیست؟

پروستات غده کوچک در آناتومی باروری مردان است و در تولید مثل و تنظیم نطفه نقش دارد؛ این مقاله علائم و بیماری های پروستات را بررسی می کند.

 

پروستات عملکردهای مختلفی دارد. مهمترین آنها تولید مایع اصلی منی (Seminal Fluid) است؛ مایعی که جزء تشکیل دهنده منی است.

این غده همچنین در تولید هورمون نقش دارد و به تنظیم جریان ادرار کمک می کند.

مشکلات پروستات به خصوص در مردان مسن شایع است. التهاب پروستات، بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات از شایع ترین این مشکلات است.

علائم پروستات اغلب با بروز مشکل در دفع ادرار ظاهر می شود که ممکن است با کنترل ضعیف مثانه یا ضعف جریان ادرار همراه باشد.

در این مقاله به تعریف پروستات، عملکرد و ساختار آن و شرایط پزشکی که روی آن اثر منفی دارد می پردازیم.

 

پروستات چیست؟

پروستات عضوی کوچک و نرم و ​​ به اندازه یک گردو یا یک توپ پینگ پنگ است.

وزن آن حدود 30 گرم بوده و معمولاً  در لمس نرم و روان است.

پروستات در عمق لگن، بین آلت تناسلی و مثانه قرار دارد.

با قرار دادن انگشت در مقعد و فشار دادن آن به سمت جلوی بدن می توان غده پروستات را احساس کرد.

مجاری ادرار، لوله ای که موجب خروج ادرار و منی از بدن می شود، از پروستات عبور می کند. از آنجا که پروستات این لوله را احاطه کرده است مشکلات پروستات می تواند بر جریان ادرار اثر منفی داشته باشد.

این اندام بخشی از آناتومی جنسی یا تولیدمثل مردان است. قسمت های دیگر شامل آلت تناسلی، پوست بیضه و بیضه ها است.

 

کار پروستات چیست؟

پروستات اندامی حیاتی نیست اما برای باروری مهم است.

ادامه متن عملکرد و نقش پروستات را بررسی می کند.

 

کمک به تولید منی

نقش اصلی پروستات مشارکت و اضافه نمودن مایع پروستات به منی است.

بر اساس یک مقاله، مایع پروستات 20%-30% کل حجم منی را تشکیل می دهد.

باقیمانده آن از وزیکول های منی (کیسه منی: 50%-65%) و بیضه ها (5%) بدست می آید.

مایعات پروستاتیک حاوی اجزایی – از جمله آنزیم ها، روی و اسید سیتریک- است که اسپرم را به یک ماده ای ایده آل برای زندگی سلول های اسپرم تبدیل می کند.

یک آنزیم مهم، آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) است که به رقیق و روان تر شدن مایع منی کمک می کند.

مایعات موجود در منی به اسپرم کمک می کند تا از مجرای ادرار عبور کرده و تا رسیدن به تخمک که برای تولید مثل ضروری است زنده بماند.

مایع پروستات کمی اسیدی است، اما سایر اجزای مایع منی آن را کاملا قلیایی می کند. این کار برای مقابله با اسیدیته واژن و محافظت از اسپرم در برابر آسیب است.

 

همچنین بخوانید:

هایپراسپرمی: کم بودن اسپرم و باروری

 

بسته شدن مجرای ادرار هنگام انزال

در حین انزال، پروستات منقبض شده و مایعات پروستات را در مجرای ادرار می ریزد.

این مایع با سلولهای اسپرم و مایع حاصل از کیسه های منی ترکیب شده و مایع منی ایجاد می شود، و سپس بدن آن را هنگام انزال دفع می کند.

وقتی پروستات هنگام انزال منقبض می شود، دهانه بین مثانه و مجرای ادرار بسته شده و با سرعت مایع منی را خارج می کند.

به همین دلیل است که در شرایط آناتومیک طبیعی امکان دفع همزمان ادرار و انزال وجود ندارد.

 

متابولیسم هورمون

پروستات برای عملکرد صحیح به آندروژن ها و هورمون های جنسی مردانه مانند تستوسترون نیاز دارد.

پروستات حاوی آنزیمی به نام 5-آلفا ردوکتاز است که تستوسترون را به فرم فعال بیولوژیکی به نام دی هیدروتستوسترون (DHT)  تبدیل می کند.

این هورمون برای رشد و عملکرد طبیعی پروستات مهم است.

در مردانی که در سنین رشد قرار دارند، این هورمون برای ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه مانند موهای صورت بسیار مهم است.

 

ساختار پروستات

پوششی از بافت همبند که حاوی فیبرهای عضلانی است، پروستات را احاطه کرده است. این پوشش باعث می شود پروستات هنگام لمس، خاصیت ارتجاعی داشته باشد.

دانشمندان پروستات را به چهار ناحیه که مجرای ادرار را همانند لایه های پیاز احاطه کرده است، دسته بندی می کنند.

لایه های زیرین پروستات را تشکیل می دهند که با لایه خارجی شروع  شده و به داخل پروستات منتهی می شوند:

• ناحیه قدامی: این ناحیه از بافت های رشته ای و عضلانی ساخته شده که به آن ناحیه فیبروم عضلانی قدامی (Anterior Fibromuscular Zone: فیبروماسکولار قدامی: استروما ) نیز گفته می شود.
• ناحیه محیطی: این مکان بیشتر در پشت غده قرار دارد، جایی که بیشترین بافت غده ای جای گرفته است.
• ناحیه مرکزی: این منطقه مجاری انزال را پوشش داده و حدود 25% از کل توده پروستات را تشکیل می دهد.
• ناحیه انتقال: این ناحیه بخشی از پروستات است که مجرای ادرار را احاطه کرده است. این قسمت تنها بخشی از پروستات است که در طول زندگی به رشد خود ادامه می دهد.

علائم مشکلات پروستات

مشکلات پروستات اغلب باعث ایجاد مشکلاتی در دفع ادرار یا کنترل مثانه می شود.

برخی علائم مشکلات پروستات عبارتند از:

• کنترل ضعیف مثانه از جمله زیاد رفتن به دستشویی
• فوریت ادرار که گاهی اوقات فقط با مقدار کمی ادرار همراه است
• مشکل در شروع جریان ادرار، یا توقف و شروع جریان هنگام ادرار کردن
• جریان ادرار ضعیف یا کم

مشکلات پروستات همچنین می تواند باعث اختلال در عملکرد جنسی، عفونت ادراری، سنگ مثانه و یا در موارد شدید سبب نارسایی کلیه شود.

اگر فرد به هیچ وجه نمی توانید ادرار کند باید فوراً به پزشک مراجعه نماید.

در صورت مشاهده علائم زیر، فرد باید به پزشک خود مراجعه کند:

• درد هنگام ادرار یا بعد از انزال
• احساس درد در آلت تناسلی، کیسه بیضه یا ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد
• مشاهده خون در ادرار
• درد شدید شکمی
• جریان ادرار ضعیف یا چکه چکه کردن در پایان ادرار کردن
• تب، لرز یا بدن درد
• مشکل در کنترل مثانه مانند توقف یا تأخیر در ادرار
• عدم توانایی تخلیه کامل مثانه
• ادرار بودار یا رنگ غیرمعمول

 

همچنین بخوانید:

اختلال نعوذ: علت و درمان

 

مشکلات و بیماری های پروستات کدامند؟

چندین مشکل پزشکی می تواند بر پروستات تأثیر بگذارد که برخی از آنها عبارتند از:

 

پروستاتیت

پروستاتیت تورم یا التهاب شایع پروستات است. این بیماری شایعترین مشکل پروستات در مردان زیر 50 سال است.

به التهاب ناگهانی پروستات پروستاتیت حاد می گویند.

این عارضه به دلیل عفونت باکتریایی رخ می دهد. به طور ناگهانی ظاهر شده و با داروی مناسب آنتی بیوتیکی به سرعت برطرف می شود.

هنگامی که التهاب پروستات بیش از 3 ماه طول بکشد به آن پروستاتیت مزمن یا سندرم درد مزمن لگنی می گویند.

 

بزرگ شدن پروستات

بزرگ شدن پروستات که به آن هیپرتروفی خوش خیم پروستات (BPH) نیز می گویند شایع ترین بیماری پروستات در مردان بالای 50 سال است.

معمولاً بزرگ شدن پروستات در ناحیه انتقال اتفاق می افتد.

هنگامی که پروستات بزرگ می شود به مجرای ادرار فشار وارد کرده و لوله مجرای ادرار را باریک می کند.

باریک شدن مجرای ادرار و کاهش توانایی تخلیه مثانه موجب بروز بسیاری از مشکلات مرتبط با این بیماری می شود.

با ادامه این وضعیت مثانه ممکن است ضعیف شده و به خوبی تخلیه نمی شود.

بزرگ شدن پروستات سبب دشواری در دفع ادرار شده و در موارد نادر و جدی می تواند به طور کامل از دفع ادرار جلوگیری کند. این وضعیت احتباس ادرار نام دارد که مستلزم معاینه فوری پزشک است.

 

همچنین بخوانید:

فیناستراید در درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات

 

سرطان پروستات

به گفته انجمن سرطان آمریكا، سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در مردان پس از سرطان پوست است.

از هر 9 مرد در طول زندگی خود 1 نفر به سرطان پروستات دچار می شود.

به طور میانگین، افراد در سن 66 سالگی، تشخیص سرطان پروستات را دریافت می کنند.

انجمن سرطان آمریكا می گوید که افراد می توانند براساس سن و عوامل خطرساز خود انتخاب كنند كه آیا غربالگری سرطان پروستات انجام دهند یا خیر اما باید از قبل از خطرات احتمالی این آزمایش آگاه باشند.

آزمایشات پزشکی پروستات

پزشکان متخصص، بیماری های پروستات را با استفاده از انواع مختلف معاینات و آزمایش های پروستات تشخیص می دهند.

معاینات معمول پروستات شامل موارد زیر است:

• معاینه انگشتی مقعد (معاینه دیجیتال رکتوم): پزشک انگشت را وارد روده راست کرده و برای تشخیص توده ها ، ندول ها و علائم سرطان پروستات را لمس می کند.
• آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آزمایش خون، سطح این PSA را ارزیابی می کند. سطوح بالای PSA افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات را نشان می دهد.
• نمونه برداری از پروستات: اگر پزشک مشکوک به سرطان باشد، می تواند نمونه کوچکی از بافت پروستات را برای آزمایش بردارد. برای انجام این کار آنها یک سوزن را از طریق مقعد وارد پروستات می کنند.
• ام آر آی پروستات. این آزمایش آناتومی پروستات را با جزئیات کامل از جمله شناسایی مناطق مشکوک به سرطان نشان می دهد. فناوری جدید امکان هدف گیری این مناطق از طریق MRI-ultrasound fusion biopsy را فراهم می کند.

خلاصه

پروستات یک غده عضلانی کوچک در آناتومی باروری مردان است. این غده مایع مهمی تولید می کند که به انتقال اسپرم کمک کرده و آنها را سالم و زنده نگه می دارد.

اگرچه پروستات اندامی حیاتی برای زندگی نیست اما برای تولید مثل مهم است.

اگر مشکوک به مشکل یا بیماری در پروستات خود هستید برای تشخیص دقیق و توصیه های درمانی به پزشک مراجعه کنید.