هیپوگلیسمی – افت قند خون دلایل متعددی از جمله دیابت دارد و می تواند علائم مختلفی مانند سرگیجه، دلهره و گیجی ایجاد کند.

با ما همراه باشید تا درباره علائم و تاثیرات افت قند خون روی بدن بیشتر بدانید.

علائم افت قند خون

افت قند خون زمانی اتفاقی می افتد که قند موجود در خون از سطح طبیعی پایین تر برود. به گفته موسسه دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی ایالات متحده (NIDDK) پزشکان معمولا این سطح را 70 میلی گرم در هر دسی لیتر یا پایین تر تعریف می کنند.

وقتی افت قند خون رخ می دهد، فرد یک یا چند علامت را تجربه می کند. این علائم می توانند بین افراد متغیر باشند و شدت شان فرق کند. به گفته NIDDK، علائم خفیف تا متوسط عبارتند از:

گرسنگی
دلهره یا لرزش
تعریق
سبکی سر یا سرگیجه
تاری دید
سردرد
خستگی یا خواب آلودگی
رنگ پریدگی پوست
گیجی
احساس ضعف
تحریک پذیری
عصبانیت
عدم تعادل
تمایل به بحث و مشاجره
نبض یا ضربان قلب نامنظم یا تند
تغییر در شخصیت و رفتار
مشکل در تمرکز

در موارد شدید ممکن است فرد علائم زیر را تجربه کند:

حمله صرعی
تشنج
ناتوانی در خوردن و آشامیدن
از دست دادن آگاهی

دلایل افت قند خون

افت قند خون گاهی به دیابت مربوط است اما می تواند برای کسانی که این بیماری را ندارند هم رخ بدهد. صرف نظر از علت، افت قند خون خطرناک است و مبتلایان باید بلافاصله آن را درمان کنند.

دیابت

مبتلایان به دیابت در معرض خطر افت فشار خون (کمتر از سطح طبیعی) قرار دارند. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) دلایل رایج ناشی از افت قند خون در مبتلایان به دیابت عبارتند از:

مصرف زیاد انسولین
مصرف زیاد داروهای دیابت
افزایش یا تغییر میزان فعالیت های بدنی
نوشیدن الکل
حدف وعده های غذایی اصلی

موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، سایر دلایل احتمالی را اینطور معرفی می کند:

بیمار شدن
مصرف کربوهیدرات ناکافی
به تعویق انداختن وعده غذایی برای مدت طولانی

دلایل غیرمرتبط به دیابت

براساس اطلاعات انجمن غدد درون ریز، هیپوگلیسمی غیردیابتی نادر است اما رخ می دهد. این نوع هیپوگلیسمی دو نوع دارد:

هیپوگلیسمی ناشتا که اغلب به یک بیماری زمینه ای مربوط است.
هیپوگلیسمی واکنشی که در عرض چند ساعت بعد از وعده غذایی رخ می دهد.

دلایل افت قند خون ناشتا عبارتند از:

زیاده روی در مشروبات الکلی یا نوشیدن الکل زیاد
بیماری های کبد، قلب و کلیه
تومورهایی که بر پانکراس تاثیر می گذارند
پایین بودن سطوح هورمونی
داروهای مشخص مثل سالیسیلات ها (آسپرین) یا سولفا (آنتی بیوتیک ها)

دلایل افت قند خون واکنشی عبارتند از:

ابتلای فرد به پیش دیابت
کمبود آنزیم
جراحی معده

پزشکان هنوز دقیقا نمی دانند چه چیزی باعث بروز هیپوگلیسمی واکنشی می شود. اما می دانند مبتلایان به این بیماری احتمالا انسولین اضافی در خونشان دارند.

افت قند خون بعد از وعده غذایی

اگر فرد کمی بعد از پایان وعده غذایی دچار افت قند خون بشود، احتمالا هیپوگلیسمی واکنشی دارد.

افرادی که در مراحل بهبودی بعد از جراحی معده قرار دارند، بیشتر در معرض این عارضه بعد از وعده غذایی قرار دارند. علتش هم این است که غذا خیلی سریع از معده رد می شود.

همین طور کسانی که پیش دیابت دارند هم بعد از غذا خوردن، افت قند خون را تجربه می کنند چون بدنشان نمی تواند سطح انسولین را به درستی تنظیم کند.

تشخیص

اگر علائم افت قند خون شدید باشد، فرد نیاز به مراقبت اورژانسی خواهد داشت. متخصصان سلامت می تواند شرایط افراد را ارزیابی کرده و درمان مورد نیازشان را فراهم کنند.

افرادی که دیابت ندارند باید درباره علائمشان با پزشک صحبت کنند. متخصصان سلامت باید بتوانند افت قند خون را تشخیص دهند و دنبال دلایلش بگردند.

آزمایش های لازم برای تشخیص بیماری های زمینه ساز برای هر فرد متفاوت است. در برخی موارد، پزشک معاینه جسمی و آزمایش خون انجام می دهد.

درمان

شدت علائم افت قند خون مشخص می کند چه نوع درمانی لازم است.

در موارد شدید هیپوگلیسمی، ممکن است فرد نتواند به تنهایی داروهای دیابت را مصرف کند یا زمان مناسب برای «قانون ۱۵-۱۵» گذشته باشد. در این شرایط، یک نفر باید به بیمار گلوکاگون تزریق کند و با اورژانس تماس بگیرد. اگر گلوکاگون در دسترس نبود هم باید با اورژانس تماس گرفت.

قانون ۱۵-۱۵

انجمن دیابت امریکا (ADA) برای علائم خفیف تا متوسط افت قند خون به افراد توصیه می کند قانون ۱۵-۱۵ را دنبال کنند:

۱۵ گرم کربوهیدرات مصرف کنند.

۱۵ دقیقه صبر کنند و دوباره سطح قند خون را تست کنند.

اگر سطح قند خون هنوز پایین تر از ۷۰ میلیگرم بر دسی متر بود، این فرایند را تکرار کنند.

اگر سطح قند خون به ۷۰ میلیگرم بر دسی متر رسید، یک وعده یا میان وعده کوچک بخورند تا از افت مجدد قند خون پیشگیری بشود.

همچنین توصیه می کنند سوابق افت قند خون را حفظ کنند و درباره آنها با پزشک شان صحبت کنند.

برخی از غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی ۱۵ گرم کربوهیدرات هستند، عبارتند از:

۱۱۳ گرم آبمیوه یا سودا
قرص گلوکز
یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل
آب نبات سفت

کسانی که دیابت ندارند، بعد از قانون ۱۵-۱۵ باید اقدام به درمان فوری کنند.

تزریق گلوکاگون

در موارد شدید افت قند خون، فرد برای دریافت درمان به کمک نیاز دارد. این افراد در این شرایط به تزریق گلوکاگون نیاز خواهند داشت.

مراحل تزریق گلوکاگون:

گلوکاگون را به بازو، ران یا باسن تزریق کنید.
فرد در عرض ۵ تا ۱۵ دقیقه هوشیاری اش را به دست می آورد. ممکن است استفراغ کنند؛ پس مطمئن شوید جایشان راحت باشد.
با پزشک تماس بگیرید تا بتوانید فرد را به بیمارستان منتقل کنید که زیر نظارت متخصصان درمانی قرار بگیرد.

مبتلایان به دیابت باید درباره نحوه استفاده از کیت اورژانسی با پزشک صحبت کنند. همچنین باید به طور منظم، تاریخ انقضای داروی گلوکاگون را بررسی کنید و از آسیب ندیدن وسایل تزریق مطمئن شوند.

همچنین باید به اعضای خانواده و همکاران یاد بدهند چطور تزریق اورژانسی گلوکاگون را انجام بدهند. اگر تزریق درست انجام نشود یا سرنگ خراب باشد، باید بلافاصله با اورژانس تماس گرفت.

عوارض

اگر فردی به خاطر دیابت یا بیماری های دیگر به طور مرتب افت قند خون دارد، در معرض خطر مشکلات جدی تر قرار می گیرد.

عوارض بلندمدت و کوتاه مدت عبارتند از:

تغییر در کیفیت زندگی
بی خوابی
مشکلات کلیه
مشکل در جریان خون به مغز
عملکرد شناختی ضعیف
حمله قلبی
از دست دادن بینایی
کما

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

مبتلایان به دیابتی که در حین برنامه درمانی، علائم هیپوگلاسیمی را تجربه می کنند باید به پزشک مراجعه کنند چون ممکن است داروها یا رژیم غذایی آنها نیاز به تغییر داشته باشد.

افراد می توانند با ایجاد تغییرات سالم در سبک زندگی و دنبال کردن دقیق برنامه درمان از دفعات بعدی افت قند خون پیشگیری کنند.

کسانی که دیابت ندارند و علائم افت قند خون را تجربه می کنند هم باید به پزشک مراجعه کنند. بعد از اینکه پزشک بیماری زمینه ساز را تشخیص داد، برنامه درمانی طراحی می کند که بروز علائم در آینده را متوقف می کند یا به حداقل می رساند.

چشم انداز

افراد باید با دنبال کردن توصیه های پزشکی، به محدود کردن بروز افت قند خون که می تواند عوارض جدی داشته باشد، کمک کنند. اگر افراد این علائم را به سرعت درمان کنند، می تواند از موقعیت های کشنده و خطرناک پیشگیری کنند.

اگر کسی افت قند خون ناگهانی و شدیدی را تجربه کرد که قابل درمان نبود و هوشیاری اش را از دست داد، اطرافیان باید با اورژانس تماس بگیرند. در ضمن اگر ممکن بود باید بلافاصله به فرد گلوکاگون تزریق کنند.

پیشگیری

بهترین روش مدیریت افت قند خون، تشخیص درست و تغییر سبک زندگی برای پیشگیری از بروز مجدد علائم است.

تشخیص زودهنگام دیابت یا هر نوع بیماری زمینه ساز دیگر بسیار مهم است. این به فرد کمک می کند قبل از شدید شدن علائم، برنامه درمانی دریافت کند.

به گفته انجمن دیابت امریکا (ADA) افرادی که علائم افت قند خون دارند باید در موقعیت های زیر سطح قند خون را چک کنند:

قبل و بعد از وعده غذایی
وسط شب
قبل از خواب
به تناوب بیشتر در واکنش به تغییرات دارویی و سبک زندگی
قبل و بعد ورزش

خلاصه

افراد می توانند در صورت نخوردن یک وعده غذایی یا داشتن انسولین زیاد در خون، افت قند خون را تجربه کنند. هیپوگلاسیمی دیابتی و غیردیابتی هر دو می توانند منجر به افت سطح قند خون شوند.

اگر فردی علائم افت قند خون دارد، باید تشخیص پزشکی دریافت کند تا درمان به موقع و به درستی شروع بشود.

پیشگیری برای کمک به جلوگیری از ایجاد علائم جدی، حیاتی است. نظارت و مدیریت مداوم سطح قند خون می تواند از عوارض آتی از جمله از دست دادن بینایی پیشگیری کند.

دیابت / قند خون متابولیسم و غدد درون ریز