بیماری زونا: علائم و درمان

بیماری زونا یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس واریسلا زوستر (عامل آبله مرغان) ایجاد می شود؛ این مقاله علائم و درمان زونا را توضیح می دهد.

بیماری ویروسی زونا در مراحل اولیه می تواند طیف گسترده ای از علائم و نشانه ها را ایجاد کند. علائم از تحریک و درد خفیف پوست گرفته تا تب و سایر علائم شدید بیماری متفاوت است.

افراد تا زمانی که علائم اضافی زونا توسعه نیابد، متوجه علل بروز علائم اولیه نخواهند شد.

عامل ایجاد بیماری ویروسی زونا، ویروس واریسلا زوستر (Varicella-zoster virus) است که باعث به وجود آمدن آبله مرغان نیز می شود.

این ویروس در بدن افرادی که به آبله مرغان مبتلا شده اند، وجود دارد. در صورت فعال شدن دوباره این ویروس، بیماری زونا بروز می کند. این بیماری معمولا به صورت بثورات پوستی دردناک و همراه با سوزش نمایان می شود. همچنین معمولا تمایل دارد تا ناحیه ای از یک طرف بدن را تحت تاثیر قرار دهد.

در ادامه با نشانه های اولیه، علائم و مراحل بیماری زونا آشنا خواهیم شد.

 

نشانه های اولیه و علائم

بروز زونا معمولا 3 تا 5 هفته طول خواهد کشید و ممکن است در روزهای اولیه هیچ بثورات پوستی نمایان نشود.

اما ممکن است علائم اولیه زیر ایجاد شود:

• احساس سوزش یا درد در یک طرف بدن (معمولا در یک ناحیه کوچک و نه کل بدن)
• احساسات غیرمعمول مانند بی حسی، سوزن سوزن شدن و دردهای ناگهانی یک ناحیه خاص پوست در یک طرف بدن
• احساس ناخوشی عمومی و یا کم انرژی بودن نسبت به وضعیت عادی
• سردرد
• تب
• لرز
• مشکلات معده مثل حالت تهوع یا استفراغ و اسهال

افراد دارای سابقه ابتلا به آبله مرغان که علائم فوق را دارند، ممکن است به بیماری زونا مبتلا شده باشند.

بیماری زونا در افرادی که چندین عامل خطر را دارند، بیشتر احتمال بروز دارد.

در بیشتر افراد بثورات پوستی قرمز رنگ طی 1 تا 5 روز پس از شروع احساس سوزش و سوزن سوزن شدن پوست بروز می کنند.

چند روز پس از آن بثورات پوستی به تاول های کوچکی که حاوی مایعات هستند تبدیل شده و حدودا 7 تا 10 روز بعد این مایعات خشک شده و تبدیل به تاول هایی با پوست خشک می شوند.

این پوسته ها معمولا طی دو هفته برطرف خواهند شد.

 

علائمی غیر از بثورات پوستی

بروز علائم زونا به غیر از بثورات پوستی برای چند روز متداول است. در برخی افراد بروز بثورات پوستی بیش از 5 روز زمان خواهد برد.

برخی افراد مبتلا به ویروس هرپس زوستر، دارای علائم پوستی بسیار دردناک هستند که هیچ راش پوستی در آن ناحیه وجود ندارد؛ البته بروز این مساله به ندرت اتفاق می افتد.

افرادی که در معرض ابتلا به زونا بوده و بعضی از علائم آن را تجربه می کنند باید فورا به پزشک مراجعه کنند. اگرچه درمان قطعی برای زونا وجود ندارد اما شروع زودهنگام روند درمانی می تواند از شدت بروز آن بکاهد.

 

همچنین بخوانید:

انواع ضایعات پوستی و درمان

 

زونای داخلی (Internal shingles)

در افراد مبتلا به زونای داخلی، این بیماری ویروسی نواحی سیستمیک بدن به جز پوست مانند اندام های داخلی را تحت تاثیر قرار می دهد.

این نوع زونا بیشتر در بین افراد مسن و یا بدحال شایع بوده و خطر بروز عوارض بلندمدت همانند درد مزمن افزایش می یابد.

این درد با وجود زونای داخلی شدیدتر شده و برای بعضی از افراد در چندین ناحیه مختلف بدن ایجاد می شود.

تصور عدم ابتلا به زونا به علت نداشتن بثورات پوستی نادرست است.

 

علت ها

ویروس هرپس زوستر پس از ابتلا به آبله مرغان و درمان بیماری، در بدن فرد باقی می ماند. البته آبله مرغان تکرار نخواهد شد اما در صورت فعال شدن مجدد ویروس، بیماری ویورسی زونا ایجاد می شود.

ابتلا به زونا در تمام افراد امکان پذیر است اما بعضی از عوامل خطر خاص احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهد.

عوامل خطر عبارتند از:

• سن: خطر ابتلا به زونا و مشکلات مربوط به آن در افراد بالای 50 سال به طرز چشمگیری افزایش خواهد یافت.

 

• ضعف سیستم ایمنی بدن: افراد مبتلا به HIV، دیابت و یا سرطان و همچنین افرادی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می کنند، بیش از سایر افراد دچار زونا خواهند شد.

 

• بیماری های مزمن: وجود بیماری های مزمن مانند دیابت نوع 1، آسم، لوپوس اریتماتوس سیستمیک، آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه و بیماری التهابی روده خطر ابتلا به زونا، به ویژه در افراد جوان را افزایش می دهد.

 

• کاهش وزن اخیر: نتایج مطالعه ای در سال 2016 نشان داد که کاهش وزنی که اخیرا اتفاق افتاده باشد با ابتلا به زونا مرتبط است اما دلیلی برای آن ارائه ندادند.

 

• سابقه زونا: افرادی که سابقه قبلی ابتلا به زونا دارند، بیشتر در معرض آن هستند. سابقه خانوادگی ابتلا به زونا نیز خطر بروز آن را افزایش می دهد.

 

• استرس: افرادی که دچار استرس شدید عاطفی هستند بیشتر در معرض ابتلا به زونا قرار دارند. دلیل این امر ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن به علت استرس است. کمبود خواب نیز عامل دیگری برای خطر است.

 

بیماری زونا بسیار شایع است. از هر 3 نفر در ایالات متحده آمریکا حداقل یک نفر در طول زندگی خود به زونا مبتلا می شود.

 

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

افراد در صورت مشاهده علائم اولیه زونا، به خصوص اگر سابقه ابتلا به زونا داشته یا در معرض عوامل خطر فوق قرار بگیرند، باید به پزشک مراجعه کنند.

افرادی که تحت درمان بیماری ویروسی زونا قرار دارند درباره بروز موارد زیر با پزشک خود مشورت کنند:

• بدتر شدن علائم پس از درمان
• برطرف نشدن علائم طی چند هفته
• بروز علائم جدید یا متفاوت علاوه بر بثورات پوستی
• بروز نشانه های عفونت ثانویه مثل تب بالا و زخم باز یا رگه های قرمز ناشی از آسیب زونا

در صورت بروز دردهای عصبی بلندمدت در ناحیه آسیب دیده و پس از برطرف شدن بثورات پوستی، باید با پزشک مشورت نمود.

این عارضه نورالژی پس از زونا نامیده شده و %10 تا 18% افراد مبتلا به زونا را تحت تاثیر قرار می دهد.

 

تشخیص

پزشک معمولا با ارزیابی سابقه پزشکی و علائم بیمار و همچنین معاینه فیزیکی به وجود زونا پی می برد. با این وجود، برخی مواقع ممکن است علائم زونا شبیه به بثورات دیگری مانند موارد زیر باشد:

• عفونت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس
• یک واکنش آلرژیک
• اگزما

پزشک ممکن است با استفاده از سواب (Swab) از ضایعه نمونه برداری کرده و آن را برای بررسی به آزمایشگاه ارسال کند. در صورت مشکوک بودن به عفونتی دیگر، ممکن است آزمایش خون و آزمایشات اضافی دیگری توصیه شود.

 

درمان

هیچ درمانی برای بیماری ویروسی زونا وجود ندارد و به علت ویروسی بودن عامل آن، آنتی بیوتیک ها برای درمان آن موثر نیستند. بنابراین عدم اقدام به خود درمانی با نسخه های قدیمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در بسیاری از موارد پزشکان به تجویز داروهای ضد ویروسی مثل فامسیکلوویر (Famciclovir)، والاسیکلوویر (Valacyclovir) یا اسیکلوویر (Acyclovir) می پردازند.

همچنین داروهای مسکن می توانند به کاهش علائم کمک کنند.

مصرف لوسیون کالامین، کمپرس جو دوسر کلوئیدی در هنگام حمام، و کمپرس آب سرد می توانند به تسکین خارش ناشی از زونا کمک کنند.

خودداری از خاراندن ناحیه آسیب دیده به دلیل عدم تحریک تاول ها و جلوگیری از افزایش خطر عفونت دارای اهمیت است.

برخی افراد بر اثر ضایعات ناشی از زونا دچار عفونت باکتریایی پوست می شوند. این عفونت ممکن است بسیار دردناک بوده و در صورت عدم درمان گسترش یابد.

افراد مبتلا که به این عفونت نیز دچار می شوند، نیاز به درمان با آنتی بیوتیک و حتی بستری شدن در بیمارستان دارند.

افرادی که مبتلا به زونا نیستند می توانند با تزریق واکسن زونا خطر ابتلا به نورالژی پس از زونا را کاهش دهند.

این واکسن در افرادی که سابقه آبله مرغان نداشته و واریسلا زوستر در بدن آنها وجود ندارد، از ابتلا به آبله مرغان و زونا پیشگیری خواهد کرد.

بعضی از درمان های طبیعی نیز می توانند به مقابله با علائم زونا کمک کنند.

 

خلاصه

ابتلا به زونا می تواند بسیار دردناک و حتی ناتوان کننده باشد.

علائم اولیه زونا بسیار متفاوت بوده و در صورت مشکوک بودن به آن، باید به پزشک مراجعه گردد.

عدم بروز بثورات پوستی به معنای مبتلا نشدن به زونا نیست. این بیماری ممکن است با درد روی پوست و بدون بثورات پوستی همراه باشد. همچنین ممکن است بثورات پوستی در ادامه نمایان شوند.

علائم زونا در بیشتر افراد به ویژه در افراد جوان یا سالم، با درمان و یا بدون آن طی چند هفته از بین خواهند رفت.

با این وجود، از آنجایی که ابتلا به زونا می تواند باعث بروز دردهای بلندمدت شود. درمان سریع آن (حتی اگر در ابتدا خفیف باشد) از اهمیت بالایی برخوردار است.