علت بوی بد ادرار و راه های کاهش آن
بوی بد ادرار می تواند ناشی از کم آبی یا نشانه ای از عفونت باشد؛ این مقاله به بررسی انواع علت بوی بد ادرار و راه های کاهش بو می پردازد.
بوی ادرار به خصوص در اوایل صبح و یا در هنگام کم آب شدن بدن، اغلب مانند بوی ملایم آمونیاک است.
بوی بد ادرار می تواند نشانه ای از وجود عفونت باشد. بنابراین در صورت برطرف نشدن این بوی بد و یا ایجاد علائمی دیگر باید به پزشک مراجعه کرد.
این مقاله به بررسی علت های ایجاد بوی بد ادرار و روش هایی برای کاهش و رفع این بو می پردازد.
علت های شایع ایجاد کننده بوی بد ادرار
بوی بد ادرار همیشه نشان دهنده وجود بیماری نیست. کم آبی بدن، مصرف برخی ویتامین ها و داروها نیز می توانند باعث ایجاد بوی بد ادرار شوند.
علت های شایع بوی بد ادرار عبارتند از:
ادرار غلیظ
ادرار غلیظ شده حاوی آمونیاک بیشتر و آب کمتر است. این امر می تواند منجر به بوی بد شدید گردد.
ادرار در اثر کم آبی بدن بیشتر تمایل به غلیظ شدن دارد. این امر معمولا در اول صبح و یا زمانی که افراد به اندازه کافی آب نمی نوشند، اتفاق می افتد.
علائم کم آبی شدید بدن عبارتند از:
در صورت برطرف نشدن علائم پس از نوشیدن آب باید به پزشک مراجعه نمود. این مراجعه به علت احتمال وجود عفونت کلیه است.
غذاها
متابولیت ها موادی هستند که در هنگام هضم شکل می گیرند. از آنجایی که بدن آنها را به وسیله ادرار دفع می کند، ممکن است دلیلی برای بوی بد ادرار باشند.
به عنوان مثال مصرف مارچوبه و متابولیت های حاصل از آن در هنگام هضم باعث ایجاد بوی بد ادرار می شوند.
داروها و مکمل ها
مصرف بعضی از داروها و مکمل ها می توانند منجر به تغییر در بوی ادرار شوند.
این موارد عبارتند از:
- دوزهای بالای ویتامین های گروه B مانند تیامین (B1) و کولین (B4)
- بعضی از آنتی بیوتیک ها به ویژه گروهی به نام سولفونامیدها
- برخی داروهای دیابت
- شیمی درمانی
بیماری ها و مشکلات پزشکی
بعضی از مشکلات سلامت که باعث ایجاد بوی بد ادرار می شوند نیاز به دوره های کوتاه درمانی دارند. برخی دیگر نیز نیاز به دوره های بلندمدتی خواهند داشت.
عفونت مجاری ادراری
عفونت مجاری ادراری (UTI) در اثر تکثیر باکتری های مضر در مجاری ادراری، مثانه و یا کلیه ها ایجاد می شود.
بیشتر افراد مبتلا به این عفونت علائمی فراتر از بوی بد ادرار دارند.
برخی علائم عبارتند از:
- درد در هنگام ادرار کردن
- احساس نیاز مکرر و شدید به ادرار کردن
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- ادرار کدر یا تیره
- وجود خون در ادرار
- تب (در صورت گسترش عفونت)
- کمر درد (در صورت سرایت عفونت به کلیه ها)
عفونت های ناشی از باکتری های خاص مثل آئروکوکوس (Aerococcus urinae) ممکن است باعث ایجاد بوی بسیار بد ادرار به همراه علائم دیگر یا بدون آنها شود.
عفونت مجاری ادراری معمولا با مصرف آنتی بیوتیک از بین خواهد رفت.
عفونت در افرادی که تحت درمان قرار نگیرند گسترش می یابد. بنابراین در صورت ابتلا به آن باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
همچنین بخوانید:
داروهای موثر در درمان عفونت ادراری
عفونت باکتریایی واژن (واژینوز باکتریال)
عفونت های باکتریایی واژن باعث ایجاد بوی بدی شبیه بوی ماهی شده که ممکن است در اثر داشتن رابطه جنسی نیز بدتر شود.
علائم دیگر آن عبارتند از:
- درد
- خارش
- ایجاد سوزش در هنگام ادرار کردن
- ترشحات رقیق، سفید و یا خاکستری
دیابت
داروهای دیابت و همچنین بیماری دیابت (به خصوص اگر سطح قند خون کنترل نشود) ممکن است بوی ادرار را تغییر دهند.
برخی افراد متوجه بوی شیرین در ادرار خود خواهند شد. این اتفاق در اثر وجود مقادیر زیاد قند در ادرار ایجاد می شود.
علائم دیگر دیابت عبارتند از:
- دستشویی رفتن مکرر به ویژه در هنگام شب
- تشنگی شدید
- خستگی (Fatigue)
- کاهش وزن (در بعضی موارد)
- احساس خارش در دستگاه تناسلی
- ترمیم کند زخم ها
- تاری دید
- فشار خون بالا
همچنین بخوانید:
لیست داروهای موثر در درمان دیابت
نارسایی اعضای بدن
درست عمل نکردن اعضای درگیر در هضم یا ادرار می تواند بر ایجاد بوی بد ادرار تاثیر گذارند.
بر اساس نتایج یک مطالعه در سال 2012، بوی بد بدن یا ادرار بد بو در افراد مبتلا به نارسایی کلیوی مشاهده شده است.
مطالعه دیگری در سال 2012 نشان داد که بیماری کبد می تواند باعث تغییر بوی ادرار شود.
علائم نارسایی اعضای بدن وابسته به ناحیه درگیر و علت آن متفاوت است. همچنین نارسایی کبدی منجر به زردی پوست و یا چشم می شود. نارسایی کلیه نیز ممکن است باعث ایجاد درد در هنگام ادرار کردن شود.
همچنین بخوانید:
آیا مارچوبه باعث ایجاد بوی بد ادرار می شود؟
بعضی از افراد دریافتند که مصرف مارچوبه باعث ایجاد بوی بد شدید ادرار شده و ممکن است این اثر ساعت ها و یا روزها بطول بیانجامد.
برخی افراد ممکن است قادر به تشخیص بو نباشند. تحقیقات انجام شده در سال 2016 نشان داد که حدود 60% از افراد، دارای یکی از متغیرهای ژنتیکی هستند که توانایی تشخیص بوی مارچوبه در ادرار را کاهش داده و یا در کل از بین می برد.
آیا بارداری باعث ایجاد بوی بد ادرار می شود؟
برخی افراد در هنگام بارداری متوجه بوی بد ادرار خود می شوند. تغییرات مختلف هورمونی ممکن است بوی ادرار و یا حساسیت افراد نسبت به بوها را تغییر دهد.
بسیاری از افراد در هنگام بارداری احساس بویایی قوی تری را گزارش کرده اند. اگرچه تحقیقات کمی در این زمینه انجام شده است.
لازم به ذکر است که عفونت ادراری ممکن است علائم قابل توجهی در افراد باردار نداشته و تغییر بوی ادرار تنها عامل هشدار دهنده باشد.
درمان به موقع عفونت مجاری ادراری خطر بروز عوارض جدی برای مادر و کودک را کاهش خواهد داد.
استراتژی های کاهش و رفع بوی بد ادرار
رعایت نکات زیر جهت کاهش بوی بد ادرار موثر است:
- خودداری از مصرف غذاهایی مثل مارچوبه که باعث بوی بد ادرار می شوند.
- تغییر مکمل های مصرفی (در صورتی که میزان بالای تیامین و کولین باعث ایجاد بوی بد ادرار باشند.)
- نوشیدن آب فراوان به منظور تامین آب بدن و سلامت کلیه و مجاری ادراری
- مراجعه سریع به دستشویی پس از احساس نیاز به ادرار کردن
- مدیریت بیماری های مزمن مانند دیابت با دقت فراوان و زیر نظر پزشک
همچنین داشتن سبک زندگی سالم و کاهش مصرف الکل علاوه بر محافظت از کبد به از بین بردن بوی بد ادرار کمک می کند.
تشخیص علت بوی بد ادرار
پزشک در مورد برخی عوامل سبک زندگی، تغییرات اخیر در وضعیت سلامت فرد و زمان شروع بوی بد ادرار سوالاتی مطرح خواهد کرد. همچنین ممکن است برای بررسی باکتری ها و سایر علائم عفونی آزمایش کشت ادرار انجام دهد.
در صورتی که رژیم غذایی باعث ایجاد بوی بد ادرار باشد، پزشک می تواند تنها با بررسی علائم، آن را تشخیص دهد.
در برخی موارد، ممکن است پزشک تصویربرداری از مجاری ادراری و یا کلیه ها را تجویز کند.
همچنین ممکن است بعضی افراد به آزمایش خون به جهت بررسی سایر بیماری ها نیاز داشته باشند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
بوی بد ادرار به ویژه زمانی که ناشی از کم آبی بدن و یا رژیم غذایی باشد، خود به خود از بین خواهد رفت.
افرادی که علت بی خطری مانند مصرف مارچوبه را برای بوی بد ادرار خود تشخیص داده اند، نیازی به مراجعه به پزشک ندارند.
دلایل دیگر بروز بوی بد ادرار نیاز به درمان دارند.
در حالی که عفونت مجاری ادراری نسبتا بی خطر است، اما در صورت گسترش، می توانند باعث بیماری های جدی مثل عفونت های کلیوی شود. در صورت درمان زودهنگام این عفونت افراد طی چند روز احساس بهبودی خواهند کرد.
از آنجایی که برخی افراد مبتلا به عفونت مجاری ادراری علائمی را تجربه نمی کنند، در صورت تداوم بوی بد ادرار خود باید به پزشک مراجعه کنند. این اقدام به ویژه در مورد زنان باردار ضروری است.
سایر بیماری هایی که می توانند باعث ایجاد بوی بد ادرار شوند، نیاز به درمان مداوم دارند.
به عنوان مثال، افراد دیابتی ممکن است نیاز به تغییر داروها و یا ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود داشته باشند.
افرادی که به بیماری های مزمن مبتلا هستند بهتر است در صورت تغییر قابل توجه بوی ادرار خود به پزشک مراجعه کنند.
خلاصه
بوی بد ادرار ممکن است نگران کننده باشد. این مساله می تواند کوتاه مدت بوده و با نوشیدن آب فراوان مرتفع گردد.
با این وجود، اگر دلیل مشخصی همانند مصرف مارچوبه، مکمل ها و یا کمبود آب بدن وجود نداشته باشد، بهتر است این مساله را با یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی یا پزشک مطرح نمایید.