دلایل هورمونی افزایش چربی دور شکم

هورمون ها نقش اساسی در عملکرد بدن دارند. در مورد دلایل و راه های درمان افزایش هورمونی چربی دور شکم در مردان و زنان بیشتر بدانید.

 

دلایل هورمونی افزایش چربی دور شکم

شرایط متعددی هستند که می توانند هورمون های فرد را از تعادل خارج کنند. چینن اختلالاتی می توانند منجر به افزایش چربی دور شکم بشوند.

گاهی اوقات هورمون ها دلیل افزایش چربی دور شکم هستند. هورمون ها در بسیاری از عملکردهای بدن از جمله متابولیسم، استرس، گرسنگی و میل جنسی نقش دارند. کمبود برخی هورمون های خاص منجر به زیاد شدن چربی دور شکم می شود که اصطلاحا به آن شکم هورمونی گفته می شود.

در این مطلب قصد داریم در مورد دلایل شکم هورمونی و گزینه های پیش رو برای درمان اطلاعات بیشتری را در اختیار شما قرار دهیم.

 

هورمون های تیروئید

غده تیروئید، هورمون هایی را ترشح می کند که به کنترل متابولیسم (سوخت و ساز) کمک می کنند. این هورمون ها روی تمام قسمت های بدن تاثیر می گذارند.

هیپوتیروئیدی، یا کم کاری غده تیروئید، وقتی رخ می دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند. با این اتفاق، برخی عملکردهای بدن کُند پیش می روند.

به گفته موسسه ملی دیابت و بیماری های کلیوی و گوارشی (NIDDM) یکی از علائم رایج کم کاری غده تیروئید، اضافه وزن، بخصوص در نواحی دور شکم است.

انجمن تیروئید آمریکا (ATA) می گوید این افزایش وزن لزوما به دلیل تجمع چربی نیست، بلکه ممکن است در اثر تجمع آب و نمک رخ داده باشد.

 

درمان

پزشک احتمالا لووتیروکسین تجویز می کند. دارویی که عملکرد هورمون های تیروئید را تقلید می نماید.

شخص مبتلا می بایست انتظار از دست دادن کمتر از 10% وزن بدن خود را داشته باشد، چراکه بخش عمده اضافه وزن ناشی از کم کاری تیروئید، از تجمع آب و نمک ناشی می شود.

وقتی سطح هورمون تیروئید به محدوده نرمال برسد، شخص مبتلا، مانند یک فرد عادی، وزن اضافه یا کم می کند.

 

کورتیزول

کورتیوزل در کنترل استرس به ذهن و بدن کمک می کند، بعلاوه نقش اساسی در پاسخ جنگ یا گریز ایفا می کند. وقتی فرد دچار اضطراب یا استرس می شود، بدن او وارد حالت جنگ برای بقا (survival mode) می شود.

با این اتفاق، غدد آدرنال (فوق کلیوی) کورتیزول بیشتری تولید می کنند، که باعث می شود بدن چربی بیشتری ذخیره کند. بدن اغلب این چربی را بین شکم، قفسه سینه و صورت تقسیم می کند.

به گفته NIDDK اگر بدن برای مدت طولانی، تولید مقادیر زیاد کورتیزول را ادامه دهد، ممکن است مشکلاتی مانند سندروم کوشینگ، ناراحتی های قلبی، پرفشاری خون و کلسترول بالا ایجاد شود.

سندروم کوشینگ می تواند خیلی جدی باشد. علائم آن عبارتند از:

• قوز چربی بین کتف ها
• افزایش چربی دور بِیس گردن
• لاغر شدن بازوها ها و پاها
• راحت کبود شدن
• تضعیف عضلانی
• استرچ مارک های بنفش در امتداد شکم، باسن، زیر بازوها و پستان ها

ممکن است مصرف داروهای خاص، از جمله گلوکوکورتیکوئیدها منجر به سندروم کوشینگ شود. تومورهای هیپوفیز هم می توانند منجر به این بیماری شوند.

 

درمان

درمان به علت بستگی دارد. در مورد کسانی که سندروم کوشینگ دارند، احتمالا درمان، تغییرات دارویی، جراحی یا حذف تومور را شامل می شود.

اگر سطح کورتیزول در اثر استرس بالا رفته باشد، فرد می تواند روش های طبیعی کاهش آن را امتحان کند.

 

لپتین

سلول های چربی، هورمونی آزاد می کنند که لپتین نام دارد. لپتین سلول های عصبی مغز، بخصوص هیپوتالاموس را هدف می گیرد و احساس سیر بودن را تحت تاثیر قرار می دهد.

بر اساس یک مطالعه قدیمی تر، سطح هورمون های لپتین در بدن به مقدار چربی ذخیره شده در بدن ربط دارد. سطح بالاتر هورمون های لپتین، به مغز می گوید فرد به اندازه کافی چربی ذخیره کرده است، بدین ترتیب احساس سیری بعد از غذا خوردن تحریک می شود.

کسانی که اضافه وزن دارند، چربی خیلی زیادی دارند و در نتیجه سطح لپتین در بدن آنها بالاست. از نظر تئوری، مغز باید بفهمد که بدن به اندازه کافی انرژی ذخیره کرده است. اما اگر سیگنال های بین مغز و لپتین کار نکنند، ممکن است مقاومت لپتین رخ دهد.

پزشکان بطور کامل نمی دانند علت مقاومت لپتین چیست، با این حال احتمالا جهش های ژنتیکی و تغییرات مواد شیمیایی دخیل هستند. 

 

درمان

بعضی تحقیقات نشان داده اند التهاب منجر به مقاومت لپتین می شود.

به همین خاطر، احتمالا پزشک برای کاهش سطح التهاب تغییراتی را پیشنهاد می کند که مربوط به سبک زندگی است. به عنوان مثال توصیه می کند ورزش کنید یا یک رژیم غذایی ضد التهاب را دنبال نمایید.

در نظر داشته باشید تحقیقات در مورد مقاومت لپتین نسبتا جدید هستند. بنابراین تاکنون هیچ درمان خاصی برای رفع این علامت ابداع نشده است.

دلایل هورمونی افزایش چربی دور شکم در مردان

موارد زیر برخی از دلایل افزایش چربی دور شکم در مردان هستند:

 

پایین بودن سطح هورمون تستوسترون

تستوسترون مهمترین هورمون جنسی مردانه است. (البته بدن زنان هم این هورمون را تولید می کند). تستوسترون مسئول ویژگی های مردانه ای مانند موی صورت و بدن است.

این هورمون رشد عضلانی را در هر دو جنس تقویت می کند. به گفته بنیاد مراقبت اورولوژی (Urology Care Foundation) تولید هورمون تستوسترون با افزایش سن، کاهش می یابد. کمبود این هورمون با متوقف کردن رشد عضلانی، باعث افزایش چربی دور شکم در مردان می شود.

یک مطالعه نشان داده که 30% از مردان چاق، دارای سطوح پایین تستوسترون هستند.

کمبود تستوسترون می تواند به دلیل شرایط خاص پزشکی، از جمله سندروم نونان ایجاد شود. بعلاوه آسیب دیدگی یا برداشتن بیضه ها هم می توانند منجر به این اتفاق شود.

عفونت، بیماری های خود ایمنی، شیمی درمانی و بیماری غده هیپوفیز هم از دیگر دلایل موثر هستند.

کمبود تستوسترون علاوه بر افزایش وزن می تواند منجر به علائم زیر شود:

• اختلال نعوظ
• ریزش موی بدن
• خستگی
• افسردگی
• کاهش میل جنسی
• از دست دادن توده عضلانی

 

درمان

احتمالا پزشک علاوه بر ارائه توصیه هایی در خصوص اصلاح سبک زندگی، انجام ورزش منظم، پیروی از یک رژیم غذایی کم کالری و مصرف مکمل های تستوسترون را توصیه خواهد کرد.

 

سطح استروژن

سه نوع استروژن در بدن وجود دارد:

• استرادیول
• استریول
• استرون

بر اساس یک مقاله در سال 2016، استرادیول در مردان برای تعدیل میل جنسی، تولید اسپرم و عملکرد نعوظ ضروری است.

استروژن کم می تواند منجر به کم شدن میل جنسی و اضافه شدن چربی در اطراف شکم شود.

البته یک مقاله دیگر در سال 2018 نشان داده، استروژن بالا منجر به افزایش وزن در مردان زیر 60 سال می شود.

 

درمان

احتمالا پزشک در کنار تجویز دارو، توصیه هایی در خصوص اصلاح سبک زندگی و رژیم های غذایی ویژه ارائه می کند.

 

دلایل هورمونی افزایش چربی دور شکم در زنان

موارد زیر برخی از دلایل افزایش چربی دور شکم در زنان هستند:

 

سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

به گفته دفتر بهداشت زنان (OWH)، سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شایع است و تقریبا از هر 10 زن 1 نفر را در سنین باروری درگیر می کند.

احتمالا زنان مبتلا به PCOS سطح بالاتری از آندرژن یا هورمون های مردانه را دارند، بعلاوه میزان انسولین (هورمونی که روی نحوه تبدیل غذا به انرژی تاثیر می گذارد) در آنها بیشتر است.

در نتیجه این زنان احتمالا دچار اضافه وزن، بخصوص در نواحی دور شکم می شوند.

دیگر علائم PCOS عبارتند از:

• بی نظمی در چرخه قاعدگی
• آکنه
• نازک شدن موها
• تیره شدن رنگ پوست
• تگ های پوستی

 

درمان

برای زنانی که قصد بچه دار شدن ندارند، پیروی از روش های جلوگیری از بارداری می تواند موثر باشد.

ممکن است داروهایی مانند متفورمین بتوانند مقاومت انسولین را کم کنند.

تغییرات رژیم غذایی، بخصوص حذف غذاهایی که منجر به افزایش قند خون می شوند هم موثر است.

 

یائسگی

سطح هورمون استروژن با ورود به دوران یائسگی پایین می آید.

طبق یک مقاله مروری در سال 2014، کاهش استروژن می تواند منجر به افزایش چربی دور شکم در زنان یائسه بشود.

همچنین بخوانید:

چرا خانم ها در دوران یائسگی دچار اضافه وزن می شوند؟

 

درمان

یک آنالیز در سال 2018 نشان می دهد درمان های جایگزین کننده هورمون می توانند در کاهش چربی دور شکم موثر عمل کنند.

زنان یائسه می بایست بطور منظم ورزش کنند و از یک رژیم غذایی سالم پیروی نمایند.

 

احتباس مایعات مربوط به قاعدگی

بعضی افراد در طول دوران قاعدگی خود دچار احتباس مایعات می شوند. این اتفاق می تواند منجر به نفخ شکم و افزایش وزن شود.

یک مطالعه قدیمی تر با بررسی 765 قاعدگی در 62 زن نشان داد که بیشترین میزان احتباس مایعات مربوط به روز اول قاعدگی است. بعد از آن هر روز این احتباس کمتر می شود.

محققان هیچ ارتباطی بین احتباس مایعات و سطوح هورمونی پیدا نکردند، بنابراین احتمالا مسئله دیگری منجر به این پدیده می شود.

 

درمان

افراد می توانند در طول دوران قاعدگی با پیروری از رژیم غذایی درست و تغییرات سبک زندگی، نفخ و احتباس مایعات را در این دوران کمتر کنند.

 

راه های کاهش چربی دور شکم چیست؟

فرد برای کم کردن چربی دور شکم می بایست نخست علت زمینه ای آن را درمان کند.

رژیم غذایی در کنار ورزش می تواند علائم را کمتر کند.

ورزش های چربی سوز، مانند دویدن، پیاده روی و فعالیت های هوازی هم می توانند موثر باشند. کم کردن میزان کالری مصرفی هم اقدام دیگری است که احتمالا کارساز است.

 

خلاصه

ممکن است افراد به دلیل عدم تعادل یا کمبود های هورمونی دچار اضافه وزن بخصوص در نواحی دور شکم بشوند.

چنین شرایطی نه تنها باعث افزایش چربی دور شکم می شود، بلکه می تواند مشکلات دیگری را هم برای سلامت ایجاد کند.

کمبودهای هورمونی نیازمند درمان هستند. بنابراین بهتر است در صورت مشاهده علائم غیر طبیعی، قبل از هر اقدامی جهت تشخیص قطعی به پزشک مراجعه کنید.

درمان های جایگزین کننده هورمون، دارو درمانی، تغییرات سبک زندگی از جمله ورزش و رژیم غذایی برخی از درمان های پیشنهادی پزشکان هستند.