همه چیز درباره التهاب

التهاب در ایجاد طیف وسیعی از بیماری های مزمن نقش دارد. این مقاله به بررسی انواع، علت، علائم، داروهای گیاهی و درمان های التهاب می پردازد.

 

مقدمه

التهاب بخشی از مکانیزم دفاعی بدن است که در روند بهبود نقش دارد.

هنگامی که بدن یک عامل متجاوز را شناسایی کند، واکنشی بیولوژیکی نشان داده و سعی می کند آن را از بین ببرد.

عامل مهاجم می تواند یک جسم خارجی مانند خار، یک ماده تحریک کننده و یا عامل بیماری زا (پاتوژن) باشد.

عوامل بیماری زا شامل باکتری ها، ویروس ها و ارگانیسم های دیگری هستند که باعث ایجاد عفونت می شوند.

 

همچنین بخوانید:

انواع عفونت باکتریایی: از علائم تا درمان

 

گاهی اوقات ممکن است بدن به اشتباه سلول ها یا بافت های خود را مضر تشخیص دهد.

این واکنش می تواند منجر به ایجاد بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع 1 شود.

متخصصان معتقدند که ممکن است التهاب ها در ایجاد طیف وسیعی از بیماری های مزمن نقش داشته باشند. نمونه آن سندروم متابولیک بوده که شامل دیابت نوع 2، بیماری قلبی و چاقی است.

افراد مبتلا به این بیماری ها معمولا سطوح بالاتری از مارکرهای التهابی (Inflammatory Markers) را در بدن خود دارند.

در این مقاله به بررسی علت بروز التهاب، علائم و روش های برطرف کردن آن می پردازیم.

 

انواع و علائم التهاب

دو نوع اصلی التهاب وجود دارد: حاد و مزمن.

 

التهاب حاد

آسیب دیدگی و بیماری می تواند منجر به ایجاد التهاب حاد یا کوتاه مدت شود.

پنج نشانه کلیدی برای التهاب حاد وجود دارد که عبارتند از:

درد: که ممکن است به صورت مداوم باشد و یا در اثر لمس ناحیه آسیب دیده رخ دهد.

قرمزی: این اتفاق به علت افزایش خونرسانی به مویرگ های ناحیه آسیب دیده رخ می دهد.

از دست دادن عملکرد: ممکن است مشکلاتی در حرکت دادن مفصل، تنفس، حس بویایی و… رخ دهد.

تورم: ممکن است در صورت تجمع مایعات، تورم ایجاد شود.

گرما: افزایش جریان خون ممکن است باعث ایجاد حس گرما در ناحیه آسیب دیده شود.

 

این علائم همیشه وجود نخواهند داشت.

گاهی اوقات التهاب پنهان و بدون علامت است. در این حالت ممکن است افراد احساس خستگی و ناخوشی کرده و تب کنند.

علائم التهاب حاد چند روز زمان می برد. التهاب نسبتا حاد 2 تا 6 هفته طول می کشد.

 

التهاب مزمن

التهاب مزمن می تواند برای ماه ها یا سال ها ادامه داشته و با بیماری های مختلفی در ارتباط باشد. بیماری هایی مانند:

• دیابت
• بیماری قلبی عروقی (CVD)
• آرتریت شامل آرتریت روماتوئید و سایر بیماری های مفصلی
• آلرژی
• بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
• پسوریازیس
  

علائم این شرایط به بیماری بستگی دارند اما ممکن است شامل درد و خستگی باشند.

 

 

سنجش التهاب ها

هنگام وجود التهاب در بدن، سطح موادی به نام نشانگر زیستی یا زیست نشانگر (Biomarker) بسیار بالا خواهد رفت.

یک نمونه از نشانگرهای زیستی پروتئین واکنشی CRP) C) است. ممکن است پزشک برای بررسی وجود آن، سطح CRP را بررسی کند.

سطح CRP در افراد مسن و یا مبتلایان به بیماری هایی مانند سرطان یا چاقی بالاتر است.

البته رعایت رژیم غذایی و ورزش می تواند تغییراتی در این مقدار ایجاد کند.

 

دلایل ایجاد التهاب

این وضعیت هنگامی ایجاد می شود که یک عامل فیزیکی سبب تحریک واکنش سیستم دفاعی بدن می شود.

التهاب لزوما به معنی وجود عفونت نیست اما وجود عفونت می تواند منجر به ایجاد آن شود.

 

التهاب حاد

این نوع می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• قرارگیری در معرض موادی مانند نیش زنبور یا گرد و غبار
• آسیب دیدگی
• عفونت

زمانی که بدن آسیب یا عوامل بیماری زا (پاتوژن) را تشخیص دهد، واکنش هایی توسط سیستم ایمنی ایجاد می کند:

1- بافت ها به تجمع پروتئین های پلاسما پرداخته که منجر به تجمع مایعات و ایجاد تورم می شود.

2- بدن به آزاد کردن نوتروفیل که نوعی گلبول سفید یا لکوسیت (Leukocyte) است پرداخته و آنها را به سمت ناحیه آسیب دیده می فرستد. این لکوسیت ها دارای مولکول هایی هستند که به مبارزه با عوامل بیماری زا کمک می کنند.

3- رگ های خونی کوچک، بزرگ شده تا لکوسیت ها و پروتئین های پلاسما راحت تر به محل آسیب دیدگی برسند.

 

نشانه های التهاب حاد وابسته به علت به وجود آمدن ممکن است طی چند ساعت یا چند روز نمایان شوند. در بعضی موارد نیز می توانند به سرعت تشدید شوند.

چگونگی رشد و ماندگاری آنها وابسته به ناحیه اثرگذاری و عوامل فردی است.

بعضی از عوامل و عفونت هایی که منجر به ایجاد التهاب حاد می شوند، عبارتند از:

• برونشیت حاد، آپاندیسیت و سایر بیماری هایی که به (itis-) ختم می شوند.
• ناخن فرو رفته در گوشت انگشت
  
• گلودرد ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا
• ضربه (تروما) فیزیکی یا زخم 

 

التهاب مزمن

التهاب مزمن به هر یک از دلایل زیر می تواند ایجاد شود:

حساسیت: التهاب زمانی اتفاق می افتد که بدن حس کند چیزی سر جای خودش نیست. حساسیت بیش از حد به یک محرک خارجی می تواند منجر به ایجاد آلرژی شود.

در معرض قرار گرفتن: گاهی اوقات قرار گرفتن بلندمدت در معرض تحریک کننده هایی مانند مواد شیمیایی صنعتی می تواند منجر به ایجاد التهاب مزمن شود.

اختلالات خود ایمنی: زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به یک بافت سالم حمله می کند. مانند پسوریازیس.

بیماری های خود التهابی: این وضعیت زمانی ایجاد می شود که یک عامل ژنتیکی روی عملکرد سیستم ایمنی بدن تاثیر می گذارد. مانند بیماری بهجت (یا بیماری راه ابریشم یا بیماری آدمنتیاس)

التهاب حاد مداوم: ممکن است افراد مبتلا به التهاب حاد در بعضی موارد به طور کامل بهبود پیدا نکنند. گاهی اوقات این امر باعث بروز التهاب مزمن می شود.

 

عوامل احتمالی افزایش خطر ایجاد التهاب مزمن عبارتند از:

• سن بالا
• چاقی
• رژیم غذایی حاوی چربی های ناسالم و قند فراوان
• سیگار کشیدن
• کمبود هورمون های جنسی
• استرس
• مشکلات خواب

 

بیماری های بلندمدتی که پزشکان آنها را با وجود التهاب مرتبط می دانند، عبارتند از:

• آسم
• زخم معده مزمن
• سل
• روماتیسم مفصلی
• التهاب مزمن لثه (پریودنتیت)
• بیماری کرون و کولیت اولسراتیو 
• سینوزیت
• هپاتیت فعال

 

اگرچه التهاب نقش مهمی در روند بهبودی دارد اما التهاب مزمن می تواند خطر ابتلا به بیماری هایی مانند بعضی سرطان ها، روماتیسم مفصلی، تصلب شرایین، پریودنتیت و یا تب یونجه را افزایش دهد.

 

التهاب مزمن یا التهاب حاد؟

	حاد	مزمن
علت	پاتوژن های مضر یا آسیب به بافت	پاتوژن هایی که بدن نمی تواند به تجزیه آنها بپردازد مانند بعضی ویروس ها، اجسام خارجی باقی مانده در بدن یا واکنش های ایمنی با فعالیت بیش از حد
شروع علائم	سریع	آهسته
طول دوره	چند روز	از ماه ها تا سال ها
عواقب بیماری	التهاب بهبود می یابد، یا آبسه ایجاد کرده یا تبدیل به التهاب مزمن می شود.	از بین رفتن بافت، ضخیم شدن و زخم شدن بافت همبند

 

شناسایی و کنترل التهاب و بیماری های مرتبط با آن جهت پیشگیری از ایجاد عوارض بعدی، ضروری است.

 

آیا التهاب دردناک است؟

التهاب حاد می تواند باعث ایجاد انواع مختلف درد با شدت های متفاوت شود.

درد می تواند مداوم و ثابت، ضربان دار، شدید و منقطع مانند تیر کشیدن و یا همانند نیشگون گرفتن باشد.

این درد ناشی از فشار وارد شده از طرف بافت های متورم (که ناشی از تجمع مایعات و ایجاد تورم هستند) به انتهای عصب حساس است.

در طول التهاب، سایر فرآیندهای بیوشیمیایی نیز رخ داده و بر رفتار اعصاب تاثیر گذاشته و به ایجاد درد کمک می کنند.

 

درمان های رایج التهاب

درمان التهاب به علت ایجاد کننده و شدت آن بستگی دارد. التهاب ها اغلب نیازی به درمان ندارند.

با این حال، در بعضی مواقع عدم درمان التهاب می تواند منجر به ایجاد علائم کشنده شوند.

به عنوان مثال، التهاب ناشی از یک واکنش آلرژیک می تواند منجر به تورم شدید و بسته شدن مجاری تنفسی شده و نفس کشیدن را غیرممکن کند.

در صورت بروز این نوع واکنش ها باید فورا التهاب را درمان کرد.

بعضی از عفونت های درمان نشده می توانند وارد خون شده و باعث ایجاد سپسیس (Sepsis) شوند. این وضعیت نیز کشنده است و نیاز به درمان فوری دارد.

 

التهاب حاد

پزشک ممکن است برای از بین بردن عامل ایجاد کننده این وضعیت و مدیریت علائم (یا هردو) به تجویز روش های درمانی بپردازد.

برای مثال، ممکن است برای درمان یک عفونت باکتریایی یا قارچی، درمان به وسیله آنتی بیوتیک یا ضد قارچ انجام شود.

در ادامه به بررسی بعضی از روش های درمانی خاص برای التهاب می پردازیم:

 

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs)

داروهای NSAIDs عامل به وجود آورنده التهاب را برطرف نمی کنند اما به تسکین درد، تورم، تب و سایر علائم کمک خواهند کرد.

این داروها به وسیله مقابله با آنزیم کمک کننده به التهاب، کار خود را انجام می دهند.

نمونه هایی از NSAIDs شامل ناپروکسن، ایبوپروفن و آسپرین هستند.

این داروها بصورت OTC در دسترس هستند اما افراد برای بهترین انتخاب باید با پزشک یا داروساز مشورت کنند.

به علت ایجاد عوارض جانبی، افراد فقط در صورت تجویز پزشک می توانند به صورت بلندمدت از NSAIDs استفاده کنند. همچنین استفاده از آسپرین برای کودکان مناسب نیست.

 

تسکین درد

استامینوفن شامل پاراستامول (Paracetamol) یا تایلنول (Tylenol)، به تسکین درد کمک کرده اما التهاب را کاهش نمی دهد. این داروها باعث می شوند التهاب به نقش خود در بهبود ادامه دهد.

 

کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids)

کورتیکواستروئیدها، مانند کورتیزول (Cortisol)، نوعی هورمون استروئیدی هستند. آنها روی مکانیزم های مختلف درگیر با التهاب تاثیر می گذارند.

کورتیکواستروئیدها می توانند به مدیریت طیف وسیعی از شرایط زیر کمک کنند:

• آرتروز
• آرتریت گیجگاهی (Temporal arteritis)
• درماتیت
• بیماری التهابی روده (IBD)
• لوپوس منتشر
• هپاتیت
• آسم
• واکنش های آلرژیک

 

این داروها به صورت قرص، تزریقی، استنشاقی یا کرم و پماد در دسترس هستند.

استفاده بلندمدت از کورتیکواستروئید ها می تواند مضر باشد. پزشک می تواند در مورد خطرات و مزایای مصرف آنها به افراد مشاوره دهد.

درمان بیماری هایی با التهاب بلندمدت به شرایط بیماری بستگی دارد.

بعضی از داروها به سرکوب واکنش های سیستم ایمنی بدن می پردازند.

این موارد می توانند به تسکین علائم آرتریت روماتوئید، پسوریازیس و سایر واکنش های خود ایمنی کمک کنند. با این وجود، مصرف آنها می تواند بدن را در مقابله با عفونت ها ناتوان تر کند.

افرادی که تحت عمل جراحی پیوند قرار گرفته باشند باید به مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن بپردازند. دلیل این اقدام جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی است. همچنین مراقب بیشتر برای مبتلا نشدن به عفونت در این افراد اهمیت ویژه ای دارد.

 

داروهای گیاهی برای التهاب

مکمل های گیاهی مختلف می توانند به کنترل التهاب کمک کنند.

 

پنجه شیطان

 گیاه Harpagophytum procumbens که به نام های پنجه شیطان (Devil’s claw)، Wood spider و Grapple plant معروف است، منشا آفریقایی (آفریقای جنوبی) داشته و مربوط به گیاه کنجد است.

بعضی از تحقیقات قدیمی تر در سال 2011 نشان داده اند که ممکن است این گیاه دارای خواص ضد التهابی باشد. این محصول با برندهای مختلفی عرضه شده است.

 

زوفا (Hyssop)

افراد می توانند از ترکیب این گیاه با شیرین بیان (Licorice) برای درمان بعضی از بیماری های ریوی مانند التهاب مجاری تنفسی استفاده کنند. با این حال، روغن عصاره زوفا می تواند منجر به تشنج های کشنده در حیوانات آزمایشگاهی شود. بنابراین احتیاط در مصرف آن لازم است.

 

زنجبیل

مدت ها است که افراد از زنجبیل برای درمان سوء هاضمه، یبوست، کولیک یا قولنج و سایر مشکلات دستگاه گوارش و همچنین تکسین درد روماتیسم مفصلی استفاده می کنند.

 

زردچوبه

کورکومین به عنوان ماده اصلی زردچوبه، ممکن است برای آرتروز، آلزایمر و بعضی دیگر از بیماری های التهابی مفید باشد. مکمل های حاوی زردچوبه و کورکومین به صورت آنلاین قابل خرید هستند.

 

کانابیس یا Cannabis (دارویی با منشا گیاه شاهدانه)

این دارو که به (cannabichromene) نیز معروف است، ممکن است دارای خواص ضد التهابی باشد. افراد باید قبل از مصرف این داروها در مورد قوانین استفاده از آنها در محل زندگی خود اطمینان حاصل کنند.

مصرف این گیاهان برای استفاده دارویی توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تایید نشده است. بنابراین همیشه قبل از مصرف مکمل های گیاهی و یا سایر مکمل ها با پزشک مشورت کنید.

 

رژیم غذایی ضد التهاب

بعضی از غذا حاوی مواد مغذی هستند که می توانند به کاهش التهاب کمک کنند. این مواد غذایی عبارتند از:

• روغن زیتون
• غذاهای سرشار از فیبر
• گوجه فرنگی
• آجیل ها مانند گردو و بادام
• سبزیجات برگی مانند اسفناج و کلم برگ
• ماهی های چرب مانند سالمون و ماهی خال مخالی (Mackerel)
• میوه هایی مانند بلوبری و پرتقال

 

مطالعات نشان می دهند که افرادی که سطح CRP بالایی دارند ممکن است رژیم غذایی غنی از محصولات تازه و چربی های سالم، مانند رژیم مدیترانه ای را دنبال کنند.

موارد ممکن است زیر می توانند این وضعیت را تشدید کنند:

• غذاهای سرخ شده
• غذاهای فرآوری شده
• غذاها و نوشیدنی های حاوی قند زیاد
• گوشت قرمز
• چربی های ناسالم مانند چربی های اشباع شده و ترانس

 

رژیم غذایی به تنهایی نمی تواند التهاب را کنترل کند اما انتخاب یک رژیم غذایی مناسب می تواند از بدتر شدن آن جلوگیری کند.

 

خلاصه

ایجاد التهاب بخشی از فرآیند دفاعی سیستم بدن در مقابل عوامل مضر مانند باکتری ها و ویروس ها است. التهاب در کوتاه مدت می تواند مفید باشد اما ممکن است ناراحتی هایی به همراه داشته باشد.

با این حال، التهاب بلندمدت و یا مزمن می تواند منجر به بروز بیماری های شدید و حتی کشنده شود.

افراد مبتلا به تومور، روماتیسم مفصلی، بیماری التهابی روده، واکنش های دارویی و سایر بیماری ها می توانند سطح بالایی از CRP داشته باشند که نشانه ای از واکنشایمنی التهابی است.

از آنجایی که دانشمندان در حال یادگیری بیشتر در مورد نقش التهاب در بیماری ها هستند، یافته های آنها می تواند منجر به درمان های موثرتر برای بیماری های غیرقابل درمان مانند دیابت نوع 1 شود.