هورمون تیروکسین (T4): هر آنچه باید بدانید

تیروکسین نوعی هورمون تیروئید جهت تنظیم متابولیسم بدن است، تغییر سطح طبیعی T4 سبب کم کاری یا پرکاری تیروئید با علائم و درمان متفاوت می شود.

 

هورمون T4 نقش مهمی در هضم غذا عملکرد عضلات و سلامت استخوان ها دارد.

اگرچه سطح تیروکسین از فردی به فرد دیگر متفاوت است اما معمولاً در محدوده طبیعی قرار دارد.

سطح غیر طبیعی تیروکسین منجر به انواع علائم و عوارض می شود.

در این مقاله به میزان طبیعی تیروکسین در بزرگسالان و کودکان می پردازیم. همچنین برخی دلایل و علائم احتمالی تغییرات در این سطوح را ذکر کرده و گزینه های درمانی را معرفی می کنیم.

با اویرومگ همراه باشید.

 

چگونه بدن سطح تیروکسین را تنظیم می کند

دو غده متفاوت سطح T4 را تعیین می کنند: غده تیروئید در گردن و غده هیپوفیز در مغز.

غده هیپوفیز مسئول تولید هورمون محرک تیروئید (TSH) است. این هورمون میزان هورمون تیروکسین تیروئید را کنترل می کند.

غده هیپوفیز، میزان تولید TSH خود را با توجه به میزان تیروکسین موجود در خون تنظیم می کند.

به عنوان مثال اگر غده هیپوفیز سطح  تیروکسین موجود در خون را پایین تشخیص دهد، TSH بیشتری در خون تولید و دفع می کند.

اگر غده هیپوفیز تشخیص دهد که سطح تیروکسین بالا رفته است، تولید TSH را متوقف می کند.

این روند تضمین می کند که سطح تیروکسین در یک حد نرمال باقی بماند.

 

سطح طبیعی تیروکسین

T4 دو نوع دارد: محدود (Bound) و آزاد (Free)

تیروکسین محدود به پروتئین هایی که مانع از ورود آن به بافت های بدن می شود، می پیوندد.

تیروکسین آزاد به پروتئین ها متصل نمی شود؛ بنابراین ورود آن به بافت های بدن که از آن استفاده می کنند آزاد است.

یک ارائه دهنده خدمات بهداشتی می تواند از دو آزمایش خون برای تشخیص اینکه سطح T4 در یک فرد طبیعی است یا نه استفاده کند.

آزمایش کلی T4، میزان کلی تیروکسین شامل محدود و آزاد را مشخص می کند، در حالی که آزمایش تیروکسین آزاد، فقط سطح T4 آزاد را مشخص می کند.

پزشک همچنین ممکن است آزمایش TSH را برای ارزیابی عملکرد تیروئید تجویز کند.

ترکیب یک آزمایش تیروکسین آزاد با آزمایش TSH، دقیق ترین تشخیص را در مورد عملکرد تیروئید ارائه می دهد.

 

 سطح طبیعی تیروکسین در بزرگسالان

در افراد بزرگسال، سطح طبیعی کل تیروکسین از 5 الی 12 میکروگرم در دسی لیتر (mcg / dl) خون است.

سطح طبیعی تیروکسین آزاد، محدوده 0.8 تا 1.8 نانوگرم در دسی لیتر (ng / dl) خون را در برمیگیرد.

سطح طبیعی تیروکسین نیز در سه ماهه بارداری متفاوت است.

مطالعه ای در سال 2011 در مجله تحقیقات تیروئید، محدوده طبیعی تیروکسین در زنان باردار را، 0.95 تا 1.53 (​​ng / dl) در سه ماهه اول و 0.87تا 1.45 (ng / dl) در سه ماهه دوم عنوان نمود.

 

 سطح طبیعی تیروکسین در کودکان

برای کودکان، سطح طبیعی تیروکسین با توجه به سن متفاوت است.

جدول زیر محدوده طبیعی سطح T4 آزاد را نشان می دهد.

 

سن	حد پایین تر در پیکومول ها (pmol)	حد بالاتر (pmol)
کمتر از 6 سال	11	32
6 الی 13 روز	11.5	28.3
14 روزه یا بزرگتر	12	22

 

دلایل تغییر سطح تیروکسین

اگرچه محدوده طبیعی سطح تیروکسین گسترده است اما معمولاً سطح آن برای هر فرد ثابت می ماند.

مقدار تیروکسین کمتر یا بیشتر از حد طبیعی برای یک شخص، ممکن است برای فردی دیگر یک سطح طبیعی به حساب آید.

برخی مواقع ممکن است سطح تیروکسین بدن تغییر کرده و از حد طبیعی خارج گردد. بسته به جهت تغییر می تواند سبب ابتلا به کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید گردد.

کم کاری تیروئید (Hypothyroidism) یک اصطلاح پزشکی است و به غده تیروئید کم کاری گفته می شود که هورمون کافی تولید نمی کند.

برعکس پرکاری تیروئید (hyperthyroidism) زمانی است که غده تیروئید بیش از حد طبیعی، هورمون تولید کند.

عوامل مختلفی باعث تغییر سطح  تیروکسین می شوند.

 

دلایل کم کاری تیروئید

دلایل احتمالی کم کاری تیروئید عبارتند از:

 

تیروئید هاشیموتو (Hashimoto’s Thyroiditis)

در این وضعیت خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می کند. سرانجام، تیروئید آسیب دیده قادر به تولید هورمون های تیروئید کافی نیست.

تیروئید هاشیموتو شایع ترین علت کم کاری تیروئید است.

 

تیروئیدیت (Thyroiditis)

به التهاب غده تیروئید تیروئیدیت گفته می شود. این بیماری سبب تراوش هورمون های تیروئید در خون شده و سطح کلی آنها را بالا می برد. و در نتیجه به پرکاری تیروئید منجر می گردد.

پس از 1 الی 2 ماه، این وضعیت ممکن است به کم کاری تیروئید تغییر یابد.

عفونت ویروسی یا باکتریایی، بیماری خود ایمنی یا بارداری از جمله دلایل بیماری تیروئیدیت هستند.

 

همچنین بخوانید:

علائم انواع بیماری های خود ایمنی

 

درمان تیروئید قبلی

درمان های خاصی که برای پرکاری تیروئید و سرطان تیروئید بکار گرفته می شود، عوارض یا عوارض جانبی به همراه دارند که باعث کم کاری تیروئید می شوند.

نمونه هایی از این درمان ها شامل جراحی یا ید درمانی رادیواکتیو است.

 

کم کاری مادرزادی تیروئید (Congenital Hypothyroidism)

این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید از بدو تولد به خوبی کار نکند.

کم کاری مادرزادی تیروئید می تواند موجب بروز مشکلاتی در در رشد فیزیکی و روانی کودک گردد. درمان زود هنگام آن می تواند از این عوارض جلوگیری کند.

 

دلایل پرکاری تیروئید

دلایل احتمالی پرکاری تیروئید عبارتند از:

 

بیماری گریوز (Graves’ disease)

بیماری گریوز یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می کند و باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید می شود.

 

گره یا ندول های تیروئید

ندول های تیروئید توده هایی هستند که می توانند در غده تیروئید ایجاد شوند. برخی از آنها حاوی بافت های تیروئیدی هستند که در تولید بیش از حد هورمون تیروئید نقش دارند.

بیشتر ندول های تیروئید خوش خیم هستند اما بعضی از آنها ممکن است سرطانی باشند.

 

مصرف بیش از حد ید

اگر به دلیل مصرف مکمل ها یا داروها، ید زیادی در بدن وجود داشته باشد، غده تیروئید بیش از حد نرمال، هورمون تیروکسین را تولید می کند.

 

علائم

علائم سطح غیر طبیعی هورمون T4، بسته به اینکه غده تیروئید، تیروکسین کم یا زیاد تولید کند متفاوت است.

 

علائم کم کاری تیروئید

در کم کاری تیروئید، غده تیروئید تیروکسین کمی تولید می کند و روند سوخت و ساز (متابولیسم) بدن کند می شود.

علائم کم کاری تیروید عبارتند از:

• ضربان قلب کند
• خستگی یا کسلی
• تفکر آهسته
• افسردگی
• افزایش وزن
• یبوست
• درد مفاصل و عضلات
• خشکی پوست
• عدم تحمل سرما

 

علائم پرکاری تیروئید

در وضعیت پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد تیروکسین تولید کرده و روند متابولیسم بدن سرعت می گیرد.

پرکاری تیروئید با علائم زیر همراه است:

• ضربان قلب سریع
• افزایش خطر مشکلات مربوط به ضربان قلب
• اضطراب یا تحریک پذیری
• مشکل خوابیدن
• کاهش وزن
• ضعف عضلانی
• لرزش
• حرکات مداوم روده یا اسهال
• تعریق و عدم تحمل گرما

 

آزمایش

مشکلات تیروئید علائمی مشابه سایر بیماری ها دارند. به همین دلیل پزشکان معمولاً فقط بر اساس علائم نمی توانند سطح غیر طبیعی هورمون T4 را تشخیص دهند.

آنها ممکن است از آزمایشات مربوط به عملکرد تیروئید (TFT) برای اندازه گیری سطح هورمون های تیروئید در خون استفاده کنند.

آزمایشات TFT، معمولاً شامل آزمایش سطح هورمونهای تیروئید زیر است:

• هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) یا تیروتروپین
• T4 یا تیروکسین آزاد
• T3 آزاد یا تری یدوتیرونین، نوع دیگری از هورمون های تیروئید

سطح طبیعی هورمون تیروئید در محدوده وسیعی قرار می گیرد. به همین دلیل تشخیص بالاتر یا پایین تر از حد طبیعی بودن سطح هورمون تیروئید، دشوار است.

ترکیبی از آزمایشات فوق می تواند تصویر واضح تری از عملکرد غده تیروئید فرد به پزشک دهد.

 

 

درمان

 

درمان کم کاری تیروئید

برای درمان این بیماری روزانه باید هورمون مصنوعی لووتیروکسین مصرف کنید تا سطح هورمون طبیعی تیروئید افزایش یابد.

هنگامی که برای اولین بار لووتیروکسین مصرف می کنید هر 6 تا 8 هفته باید آزمایش خون بدهید. این آزمایش ها به پزشک اجازه می دهد تا سطح  تیروکسین شما را کنترل کرده و در صورت لزوم میزان دوز مصرفی را تغییر دهد.

هنگامی که پزشک دوز مناسب را تعیین کرد برای پیگیری نتایج باید هر 6 تا 12 ماه یکبار آزمایش خون انجام دهید.

کم کاری تیروئید معمولاً با مصرف داروی مناسب قابل کنترل است.

استفاده از دوز مصرفی دارو را تا زمانی که پزشک قطع آن را توصیه کند ادامه دهید.

 

همچنین بخوانید:

داروهای تیروئید

 

درمان پرکاری تیروئید

چندین روش درمانی مختلف برای پرکاری تیروئید وجود دارد. پزشک بر اساس نیازهای فرد بهترین گزینه درمانی را انتخاب می کند.

گزینه های درمان عبارتند از:

• دارو: داروهایی به نام تیونامیدها (Thionamides) از تولید بیش از حد هورمون تیروئید جلوگیری می کنند.

 

• ید درمانی رادیواکتیو: این نوع رادیوتراپی سلول های غده تیروئید را از بین برده و موجب کاهش سطح هورمون های تولید شده توسط غده تیروئید می شوند.

 

•  جراحی: پزشک ممکن است از جراحی به عنوان آخرین راه درمان برای برداشتن بخشی یا کل غده تیروئید استفاده کند.

اگر بخشی از غده را بردارند ممکن است سطح  تیروکسین به حالت عادی برگردد. اما اگر پزشک کل غده را بردارد تا پایان عمر باید از داروهای هورمون تیروئید استفاده نمود.

 

چشم انداز

بازگرداندن سطح غیر طبیعی تیروکسین به حد طبیعی، به درمان نیاز دارد.

برخی افراد باید چندین سال یا احتمالاً تا پایان عمر به مصرف دارو ادامه دهند.

همچنین برای کنترل سطح هورمون T4 لازم است که هر چند وقت یکبار آزمایشات خون رایج انجام شود.

با درمان مناسب، سطح تیروکسین اکثر افراد به وضعیت عادی بازگشته و می توانند زندگی نسبتاً طبیعی خود را ادامه دهند.

 

جمع بندی

T4 یا تیروکسین هورمونی است که غده تیروئید آن را تولید می کند. این هورمون روند سوخت و ساز بدن را تنظیم کرده و نقش مهمی در هضم غذا، عملکرد عضلات و سلامت استخوان دارد.

سطح T4 در یک محدوده طبیعی قرار دارد.

کم کاری تیروئید هنگامی رخ می دهد که غده تیروئید مقدار کمی هورمون تیروئید تولید کرده و در نتیجه سطح هورمون T4 پایین تر از حد طبیعی است.

در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد، هورمون تیروئید تولید می کند که منجر به تولید بیش از حد طبیعی T4 می شود.

هر یک از این وضعیت ها با طیف وسیعی از علائم و عوارض همراه خواهند بود.

آزمایشات عملکرد تیروئید، آزمایش خونی است که سطح هورمون تیروئید را اندازه گیری نموده و عملکرد غیر طبیعی تیروئید را تشخیص می دهد.