تاکی کاردی یا تندتپشی تپش قلب سریعتر از حد طبیعی است که موجب افزایش خطر سکته مغزی، نارسایی قلب، ایست قلبی و مرگ خواهد شد. انواع تاکی کاردی شامل تاکی کاردی سینوسی – تاکی کاردی دهلیزی – فیبریلاسیون دهلیزی – فلوتر دهلیزی – تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی است.

تاکی کاردی (Tachycardia) به ضربان قلب تند، معمولا بیش از 100 ضربان در دقیقه، در حالت استراحت گفته می شود. این اتفاق بسته به علت ایجاد کننده آن و میزان عملکرد قلب می تواند خطرناک باشد.

بعضی از افراد مبتلا به انواع تاکی کاردی هیچ علائمی نداشته و عوارضی را تجربه نمی کنند. با این حال، این وضعیت می تواند باعث افزایش خطر سکته مغزی، نارسایی قلبی، ایست قلبی و مرگ شود.

انواع تاکی کاردی بسته به اینکه کدام قسمت از قلب دچار مشکل شده باشد، متفاوت است.

در این مقاله به بررسی انواع تاکی کاردی، علائم، علل و گزینه های درمانی مرتبط با این بیماری تپش قلب تند تر از حالت طبیعی خواهیم پرداخت.

تاکی کاردی یا تُندتپشی چیست؟

تاکی کاردی به تعداد ضربان قلب بالا در حالت استراحت اشاره دارد. تعداد ضربان قلب در بزرگسالان معمولا بین 60 تا 100 بار در دقیقه خواهد بود.

پزشکان معمولا تعداد ضربان قلب بیش از 100 بار در دقیقه را بسیار سریع می دانند. البته این امر در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.

عواملی همانند سن و سطح تناسب اندام می توانند بر آن تاثیرگذارند.

در هنگام بروز تاکی کاردی، حفره های فوقانی و تحتانی قلب به طور قابل توجهی سریع تر می تپند.

قلب در هنگام تپش سریع قلب، کارایی کمتری در پمپاژ خون خواهد داشت. بنابراین جریان خون در کل بدن از جمله قلب کاهش خواهد یافت.

همچنین هنگام تپش سریع، عضلات قلب به اکسیژن بیشتری نیاز خواهند داشت. با گذشت زمان سلول های نیازمند به اکسیژن از بین خواهند رفت و حمله قلبی رخ می دهد.

همچنین بخوانید:

علائم هشدار سکته قلب را بخوانید

دهلیزها، بطن ها و مدار الکتریکی قلب

قلب انسان از چهار حفره تشکیل شده است. دهلیزها به عنوان دو حفره فوقانی و بطن ها که دو حفره تحتانی هستند. (دهلیزها و بطن ها در قسمت های چپ و راست قلب قرار دارند.)

قلب دارای یک ضربان ساز طبیعی است که به آن گره سینوسی گفته می شود که در دهلیز راست قرار گرفته است.

این بخش باعث ایجاد تکانه های الکتریکی می شود. هر کدام از آنها موجب تحریک برای ایجاد یک ضربان خواهد شد.

هنگامی که تکانه های الکتریکی از گره سینوسی خارج می شوند، با عبور از دهلیز، موجب انقباض عضلات آن خواهند شد. این انقباض باعث هل دادن خون به سمت بطن ها می شود.

تکانه های الکتریکی به سمت گره دهلیزی-بطنی (AV) که در واقع دسته ای از سلول هاست حرکت می کند. این گره سیگنال های الکتریکی را کند کرده و آنها را به بطن می فرستد.

با این کار فرصت کافی برای پر شدن بطن از خون فراهم خواهد شد. هنگامی که عضلات بطن سیگنال های الکتریکی را دریافت می کنند، منقبض شده و خون را به ریه ها و سایر نقاط بدن می فرستند.

بروز یک مشکل در سیگنال های الکتریکی می تواند منجر به تپش قلب سریع تر از حد طبیعی شود. این اتفاق تاکی کاردی نام دارد.

انواع

در ادامه به بررسی بعضی از انواع شایع تاکی کاردی می پردازیم.

تاکی کاردی سینوسی

در این وضعیت قلب سریع تر از حد معمول می تپد؛ اما ریتم منظمی داشته و ضربه از گره سینوسی ایجاد می شود.

علل بروز آن عبارتند از:

استرس روحی و جسمی
تب
استفاده از داروهای خاص
وجود بعضی از بیماری ها

تاکی کاردی دهلیزی یا فوق بطنی

در این وضعیت ریتم سریع قلب از حفره فوقانی آغاز می شود.

این شایع ترین مشکل ریتم قلب در کودکان و نوجوانان است. بسیاری از افراد آن را برای اولین بار در سنین 25 تا 40 سالگی تجربه می کنند.

یک اپیزود آن ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. بروز آن معمولا جدی نیست اما در موارد شدید منجر به بیهوشی و ایست قلبی می شود.

فیبریلاسیون دهلیزی

گاهی اوقات فعالیت الکتریکی در دهلیزها می تواند باعث نادیده گرفته شدن ضربان ساز طبیعی قلب شود. این اتفاق باعث انقباض سریع و نامنظم در حفره های قلبی می شود. همچنین از این وضعیت با عنوان فیبریلاسیون دهلیزی (A-fib) یاد می شود.

بیشتر افراد مبتلا به آن دچار یک بیماری قلبی دیگر نیز هستند. احتمال بروز آن در افراد بالای 65 سال بیشتر است. عواملی مثل مصرف دخانیات و الکل و همچنین فشار خون بالا و آپنه خواب در بروز آن نقش دارند.

فلوتر دهلیزی

این وضعیت شبیه فیبریلاسیون دهلیزی است اما در آن ریتم ها مرتب تر هستند. بسیاری از افراد این دو وضعیت را با هم تجربه می کنند.

تاکی کاردی بطنی

سیگنال های الکتریکی غیرطبیعی در حفره های تحتانی منجر به ایجاد ضربان قلب سریع می شود. این وضعیت می تواند ناشی از مشکلات قلبی عروقی مثل سابقه حمله قلبی و استفاده از داروهای خاص باشد.

در این وضعیت سرعت ضربان قلب اجازه نخواهد داد که بطن به درستی پر و منقبض شود و در نتیجه خونرسانی به بدن کاهش خواهد یافت.

علت و شدت علائم میزان جدی بودن این وضعیت را تعیین می کنند.

فیبریلاسیون بطنی

فیبریلاسیون بطنی (V-fib) یک اختلال جدی قلبی است. در این وضعیت بطن ها به جای تپش، مرتعش شده و در نهایت منجر به ضعف در خونرسانی به بدن می شوند.

فیبریلاسیون بطنی یک فوریت پزشکی است. در صورت برنگشتن سریع ریتم طبیعی قلب، گردش خون متوقف شده و می تواند منجر به مرگ شود.

علت ها

تاکی کاردی معمولا ناشی از ایجاد اختلال در تکانه های الکتریکی طبیعی است. آنها عملکرد پمپاژ قلب یا سرعت پمپاژ را کنترل می کنند.

وابسته به نوع و علت ایجاد کننده تاکی کاردی عوامل زیر محرک هستند:

واکنش به مصرف داروهای خاص
بی نظمی مادرزادی در ضربان قلب
مصرف بیش از حد کافئین یا الکل
مصرف کوکائین یا سایر مواد مخدر تفریحی
عدم تعادل الکترولیت
خونرسانی ضعیف و آسیب به بافت های قلب به دلیل بیماری هایی مانند بیماری قلبی، بیماری عروق کرونر، بیماری دریچه قلب، نارسایی قلبی، بیماری عضلات قلب، تومورها و یا عفونت ها
فشار خون بالا (Hypertension)
سیگار کشیدن
بعضی از بیماری های ریوی، مشکلات تیروئید، کم خونی و سایر مشکلات نگران کننده
خستگی (Fatigue)
خونریزی شدید
استرس جسمی و روحی شامل بیماری و اضطراب
سابقه جراحی قلب

با این حال برخی مواقع ممکن است علت دقیق بروز تندتپشی مشخص نباشد.

علائم

علائم زیر بسته به نوع و علت ایجاد کننده تاکی کاردی می توانند رخ دهند:

نبض تند
درد در قفسه سینه
گیجی
سرگیجه
فشار خون پایین
سبکی سر
تپش قلب
تنگی نفس
ضعف ناگهانی
غش کردن
از دست دادن هوشیاری

با این حال، بسیاری از افراد علائمی نداشته و فقط در هنگام معاینه متوجه وجود تاکی کاردی خواهند شد.

عوارض

بعضی از عوارض ناشی از تاکی کاردی عبارتند از:

غش کردن و سرگیجه
خستگی (Tiredness and Fatigue)
تنگی نفس
احساس درد و گرفتگی در قفسه سینه یا آنژین
فشار خون پایین و شوک
نارسایی قلبی
سکته مغزی

عوارض جانبی احتمالی

خطر ایجاد عوارض جانبی به عوامل مختلف زیر بستگی دارد:

شدت و مدت زمان ایجاد تاکی کاردی
نوع آن
وضعیت کلی سلامت فرد
احتمال وجود بیماری قلبی دیگر

شایع ترین عوارض احتمالی عبارتند از:

لخته شدن خون: این اتفاق می تواند خطر حمله قلبی یا سکته مغزی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
نارسایی قلب: بدون درمان، قلب ضعیف تر شده و خطر ایجاد نارسایی قلب افزایش خواهد یافت.
غش کردن: ممکن است فردی که ضربان قلب تندی داشته باشد، هوشیاری خود را از دست داده و خطر افتادن و یا سایر تصادفات را افزایش دهد.
مرگ ناگهانی: این اتفاق معمولا فقط در صورت ایجاد تاکی کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی رخ می دهد.

عوامل خطر

عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به تاکی کاردی را افزایش دهند:

سن – بعضی از انواع تاکی کاردی بر گروه های سنی مختلفی تاثیر می گذارند.
عوامل ژنتیکی
سابقه شخصی یا خانوادگی بیماری قلبی
اضطراب
مصرف زیاد کافئین و الکل
فشار خون بالا
استرس ذهنی
سیگار کشیدن
استفاده از داروهای تفریحی (یا مواد مخدر)
بیماری تیروئید

تشخیص

افراد مشکوک به مشکلات ریتم قلبی باید با پزشک مشورت کنند.

پزشک اقدامات زیر را انجام خواهد داد:

در مورد علائم آنها سوال مطرح کند.
انجام معاینه فیزیکی
تجویز آزمایشات

این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:

الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب: طی این آزمایش الکترودهایی به پوست متصل می شوند تا تکانه های الکتریکی ایجاد شده توسط قلب را اندازه گیری کنند.

اکوکاردیوگرام: این آزمایش نوعی سونوگرافی است که تصویری متحرک از قلب را ارائه می دهد.

دستگاه های پوشیدنی: افراد می توانند با همراه داشتن مانیتور هولتر (Holter monitor) یا ثبت کننده وقایع، ریتم قلب یا تکانه های الکتریکی را کنترل کنند.

آزمایش خون: این آزمایش وجود تیروئید یا سایر بیماری های کمک کننده به ایجاد تاکی کاردی را تایید می کنند.

تست ورزش: انجام این آزمایش می تواند چگونگی تاثرگذاری فعالیت بدنی بر روی ریتم قلب را مشخص کند.

درمان

گزینه های درمانی تندتپشی قلب به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:

علت ایجاد آن
سن فرد
وضعیت کلی سلامتی

هدف از درمان تاکی کاردی برطرف کردن علت بوجود آورنده آن است.

اما ممکن است پزشک اقدامات زیر را نیز انجام دهد:

کاهش ضربان قلب
پیشگیری از اپیزودهای بعدی آن
کاهش خطر عوارض

در صورتی که دلیل اصلی ایجاد تپش قلب سریع تر از حد معمول مشخص نباشد، یافتن گزینه درمان مناسب زمان بر خواهد شد.

روش های کاهش ضربان قلب

روش های مختلفی برای کاهش سریع ضربان قلب در طول یک اپیزود تاکی کاردی وجود دارد. در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

مانور واگال (Vagal maneuvers)

عصب واگ به تنظیم ضربان قلب کمک می کند.

بعضی از تکنیک ها یا مانورها می توانند با تاثیر بر این عصب به کند شدن ضربان قلب کمک کنند.

این تکنیک ها عبارتند از:

تحریک رفلکس گگ (Gag reflex) یا رفلکس حلقی
اعمال فشار بر شکم
پاشیدن آب سرد روی صورت
اعمال فشار آهسته بر روی گردن و ناحیه شریان کاروتید
بسته نگه داشتن حفره بینی در هنگام باز دم از طریق آن
ممکن است این اقدامات در مواقع اضطراری مفید باشند.

همچنین ممکن است یک متخصص با وارد کردن فشاری آهسته روی کره چشم (هنگامی که چشم بسته است) باعث آرام شدن ضربان قلب شود.

مصرف دارو

یک پزشک می تواند به تجویز داروهای ضد آریتمی قلب به صورت خوراکی یا تزریقی بپردازد. هدف از مصرف این داروها بازگرداندن ریتم طبیعی قلب و کنترل ضربان است.

بعضی از نمونه های دارو ضد آریتمی قلب عبارتند:

از آمیودارون (Cordarone)

سوتالول (Betapace)

مکسیلتین (Mexitil)

کاردیوورژن (Cardioversion) و دفیبریلاتورها (Defibrillators)

ارائه دهنده خدمات درمانی می تواند با اتصال الکترودهایی به بدن و استفاده از یک دستگاه به قلب، شوک الکتریکی وارد کند. این کار بر تکانه های الکتریکی قلب تاثیر گذاشته و ممکن است ریتم طبیعی آن را بازگرداند.

روش های مختلفی برای انجام کاردیوورژن وجود دارد که عبارتند از:

در شرایط اضطراری: در حالی که منتظر رسیدن کمک های پزشکی برای فردی که دچار آریتمی قلبی شده هستید، می توانید با استفاده از یک دستگاه دفیبریلاتور(شوک الکتریکی) خارجی خودکار استفاده کنید.

در بیمارستان: ممکن است یک متخصص قلب از کاردیوورژن (شوک هماهنگ قلبی) به عنوان بخشی از یک درمان برنامه ریزی شده استفاده کند.

در حین درمان: یک دفیبریلاتور قلب قابل کاشت می تواند ضربان قلب را به طور مداوم کنترل کند. متخصص قلب می تواند این دستگاه کوچک را در قفسه سینه نصب کرده تا با تشخیص ضربان غیرطبیعی قلب شوک ایجاد کرده و آن را به ریتم طبیعی بازگرداند.

پیشگیری

برخی اقدامات می توانند به پیشگیری و مدیریت تپش قلب کمک کنند. در ادامه به بررسی جزئیات آنها خواهیم پرداخت.

عوامل سبک زندگی

بعضی از روش های خانگی پیشگیری از تاکی کاردی و سایر مشکلات قلبی عبارتند از:

پرهیز از مصرف دخانیات و داروهای تفریحی (یا مواد مخدر)
محدود کردن مصرف الکل و کافئین
کاهش استرس (در صورت امکان)
خواب کافی
دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم

داروها

داروهایی که به کنترل تاکی کاردی کمک می کنند عبارتند از:

داروهای ضد آریتمی قلب
مسدود کننده های کانال کلسیم – مانند دیلتیازم (Cardizem) و وراپامیل (Calan)
مسدود کننده های بتا – مانند پروپرانولول (Inderal) و متوپرولول (Lopressor)
داروهای رقیق کننده خون – مانند وارفارین (Coumadin) و آپیکسابان (Eliquis)

فرسایش کاتتر رادیوفرکانسی

یک الکتروفیزیولوژیست می تواند کاتترها را از طریق رگ های خونی وارد بدن کند.

الکترودهای انتهای کاتتر می توانند قسمت های کوچکی از قلب را که ایجاد کننده ضربان غیرطبیعی هستند، از بین برده و یا به آنها آسیب برسانند.

عمل جراحی

برخی مواقع پزشک انجام عمل جراحی را برای ایجاد تغییراتی که به کاهش خطر ایجاد تاکی کاردی کمک می کنند، تجویز خواهد کرد.

عمل جراحی تنهادر صورتی تجویز خواهد شد که سایر روش های درمانی موثر نبوده و یا فرد بیماری قلبی دیگری داشته باشد.

خلاصه

تاکی کاردی به ریتم سریع قلب (تپش قلب تند) اشاره دارد. بعضی از علل بروز آن شامل بیماری قلبی و عوامل مختلف سبک زندگی است.

انواع تاکی کاردی ممکن است بدون علائم باشد اما این وضعیت می تواند منجر به عوارضی مثل حمله قلبی یا سکته مغزی شود.

افرادی که نگران سلامت قلب خود هستند باید با پزشک مشورت کنند. درمان زودهنگام می تواند از بروز عوارض بلندمدت و احتمالا کشنده جلوگیری کند.

آریتمی بیماری قلبی قلب و عروق / کاردیولوژی