واکنش های انتقال خون: از علائم تا درمان

واکنش های انتقال خون به مجموعه ای از اتفاقاتی اشاره دارد که ممکن است در حین یا بعد از انتقال خون رخ دهند. در این مطلب با علائم و راه درمان هر یک از واکنش های انتقال خون آشنا خواهید شد.

بعضی از افراد در حین تزریق خون یا پس از آن دچار واکنش های جانبی می شوند. ممکن است این واکنش ها خفیف تا شدید باشند. با این حال، بیشتر افرادی که تزریق خون انجام می دهند، دچار عوارض خاصی نخواهند شد.

طبق اعلام صلیب سرخ آمریکا، افراد معمولا پس از تزریق خون دچار عوارض نمی شوند اما گاهی ممکن است این عوارض بروز کنند.

طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، شایع ترین واکنش های جانبی تزریق خون شامل واکنش های آلرژیک و تب هستند.

در ادامه به بررسی واکنش های احتمالی افراد به تزریق خون خواهیم پرداخت.

 

علائم شایع

طبق مقاله ای در سال 2020، شایع ترین علائمی که نشان می دهد فردی دچار واکنش نامطلوب شده است عبارتند از:

• تب
• لرز
• کهیر
• خارش

با این حال، این علائم با درمان های مختصر یا بدون درمان برطرف خواهند شد.

علائمی که نشان دهنده واکنش های شدیدتر هستند عبارتند از:

• ناراحتی تنفسی
• فشار خون پایین
• تب شدید
• ادرار قرمز رنگ

 

واکنش حاد تزریق خون

نمونه هایی از واکنش های حاد تزریق خون شامل موارد زیر هستند:

 

واکنش آلرژیک ساده

حتی هنگامی که افراد گروه خونی مناسبی دریافت کنند ممکن است واکنش های آلرژیک رخ دهند.

طبق مقاله ای در ژورنال هماتولوژی بریتانیا در سال 2013، این واکنش ها به علل زیر رخ می دهند:

• خون اهدا کننده حاوی پروتئین های خاص پلاسما باشد که بدن گیرنده آنها را آلرژن تشخیص می دهد.
• خون اهدا کننده حاوی مواد حساسیت زا غذایی مثل بادام زمینی یا گلوتن باشد.
• آنتی بادی موجود در خون اهدا کننده با آنتی بادی موجود در خون گیرنده واکنش نشان دهد.

 

علائم

معمولا علائم آن خفیف هستند و عبارتند از:

• ضایعات پوستی
• خارش
• کهیر

 

درمان

درمان های واکنش خفیف آلرژیک عبارتند از:

• متوقف کردن تزریق
• مصرف آنتی هیستامین برای درمان واکنش آلرژیک

 

بیشتر بخوانید:

انواع ضایعات پوستی و زمان مراجعه به پزشک (کلیک)

 

واکنش آنافیلاکتیک به تزریق خون

واکنش آنافیلاکتیک در افرادی که کمبود ایمونوگلوبولین A داشته و در پلاسما خود آنتی بادی IgA دارند، اتفاق می افتد.

آنتی بادی های گیرنده ضد IgA می توانند با آنتی بادی های IgA موجود در خون واکنش نشان دهند.

 

علائم

علائم آن به طور معمول عبارتند از:

• برافروخته شدن پوست
• خارش
• کهیر
• تورم
• مشکل در تنفس
• خس خس کردن سینه
• کبود شدن لب ها
• استفراغ
• اسهال
• فشار خون پایین

 

درمان

در صورت تجربه هر یک از علائم فوق، پرستار یا پزشک انتقال خون را متوقف می کند. سپس علائم خاص را به وسیله موارد زیر برطرف می کنند:

• اپی نفرین داخل وریدی (IV)
• استروئیدهای داخل وریدی (IV)
• آنتی هیستامین ها
• گشادکننده برونش

 

بیشتر بخوانید:

شوک آنافیلاکسی چیست (کلیک)

واکنش‌ غیرهمولیتیک تب دار به تزریق خون

طبق اعلام CDC، واکنش غیرهمولیتیک تب دار (FNHTR) شایع ترین نوع واکنش به تزریق خون است. این واکنش شامل افزایش غیرقابل توضیح دمای بدن طی 4 ساعت پس از تزریق خون است.

ایجاد تب بخشی از واکنش گلبول های سفید به خون جدید است.

 

علائم

علائم آن به شدت بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دمان بدن بالاتر از 38 درجه سانتی گراد
• تب و لرز

در صورت وجود علائم دیگر باید با پزشک تماس گرفت.

 

درمان

در صورت بروز FNHTR در حین تزریق خون، متخصص انتقال خون را قطع می کند.

درمان آن به علائم بستگی دارد. با این حال، طبق اعلام CDC، بیشتر واکنش ها معمولا خفیف هستند و به سرعت درمان می شوند.

• بررسی همه موارد تب – از آنجایی که ممکن است علت شدیدتری وجود داشته باشد
• مصرف دوز توصیه شده آسپرین یا استامینوفن

 

واکنش همولیتیک حاد به تزریق خون

طبق اعلام CDC، این نوع واکنش در حین تزریق خون، بلافاصله پس از آن یا در عرض 24 ساعت پس از تزریق رخ می دهد. این واکنش در اثر دریافت گروه خونی اشتباه رخ می دهد.

یک مقاله در سال 2019 بیان کرد که واکنش همولیتیک حاد به تزریق خون باعث می شود تا بدن به تخریب گلبول های قرمز اهدایی بپردازد.

 

علائم

علائم آن عبارتند از:

• لرز
• فشار خون پایین
• نارسایی کلیه
• کمر درد

علائمی که کمتر شایع هستند عبارتند از:

• درد پهلو
• تب
• ادرار قرمز یا قهوه ای رنگ

 

درمان

در صورتی که افراد دچار واکنش همولیتیک حاد به تزریق خون شوند، پزشک یا پرستار انتقال خون را متوقف می کند.

درمان آن به شدت واکنش بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تزریق وریدی مایعات
• دیالیز
• کنترل خونریزی
• مراقبت های حمایتی

 

بیشتر بخوانید:

کمیاب ترین و فراوان ترین گروه های خونی (کلیک)

 

واکنش سپتیک به تزریق خون

طبق مقاله ای در سال 2012 واکنش سپتیک به تزریق خون معمولا به دلیل آلودگی باکتریایی در اجزای خون اهدا کننده و عمدتا از طریق محصولات پلاکتی رخ می دهد.

باکتری های موجود در پلاکت می توانند باعث واکنش سپتیک به تزریق خون شوند شامل استافیلوکوکوس اورئوس و استافیلوکوک اپیدرمیدیس هستند.

 

علائم

علائم آن عبارتند از:

• تب
• لرز
• فشار خون پایین

 

درمان

واکنش های سپتیک به تزریق خون نیاز به توجه فوری دارند. کنترل شرایط شامل موارد زیر است:

• کنترل مایعات
• پشتیبانی تنفسی
• درمان با آنتی بیوتیک

 

آسیب حاد ریه مرتبط با تزریق خون (TRALI)

این واکنش خیلی سریع اتفاق می افتد. این اتفاق در صورت وجود آنتی بادی هایی مثل آنتی‌ ژن گلبول سفید انسانی در خون اهدا کننده و واکنش آن با آنتی ‌ژن گلبول سفید انسانی گیرنده رخ می دهد. این وضعیت منجر به ایجاد ادم ریوی یا تجمع مایعات اضافی در ریه ها می شود.

طبق اعلام صلیب سرخ آمریکا، هیچ آزمایش خاصی برای شناسایی محصولات خونی که باعث TRALI می شوند، وجود ندارد.

 

علائم

علائم TRALI عبارتند از:

• تنگی نفس شدید
• تب
• فشار خون پایین

 

درمان

درمان به شدت علائم بستگی دارد:

• در موارد خفیف، فرد به اکسیژن درمانی نیاز دارد.
• در موارد شدیدتر، ممکن است به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی نیاز باشد.

طبق مقاله ای در سال 2012، بیشتر موارد معمولا طی 48 تا 72 ساعت برطرف خواهند شد. با این حال، TRALI می تواند کشنده باشند و میزان مرگ و میر آن بین 5% تا 25% است.

 

افزایش حجم در گردش خون مرتبط با تزریق خون (TACO)

این وضعیت در صورتی رخ می دهد که سیستم گردش خون فرد قادر به پردازش خون با مقدار یا سرعتی که دریافت می کند، نباشد. پزشکان این حجم را Overload می نامند. معمولا افرادی که دچار بیماری قلبی یا کلیوی باشند به آن مبتلا می شوند.

در TACO سیستم گردش خون بیش از حد تحت فشار قرار می گیرد و در نتیجه آن ادم ریوی ایجاد می شود. به این معنی که ریه ها با مایعات اضافی پر می شوند.

 

علائم

علائم TACO معمولا طی چند ساعت بعد از تزریق یا در حین تزریق خون رخ می دهند و عبارتند از:

• تنفس سریع
• سرفه
• تنگی نفس
• فشار خون بالا
• ضربان قلب سریع

 

درمان

اگر علائم فوق در حین تزریق خون رخ دهند، پزشک یا متخصص مراقبت های پزشکی فورا روند تزریق را متوقف می کند.

طبق اعلام LabMedicine، درمان TACO به شدت آن بستگی دارد.

• قرار دادن فرد در حالت عمودی معمولا برای افراد مبتلا به TACO خفیف کافی است
• درمان فرد با داروهای ادرار آور به منظور از بین بردن مایعات اضافی بدن که به برطرف شدن TACO پیشرفته کمک می کند
• گاهی اوقات در موارد شدید اقدام به لوله گذاری برای بهبود تنفس ضروری است

 

واکنش های تاخیری به تزریق خون

نمونه هایی از این واکنش های تاخیری عبارتند از:

 

همولیتیک تاخیری یا تاخیر در انتقال سرولوژیک در واکنش به تزریق خون

این واکنش زمانی رخ می دهد که آنتی بادی های اصلاح شده توسط گیرنده نسبت به آنتی ژن های گلبول قرمز واکنش نشان می دهند. این واکنش ها ممکن است 1 روز تا 4 هفته بعد از تزریق خون رخ دهند.

افراد می توانند این آنتی بادی ها را از طریق بارداری یا تزریق خون در گذشته دریافت کرده باشند. این آنتی بادی های خاص با گذشت زمان کاهش می یابند و به سطوح غیرقابل شناسایی می رسند. افراد دارای این آنتی بادی ها شانس بیشتری برای بروز این واکنش نسبت به تزریق خون دارند.

 

علائم

علائم آن به طور معمول عبارتند از:

• تب
• زردی
• درد شکمی
• ادرار تیره
• فشار خون بالا
• تنفس دشوار

 

درمان

طبق اعلام LabMedicine، این واکنش ها خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. در صورت شدید بودن واکنش نوشیدن آب فراوان ضروری است.

 

پیوند علیه میزبان ناشی از تزریق خون (TAGVHD)

طبق اعلام CDC، واکنش TAGVHD زمانی رخ می دهد که لنفوسیت های T، نوعی گلبول سفید اهدا کننده، به سرعت در خون گیرنده افرایش پیدا کنند و در نهایت به سلول های گیرنده حمله کنند.

با این حال، این یک اتفاق نادر است و از زمانی که فرآورده های خونی تحت تابش قرار گرفته اند، شیوع آن کمتر شده است. تحت تابش قرار گرفتن فرآورده های خونی شامل قرار دادن اجزای خون در معرض نور فرابنفش است.

 

علائم

طبق اعلام CDC، علائم آن عبارتند از:

• بثورات پوستی
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• درد شکمی
• تب
• نارسایی مغز استخوان

 

درمان

درمان TAGVHD برای پزشکان چالش برانگیز است و در نتیجه میزان مرگ و میر ناشی از آن بین 90 تا 100% است.

• پیشگیری بهترین روش درمان آن است. استفاده از تابش می تواند از احتمال ابتلا به TAGVHD جلوگیری کند.

 

پورپورای پس از تزریق خون (PTP)

طبق اعلام CDC، بروز PTP امری نادر است. زمانی که گیرنده آنتی بادی هایی بر علیه پلاکت ایجاد می کند این اتفاق رخ می دهد. این وضعیت منجر به تخریب پلاکت ها و کاهش تعداد آنها می شود.

 

علائم

طبق مقاله ای در سال 2019، علائم PTP می تواند شامل موارد زیر باشد:

• خونریزی دستگاه گوارش و دستگاه ادراری
• تب و لرز

 

درمان

درمان آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مراقبت های حمایتی
• تزریق ایمونوگلوبین و استروئیدهای داخل وریدی

 

جداول خلاصه

طبق گفته نویسندگان طب انتقال خون برای آسیب شناسان: یک بررسی جامع در زمینه آماده سازی بورد، گواهینامه و عمل بالینی نشان داد که توجه به این نکته که واکنش ها به تزریق خون به ندرت کشنده هستند، دارای اهمیت است. بروز واکنش های کشنده می توانند از 1 نفر در 0.6 میلیون تا 2.3 میلیون متغیر باشد.

خلاصه ای از واکنش های تزریق خون به شرح زیر است:

 

واکنش های حاد

واکنش	شیوع	علائم	شروع	شدت	درمان
آلرژیک ساده	1 تا 3% همه تزریق های خون	بثورات پوستی، خارش و کهیر	حین تزریق یا تا 4 ساعت بعد	خفیف	آنتی هیستامین
آنافیلاکتیک	1 در 20 تا 30 هزار تزریق خون	برافروخته شدن پوست، خارش، کهیر، تورم، مشکل تنفس، خس خس سینه، کبودی لب ها، استفراغ، اسهال، فشار خون پایین	چند ثانیه یا دقیقه بعد از شروع تزریق	احتمالا کشنده	اپی نفرین داخل وریدی، آنتی هیستامین، استروئید داخل وریدی، گشادکننده های برونش
غیرهمولیتیک تب دار	1 تا 3% از هر واحد خون	افزایش حداقل یک درصدی دمای بدن و لرز	طی 4 ساعت بعد از تزریق	خفیف	تب بر ها
همولیتیک حاد	2 تا 8% از هر 10 هزار واحد خون	تب، درد پهلو، فشار خون پایین، نارسایی کلیه، دشواری تنفس	حین تزریق، فورا پس از آن یا طی 24 ساعت بعد	احتمالا کشنده	درمان حمایتی با استفاده از مایعات داخلی وریدی، در صورت لزوم دیالیز و کنترل خونریزی
سپتیک	1 در 3 تا 5 هزار واحد پلاکت	تب، لرز و افت فشار خون	تا 4 ساعت بعد از تزریق	احتمالا کشنده	درمان با آنتی بیوتیک، مدیریت مایعات، پشتیبانی تنفسی
TRALI	0.4 % هر 100 هزار واحد پلاسما	مشکل در تنفس، تب و فشار خون بالا	حین تزریق یا تا 6 ساعت بعد	احتمالا کشنده	پشتیبانی تنفسی
TACO	6 % در بیماران با وضعیت بحرانی	تنگی نفس، تنفس سریع و سرفه	حین تزریق یا 4 تا 6 ساعت بعد	احتمالا کشنده	نیاز به نشستن به حالت عمودی و مصرف ادرارآورها

 

واکنش های تاخیری

واکنش	شیوع	علائم	شروع	شدت	درمان
همولیتیک تاخیری یا تاخیر در انتقال سرولوژیک	1 در 2500	تب، زردی، ادرار تیره، درد معده، تنفس دشوار، فشار خون بالا	3 تا 10 روز	خفیف	نظارت دقیق و مصرف آب فراوان
TAGVHD	ناشناخته اما واکنشی نادر است	بثورات پوستی، درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ، تب و نارسایی مغز استخوان	2 روز تا 6 هفته پس از تزریق	احتمالا کشنده	پیشگیری: پرتوتابی فرآورده های خونی
PTP	1 در 25 تا 100 هزار	تعداد پلاکت کم و خونریزی	5 تا 10 روز	احتمالا کشنده	درمان حمایتی با ایمونوگلوبولین و استروئیدهای داخل وریدی

 

چشم انداز

چشم انداز وابسته به نوع واکنشی دارد که فرد تجربه می کند. با این حال، واکنش های جدی به تزریق خون شایع نیستند.

ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، بانک های خون و بیمارستان ها اقدامات احتیاطی بسیاری را برای کاهش احتمال بروز این واکنش ها به تزریق خون انجام می دهند.

 

عوارض و زمان مراجعه به پزشک

بسته به نوع واکنش به تزریق خون، عوارض می توانند شامل موارد زیر باشند:

• نارسایی کلیه
• آسیب ریه
• لخته شدن خون

در صورت مشاهده علائم ذکر شده در این مقاله باید پزشک را مطلع کرد.

 

خلاصه

طبق اعلام CDC، پزشکان هر سال 17.2 میلیون واحد فرآورده های خون را در ایالات متحده آمریکا تزریق می کنند و بیشتر افراد هیچ گونه واکنش به تزریق خون را تجربه نمی کنند.

در صورتی که افراد پس از انتقال خون علائمی مثل تنگی نفس، فشار خون پایین، ادرار قرمز یا قهوه ای رنگ، درد پهلو یا سایر عوارض جدی را تجربه کنند، باید فورا به پزشک مراجعه کنند.

 

جهت مشاهده مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید