داروهای تثبیت‌ کننده خلق معمولا برای درمان علائم اختلال دوقطبی استفاده می شوند. این داروها می توانند از تغییرات خلقی قابل توجه که معمولا افراد مبتلا به اختلال دوقطبی آنها را تجربه می کنند، پیشگیری کنند.

ممکن است افرادی که از تثبیت کننده های خلق استفاده می کنند، دچار عوارض جانبی شوند که گاهی ممکن است جدی باشند.

افراد دچار اختلال دوقطبی تغییرات غیرعادی در موارد زیر را تجربه می کنند:

خلق
سطح فعالیت
انرژی
توانایی انجام فعالیت های روزمره

انواع مختلفی از اختلال دوقطبی وجود دارند. معمولا آنها تغییرات قابل توجهی در خلق و خو ایجاد می کنند که می توانند از نظر شدت و مدت متفاوت باشند.

این تغییرات خلفی می توانند شامل اپیزودهای شیدایی (Mania) که در آن افراد به طور معمول روحیه بسیار بالا و پر انرژی دارند و اپیزودهای افسردگی که در آن افراد بسیار غمگین و کم انرژی هستند، است.

همچنین بخوانید

سیکلوتایمی یا اختلال خلق ادواری (کلیک)

تثبیت‌ کننده خلق چیست؟

طبق مقاله ای در ژورنال CNS Drugs، تثبیت کننده های خلق داروهایی هستند که:

علائم فوری شیدایی و افسردگی را درمان می کنند
از تجربه این اپیزودها در آینده پیشگیری می کنند

بعضی از داروهای تثبیت‌ کننده خلق در مورد اپیزودهای شیدایی موثرتر هستند و بعضی دیگر در مورد اپیزودهای افسردگی کارایی بیشتری دارند. افراد می توانند از تثبیت کننده های خلق به تنهایی و یا ترکیب با سایر داروها استفاده کنند.

تثبیت کننده های خلق و سایر داروها معمولا بخشی از برنامه درمان افراد مبتلا به اختلال دوقطبی هستند. طبق اعلام انستیتو ملی بهداشت روان (NIMH)، درمان موثر این اختلال شامل مصرف دارو و نوعی گفتار درمانی (Talking Therapy) خواهد بود.

انواع داروهای تثبیت‌ کننده خلق

همانطور که در مقاله CNS Drugs گزارش شد، محققان تثبیت کننده های خلق را با عناوین نسل اول و نسل دوم طبقه بندی می کنند. دانشمندان در دهه 1960 تثبیت کننده های خلق نسل اول را تولید کردند. این موارد عبارتند از:

محققان در دهه 1990 تثبیت کننده های خلق نسل دوم را ایجاد کردند. این موارد داروهای ضد روان پریشی غیر معمولی بودند که خواص تثبیت کنندگی خلق داشتند. تثبیت کننده های خلق نسل دوم عبارتند از:

الانزاپین (Olanzapine)
کوئتیاپین (Quetiapine)
آریپیپرازول (Aripiprazole)
ریسپریدون (Risperidone)

سازمان غذا و دارو (FDA) در سال 1994، استفاده از داروی ضدتشنج لاموتریژین (Lamotrigine) را به عنوان تثبیت کننده خلق برای درمان افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و همچنین درمان صرع تایید کرد.

همچنین بخوانید

داروهای موثر در درمان اختلال دوقطبی (کلیک)

اثربخشی

مانند هر داروی دیگری داروهای تثبیت کننده خلق نیز برای موثر بودن نیاز به مصرف طبق دستور پزشک دارند.

طبق اعلام (NIMH)، اگر فردی بخواهد مصرف دارو تثبیت کننده خلق خود را قطع کند، باید برای پیشگیری از بروز عوارض با پزشک خود مشورت کند.

لیتیوم (Lithium)

مقاله ای در ژورنال Molecular Psychiatry خاطر نشان کرد که مصرف لیتیوم اولین درمان در مورد اپیزودهای شیدایی و افسردگی است. اگرچه هنوز دانشمندان به طور دقیق از تاثیرگذاری آن مطمئن نیستند.

این مقاله گزارش داد که مصرف لیتیوم برای مبتلایان به اختلال دوقطبی که تحت درمان قرار نگرفته اند، به طور ویژه ای در کاهش خطر خودکشی موثر است. مصرف لیتیوم یکی از موثرترین روش های درمان اختلال دوقطبی است.

نویسنده مقاله CNS Drugs به مطالعه ای استناد کرد که در آن یک سوم از 60 شرکت کننده ای که از لیتیوم برای درمان خود استفاده کرده بودند، در 10 سال بعد دچار هیچ اپیزود شیدایی و افسردگی نشدند.

نویسنده در این مقاله اشاره کرد که مصرف لیتیوم در درجه اول به کاهش شیدایی کمک می کند اما می تواند در بهبود افسردگی نیز موثر باشد.

طبق یافته هایی در مقاله ای منتشر شده در World Psychiatry، مصرف لیتیوم نسبت به سایر تثبیت کننده های خلق در درمان علائم اختلال دوقطبی موثرتر بوده است.

همچنین نویسندگان دریافتند که مصرف لیتیوم احتمال نیاز مبتلایان به اختلال دوقطبی به مصرف داروهای مکمل را کاهش خواهد داد و در نتیجه خطر کلی بروز عوارض جانبی ناخواسته را کاهش خواهد داد.

کاربامازپین (Carbamazepine)

طبق نتایج یک مطالعه منتشر شده در ژورنال BMC Psychiatry در سال 2012، مصرف کاربامازپین در درمان علائم اختلال دوقطبی بسیار موثر است.

در صورتی که افراد واکنش خوبی به لیتیوم نداشته باشند، ممکن است به دستور پزشک کاربامازپین تجویز شود. به همین ترتیب، ممکن است افراد کاربامازپین را در کنار لیتیوم یا سایر تثبیت کننده های خلق مصرف کنند.

طبق مقاله ای در CNS Drugs، مصرف کاربامازپین در درجه اول در درمان اپیزودهای شیدایی موثر است.

والپروات (Valproate)

طبق یک بررسی بانک اطلاعاتی بررسی های سیستمیک کوکران، ممکن است مصرف والپروات به طور موثری (به ویژه در بلندمدت) علائم اختلال دوقطبی را درمان کند.

در صورتی که افراد عوارض جانبی متعددی از مصرف لیتیوم را تجربه کنند یا مصرف لیتیوم برای آنها موثر نباشد، ممکن است مصرف والپروات به جای لیتیوم یا در کنار آن درنظر بگیرند.

داروهای ضد روان پریشی غیرمعمول

تحقیقات در مورد داروهای ضد روان پریشی غیرمعمول هنوز پراکنده هستند. بعضی از داروهای جدید برای درمان امیدوارکننده هستند اما به تحقیقات بیشتری در مورد آنها نیاز است.

طبق یک بررسی در مجله بین المللی نوروپسیکوفارماکولوژی، مصرف داروهای ضد روان پریشی غیرمعمول می توانند به درمان اپیزودهای شیدایی کمک کنند. بعضی از شواهد نشان می دهند که مصرف آنها ممکن است اپیزودهای افسردگی را نیز درمان کنند.

تا زمانی که دانشمندان تحقیقات بیشتری انجام ندهند، موارد زیر مشخص نخواهند شد:

این داروهای ضد روان پریشی بهتر از دارونما یا لیتیوم به عنوان یک درمان عمل می کنند.
افراد باید از این داروها در کنار سایر روش های درمانی استفاده کنند.
فقط افرادی باید از آنها استفاده کنند که به داروهای دیگر پاسخ خوبی نداده اند.

لاموتریژین (Lamotrigine)

لاموتریژین یک داروی ضدتشنج است که اخیرا پزشکان مصرف آن را به عنوان یک درمان اصلی برای علائم اختلال دوقطبی توصیه می کنند.

یک بررسی در ژورنال Frontiers in Pharmacology در سال 2015 نتیجه گرفت که مصرف لاموتریژین در درمان این علائم موثر است.

نویسندگان به شواهدی اشاره کردند که نشان می داد مصرف لاموتریژین می تواند بدون اینکه خلق و خوی کلی فرد (مثل علائم شیدایی) را از بین ببرد، علائم افسردگی فرد را درمان کند.

با این حال، از آنجایی که این یک داروی نسبتا جدید برای درمان اختلال دوقطبی است، دانشمندان باید تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی آن انجام دهند. همچنین آنها باید تعیین کنند که آیا این دارو باید به تنهایی مصرف شود یا نیاز است تا مصرف آن به همراه سایر دارو ها باشد.

خطرات

طبق اعلام NIMH، تثبیت کننده های خلق می توانند عوارض جانبی قابل توجه و متنوعی ایجاد کنند. این عوارض عبارتند از:

بثورات پوستی یا ایجاد خارش
تشنگی شدید
تکرر ادرار
لرزش دست
استفراغ و حالت تهوع
مشکل در گفتار
تغییرات ضربان قلب
خاموشی
تغییرات بینایی
تشنج
توهم
کاهش توانایی هماهنگ شدن
ایجاد تورم در قسمت های مختلف بدن

بروز عوارض دیگری که کمتر شایع هستند نیز ممکن است.

یک بررسی در ژورنال World Psychiatry نشان داد که عوارض جانبی داروهای تثبیت کننده خلق می توانند به طرز قابل توجهی در افراد مختلف، متفاوت باشند.

این یعنی پزشک تمام عوارض جانبی را کنترل کرده و ممکن است مصرف داروهای متفاوت و ترکیبی از آنها را تجویز کند. هدف او ایجاد تعادل کاهش علائم اختلال دوقطبی و به حداقل رساندن عوارض جانبی ناخواسته است.

طبق اعلام NIMH، در صورتی که افراد برای کنترل علائم اختلال دوقطبی از لیتیوم استفاده کنند باید معاینات منظمی برای بررسی سطح لیتیوم ایمن در خون خود را انجام دهند.

خلاصه

مصرف داروهای تثبیت کننده خلق یک درمان رایج برای اختلال دوقطبی است.

مصرف لیتیوم اغلب می تواند علائم را کاهش داده و بعضی شواهد نشان می دهند که مصرف سایر داروها، از جمله آنهایی که اخیرا ساخته شده اند، می توانند اثرات مشابهی داشته باشند.

با این حال، داروهای تثبیت کننده خلق می توانند عوارض جانبی قابل توجهی ایجاد کنند. هدف پزشک از تجویز دارو، ایجاد تعادل بین کاهش علائم اختلال دوقطبی و عدم ایجاد عوارض جانبی ناخواسته است.

جهت مشاهده مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید

اختلال دوقطبی اطلاعات دارویی بهداشت روان روانشناسی/روانپزشکی صنعت داروسازی / صنعت بیوتکنولوژی