بیماری آلزایمر شایع ترین شکل زوال عقل است که از دست دادن حافظه و زوال شناختی از علائم آن محسوب می شوند. در این مطلب با دلایل و راه های درمان آلزایمر آشنا خواهید شد.

بیماری آلزایمر یک بیماری عصبی است که طی آن مرگ سلول های مغزی منجر به از دست دادن حافظه و کاهش شناختی می شوند.

این بیماری شایع ترین نوع زوال عقل است و حدود 60 تا 80% از موارد زوال عقل در ایالات متحده آمریکا را شامل می شود.

بیماری آلزایمر حدود 5 میلیون نفر در کشور آمریکا را تحت تاثیر قرار می دهد. برآوردها نشان می دهند که این میزان تا سال 2060 تقریبا سه برابر خواهد شد.

این بیماری معمولا افراد بالای 65 سال را درگیر می کند و فقط 10% از افراد مبتلا زیر 65 سال خواهند داشت.

در این مقاله به بررسی بیماری آلزایمر، علائم، علل و گزینه های درمانی آن می پردازیم.

بیماری آلزایمر چیست؟

بیماری آلزایمر بر روی مغز تاثیر می گذارد. علائم آن در ابتلا خفیف بوده و با گذشت زمان شدیدتر می شوند. این بیماری توسط دکتر آلویز آلزایمر در سال 1906 توصیف شد و این دلیل نامگذاری آن است.

علائم رایج بیماری آلزایمر شامل از دست دادن حافظه، مشکلات زبان، رفتار تکانشی یا غیرقابل پیش بینی است.

یکی از اصلی ترین مشخصات این بیماری وجود پلاک ها و پیچ خوردگی در مغز است. مشخصه دیگر آن از بین رفتن ارتباط بین سلول های عصبی یا نورون های مغز است.

وجود این مشخصات به این معنی است که اطلاعات نمی توانند به راحتی بین نواحی مختلف مغز یا از مغز به عضلات یا اندام ها منتقل شوند.

با بدتر شدن علائم، یادآوری وقایع گذشته، استدلال و شناخت افراد دشوارتر خواهند شد. در نهایت ممکن است یک فرد مبتلا به آلزایمر به مراقبت تمام وقت نیاز داشته باشد.

طبق اعلام موسسه ملی سالمندی، بیماری آلزایمر (NIA)، بیماری آلزایمر ششمین علت اصلی مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا است. با این وجود، برآوردها اخیر نشان می دهند که ممکن است این بیماری پس از بیماری قلبی و سرطان در رتبه سوم علل مرگ و میر قرار داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

سرطان: انواع، دلایل و درمان (کلیک)

علائم

بیماری آلزایمر یک بیماری پیش رونده است و علائم آن با گذشت زمان بدتر می شوند. از دست دادن حافظه مشخصه اصلی آن است و از اولین علائمی است که در اثر آن ایجاد می شود.

علائم آلزایمر به تدریج و طی ماه ها یا سال ها ایجاد می شوند. در صورتی که این علائم طی چند ساعت یا چند روز ایجاد شوند، فرد به مراقبت های پزشکی نیاز خواهد داشت. علت آن احتمال بروز سکته مغزی است.

علائم بیماری آلزایمر عبارتند از:

از دست دادن حافظه: ممکن است فرد در دریافت اطلاعات جدید و به خاطر سپردن آنها دچار مشکل شود. این امر منجر به شرایط زیر می شود:
- تکرار سوالات یا مکالمات
- گم کردن اشیا
- فراموشی رویدادها یا قرارها
- سرگردانی یا گم شدن
نقایص شناختی: ممکن است فرد در استدلال، وظایف پیچیده و قضاوت با مشکل روبرو شود. این امر منجر به شرایط زیر می شود:
- درک پایین تر از ایمنی و خطرات
- ایجاد مشکل با پول یا پرداخت قبوض
- مشکل در تصمیم گیری
- مشکل در انجام امور چند مرحله ای مثل لباس پوشیدن
مشکل در تشخیص: ممکن است فرد توانایی تشخیص چهره یا اشیا را از دست بدهد و توانایی کمتری در کار با ابزارهای ساده داشته باشد. دلیل این شرایط مشکلات بینایی نیست.
مشکلات در آگاهی فضایی: ممکن است فرد دچار مشکلاتی در تعادل، به زمین انداختن یا ریختن چیزها و یا جهت دهی نادرست لباس در هنگام پوشیدن شود.
مشکلات در صحبت کردن، خواندن یا نوشتن: ممکن است فرد در فکر به کلمات متداول دچار مشکل شود و یا در گفتار، هجی کردن و یا نوشتن اشتباه کند.
تغییرات شخصیتی و رفتاری: ممکن است فرد دچار تغییراتی در شخصیت و رفتار شود که عبارتند از:
- ناراحتی، عصبانیت و نگرانی بیشتر نسبت به گذشته
- از دست دادن علاقه یا انگیزه نسبت به فعالیت هایی که قبلا از انجام آنها لذت می برده است
- از دست دادن حس همدلی
- رفتارهای اجباری، وسواسی و یا نامناسب اجتماعی

محققان در سال 2016 یافته هایی منتشر کردند که نشان می داد تغییر در حس شوخ طبعی افراد می تواند از علائم اولیه آلزایمر باشد.

مراحل بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر می تواند خفیف تا شدید باشد. این مقیاس از یک افت شدید شناختی، اختلالی خفیف تا متوسط شروع می شود.

در ادامه درباره مراحل آلزایمر و بعضی از علائم و مشخصات آنها بحث خواهیم کرد.

بیماری آلزایمر خفیف

افراد مبتلا به آلزایمر خفیف دچار مشکلات حافظه و مشکلات شناختی می شوند که می توانند شامل موارد زیر باشند:

بیش از حد طول کشیدن انجام کارهای روزانه
مشکل در مدیریت پول و پرداخت قبوض
سرگردانی و گم شدن
تغییر در شخصیت و رفتار مثل به سادگی ناراحت یا عصبانی شدن، مخفی کردن چیزها و قدم زدن های عصبی

بیماری آلزایمر متوسط

در این وضعیت قسمت هایی از مغز که مسئول زبان، حواس، استدلال و هوشیاری هستند، آسیب می بینند. این امر باعث بروز علائم زیر می شود:

از دست دادن حافظه و گیجی شدید تر
مشکل در شناخت دوستان یا خانواده
ناتوانی در یادگیری های جدید
مشکل در انجام امور چند مرحله ای مثل لباس پوشیدن
مشکل در کنار آمدن با شرایط جدید
رفتار تکانشی یا غیرقابل پیش بینی
توهم، هذیان یا پارانویا (بدگمانی)

بیماری آلزایمر شدید

طی این بیماری، پلاک ها و پیچ خوردگی ها در سراسر مغز وجود داشته و باعث می شود که بافت مغز به طور قابل توجهی کوچک شود. این امر منجر به شرایط زیر می شود:

ناتوانی در ارتباط برقرار کردن
وابسته شدن به دیگران به جهت مراقبت
ناتوانی در ترک تختخواب برای بعضی مواقع یا همیشه

بیشتر بخوانید:

پیری مغز: افزایش سن و تغییرات مغز (کلیک)

شروع زودهنگام بیماری آلزایمر

اگرچه سن عامل اصلی خطر ابتلا به بیماری آلزایمر است اما این بیماری فقط افراد مسن را درگیر نمی کند.

طبق اعلام انجام آلزایمر، بیماری آلزایمر زودرس حدود 200 هزار بزرگسال آمریکایی زیر 65 سال را تحت تاثیر قرار می دهد. بسیاری از افراد مبتلا به آن در دهه 40 یا 50 زندگی خود هستند.

پزشکان در بسیاری از موارد علت ابتلای جوانان به این بیماری را نمی دانند. چندین ژن نادر می توانند باعث ایجاد این بیماری شوند. در صورت وجود علل ژنتیکی، این وضعیت با نام بیماری آلزایمر خانوادگی شناخته می شود.

بیشتر بخوانید:

تداوم افکار منفی و خطر ابتلا به آلزایمر (کلیک)

مقایسه بیماری آلزایمر و انواع دیگر زوال عقل

زوال عقل بیانگر طیف وسیعی از بیماری هایی است که باعث از دست دادن عملکرد شناختی می شوند.

بیماری آلزایمر شایع ترین نوع زوال عقل است. این وضعیت شامل تشکیل پلاک ها و پیچیدگی هایی در مغز است. علائم آن به تدریج شروع شده و به احتمال زیاد شامل کاهش عملکرد شناختی و توانایی زبانی خواهد بود.

انواع دیگر زوال عقل شامل بیماری هانتینگتون (Huntington’s disease)، پارکینسون (Parkinson’s disease) و بیماری کروتزفلد جاکوب (Creutzfeldt-Jakob disease) هستند. افراد می توانند به بیش از یک نوع زوال عقل دچار شوند.

تشخیص

افراد برای تشخیص آلزایمر باید شرایطی مثل کاهش حافظه، کاهش شناختی یا تغییرات رفتاری را به صورتی تجربه کنند که بر روی عملکرد روزانه آنها تاثیرگذار باشد.

ممکن است علائم زوال عقل را خانواده و دوستان زودتر از خود فرد متوجه شوند.

هیچ آزمایشی برای تشخیص بیماری آلزایمر وجود ندارد. در صورت مشکوک بودن پزشک به بروز آن از فرد یا خانواده او در مورد علائم، تجربیات و سوابق پزشکی سوال می پرسد.

همچنین پزشک می تواند آزمایشات زیر را برای تشخیص آلزایمر انجام دهد:

آزمون های شناختی و حافظه به جهت ارزیابی توانایی تفکر و یادآوری افراد
آزمایش عملکرد عصبی به جهت ارزیابی تعادل، حواس و واکنش ها
آزمایش خون یا ادرار
سی تی اسکن یا MRI مغز
آزمایش ژنتیک

همچنین ابزاری برای ارزیابی عملکرد شناختی در دسترس هستند.

در بعضی موارد، آزمایش ژنتیک به جهت ارتباط علائم زوال عقل با یک بیماری ارثی مثل بیماری هانتینگتون، مناسب خواهد بود.

بعضی از اشکال ژن APOE e4 با احتمال بیشتری به شانس ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط هستند.

آزمایش زودهنگام ژن های مرتبط می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را مشخص کند. با این حال، این آزمایش مورد بحث است و نتایج حاصل از آن به طور کامل قابل اعتماد نیستند.

درمان ها

هیچ درمان شناخته شده ای برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. همچنین بازگشت سلول های مغزی امکان پذیر نیست.

با این حال، درمان ها می توانند علائم را برطرف کرده و کیفیت زندگی فرد، خانواده و مراقبین او را بهبود بخشد.

موارد زیر اصول مهم مراقبت از بیماران دارای زوال عقل هستند:

مدیریت و کنترل موثر شرایطی که در کنار آلزایمر رخ می دهند
فعالیت ها و برنامه های مراقبتی روزانه (مثل مراکز سالمندان)
مشارکت در گروه های حمایتی و خدمات آنها

در ادامه به بحث در مورد داروها و روش های درمانی تغییرات رفتاری می پردازیم.

داروهایی برای علائم شناختی

هیچ دارویی برای اصلاح بیماری آلزایمر در دسترس نیست اما بعضی از گزینه ها می توانند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

داروهایی به نام مهارکننده های کولین استراز می توانند علائم شناختی مثل از دست دادن حافظه، گیجی، تغییر روند تفکر و مشکلات قضاوت را کاهش دهند. این داروها ارتباط عصبی از طریق مغز را بهبود بخشیده و روند پیشرفت علائم بیماری را کند می کنند.

سه داروی متداول و تایید شده توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان علائم بیماری آلزایمر عبارتند از:

دونپزیل برای درمان تمام مراحل بیماری
گالانتامین رای درمان مراحل خفیف تا متوسط
ریواستیگمین برای درمان مراحل خفیف تا متوسط

داروی دیگر به نام ممانتین نیز برای درمان مراحل متوسط تا شدید بیماری آلزایمر تایید شده است. همچنین ترکیبی از ممانتین و دونپزیل نیز موجود است.

درمان های عاطفی و رفتاری

مدیریت تغییرات عاطفی و رفتاری مرتبط با بیماری آلزایمر چالش برانگیز است. افراد مبتلا ممکن است به طور پیش رونده ای علائم تحریک پذیری، اضطراب، افسردگی، بی قراری، مشکلات خواب و سایر مشکلات را تجربه کنند.

درمان علل زمینه ای این تغییرات موثر خواهند بود. ممکن است بعضی از آنها شامل عوارض جانبی داروها، ناراحتی ناشی از سایر بیماری ها و مشکلات مرتبط با شنوایی و بینایی باشند.

شناسایی عوامل بروز این رفتارها و اجتناب یا تغییر آنها می تواند به افراد برای مقابله با آنها کمک کند. محرک ها می توانند شامل تغییر محیط، مراقبین جدید یا درخواست تعویض لباس یا استحمام باشد.

به جهت رفع موانع و افزایش راحتی، امنیت و آرامش روانی افراد می توان محیط را تغییر داد.

انجمن آلزایمر فهرستی از نکات مفید در مورد کنار آمدن با مراقبین را ارائه می دهد.

در بعضی از موارد ممکن است داروهایی برای این علائم توسط پزشک توصیه شود. این داروها عبارتند از:

داروهای ضد افسردگی برای خلق پایین و روحیه کم
داروهای ضد اضطراب
داروهای ضد روان پریشی برای توهم، هذیان یا پرخاشگری

علت ها

آلزایمر مانند سایر انواع زوال عقل به دلیل مرگ سلول های مغزی ایجاد می شود. این یک بیماری تخریب عصب است و مرگ سلول های مغزی در آن با گذشت زمان اتفاق می افتد.

در افراد مبتلا به آلزایمر، بافت مغز سلول ها و اتصالات کمتری خواهد داشت و رسوبات ریزی که به پلاک و پیچیدگی های مغزی معروف هستند، در بافت های عصبی ایجاد می شوند.

پلاک ها بین سلول های مغزی در حال مرگ ایجاد می شوند. این پلاک ها از پروتئین هایی به نام آمیلوئید بتا ساخته شده اند. پیچیدگی در داخل سلول های عصبی رخ می دهد. آنها از پروتئین های دیگری به نام تاو (Tau) ساخته شده اند.

محققان دلیل وقوع این تغییرات را به طور کامل نمی دانند. ممکن است عوامل مختلفی در این امر دخیل باشند.

به این منظور انجمن آلزایمر اقدام به تهیه راهنمایی تصویری کرده که روند ابتلا به بیماری آلزایمر را نشان می دهد.

عوامل خطر

عوامل خطر اجتناب ناپذیر بیماری آلزایمر عبارتند از:

سالمندی
وجود سابقه خانوادگی بیماری آلزایمر
حمل ژن های خاص

از دیگر عواملی که خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می دهند می توان به آسیب های مغزی شدید یا مکرر و قرارگیری در معرض بعضی از آلاینده های محیطی مثل فلزات سمی، سموم دفع آفات و مواد شیمیایی صنعتی اشاره کرد.

عوامل قابل تغییری که می توانند از بروز آلزایمر پیشگیری کنند عبارتند از:

ورزش منظم
پیروی از یک رژیم غذایی متنوع و سالم
حفظ سیستم قلبی عروقی سالم
مدیریت و کنترل خطر بیماری قلبی عروقی، دیابت، چاقی و فشار خون بالا
فعال نگه داشتن مغز در طول زندگی

خلاصه

بیماری آلزایمر یک بیماری تخریب کننده عصب است. تجمع پلاک ها و پیچ خوردگی ها در مغز به همراه مرگ سلول ها باعث از دست دادن حافظه و کاهش شناختی می شوند.

در حال حاضر درمانی برای آلزایمر وجود ندارد اما مصرف داروها و سایر روش های درمانی می توانند به کاهش یا بهبود علائم شناختی، عاطفی و رفتاری و همچنین کیفیت زندگی افراد کمک کنند.

جهت مشاهده مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید

آلزایمر / زوال عقل سالمندی / پیری نورولوژی / علوم اعصاب