سیاه زخم (Anthrax) یک عفونت نادر اما جدی است که توسط اسپور باکتری باسیلوس آنتراسیس (Bacillus anthracis) ایجاد می شود. سیاه زخم به طور عمده دام و حیوانات وحشی را تحت تاثیر قرار می دهد. انسان می تواند از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با حیوانات بیمار، آلوده شود. در این مطلب علاوه بر علائم و نشانه ها با راه های راه های تشخیص و درمان سیاه زخم (آنتراکس) آشنا خواهید شد.

هیچ مدرکی برای تایید انتقال سیاه زخم بین افراد وجود ندارد اما ممکن است ضایعات پوستی ناشی از سیاه زخم از طریق تماس مستقیم یا تماس با جسم آلوده (Fomite) سرایت کنند. معمولا باکتری های سیاه زخم از طریق زخم وارد بدن می شوند. همچنین ممکن است با مصرف گوشت آلوده یا استنشاق اسپورها (هاگ یا تخم میکروب) به آن مبتلا شد.

علائم و نشانه های سیاه زخم به نحوه آلودگی بستگی دارد اما می توانند شامل زخم های پوستی، استفراغ و شوک باشند. با درمان فوری توسط آنتی بیوتیک می توان اکثر عفونت های سیاه زخم را معالجه نمود. درمان سیاه زخم تنفسی که می تواند مهلک باشد، بسیار دشوارتر است.

بروز سیاه زخم در کشورهای پیشرفته بسیار نادر است. با این وجود، این بیماری همچنان نگران کننده است. دلیل این نگرانی استفاده از این باکتری ها در حملات بیوتروریسم در ایالات متحده آمریکا است.

علائم و نشانه های سیاه زخم

چهار روش متداول برای انتقال عفونت سیاه زخم وجود دارد که هر کدام علائم و نشانه های مختلفی دارند.

در بیشتر موارد علائم طی 6 روز پس از قرارگیری در معرض باکتری ایجاد می شوند. با این حال، ممکن است ظاهر شدن علائم سیاه زخم تنفسی بیش از 6 هفته زمان ببرد.

سیاه زخم جلدی (Cutaneous anthrax)

عفونت سیاه زخم پوستی (جلدی) از طریق پوست و معمولا یک بریدگی یا زخم دیگر وارد بدن می شود. این شایع ترین روش ابتلا به آنتراکس است.

سیاه زخم پوستی خفیف ترین نوع آنتراکس است و در صورت دریافت درمان مناسب، به ندرت کشنده خواهد بود.

علائم و نشانه های سیاه زخم پوستی عبارتند از:

ضایعات خارش دار برآمده که شبیه به نیش حشرات هستند و به سرعت به زخمی بدون درد و با مرکز سیاه رنگ تبدیل می شود
ورم کردن ضایعات و غدد لنفاوی مجاور
علائم شبیه به علائم آنفولانزا از جمله تب و سر درد (در برخی موارد)

سیاه زخم گوارشی (Gastrointestinal anthrax)

عفونت سیاه زخم گوارشی به دنبال مصرف گوشت پخته نشده حیوانات آلوده ایجاد می گردد. این وضعیت روی دستگاه گوارش، از گلو تا روده بزرگ، تاثیر می گذارد.

علائم و نشانه های سیاه زخم گوارشی عبارتند از:

حالت تهوع
استفراغ
درد شکمی
سر درد
از دست دادن اشتها
تب
اسهال شدید و در مراحل بعدی بیماری اسهال خونی
گلو درد و مشکل در بلع
ورم گردن

سیاه زخم تنفسی (Inhalation anthrax)

سیاه زخم تنفسی از طریق استنشاق اسپور (هاگ) آنتراکس ایجاد می شود.

سیاه زخم تنفسی کشنده ترین نوع آنتراکس است و حتی با درمان هم می تواند منجر به مرگ شود.

علائم و نشانه های اولیه سیاه زخم تنفسی عبارتند از:

علائمی شبیه به آنفولانزا مانند گلو درد، تب خفیف، خستگی و دردهای عضلانی برای چند ساعت یا چند روز
ناراحتی خفیف قفسه سینه
تنگی نفس
حالت تهوع
سرفه های خونی
بلع دردناک
تب شدید
مشکل در تنفس
شوک – به عنوان یک وضعیت حاد پزشکی که شامل فروپاشی سیستم گردش خون است.
مننژیت

سیاه زخم تزریقی (Injection anthrax)

این راه انتقال آنتراکس اخیرا شناخته شده و فقط در اروپا گزارش شده است. این نوع سیاه زخم با تزریق مواد مخدر غیرقانونی ایجاد می شود.

علائم و نشانه های اولیه سیاه زخم تزریقی عبارتند از:

قرمزی پوست در ناحیه تزریق (بدون اینکه ناحیه ای سیاه شود)
ورم مشهود
شوک
نارسایی در چند عضو
مننژیت

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

بسیاری از بیماری های شایع با علائمی شبیه به آنفولانزا شروع می شوند. احتمال بروز گلودرد و درد عضلانی در اثر ابتلا به سیاه زخم بسیار کم است.

اگر فکر می کنید در معرض سیاه زخم قرار گرفته اید، برای مثال در محیط کار شما احتمال شیوع آنتراکس بالاست، فورا برای بررسی و مراقبت به پزشک مراجعه کنید.

اگر بعد از تماس با حیوانات یا فرآورده های حیوانی، در نواحی که سیاه زخم در آنجا شیوع دارد، علائم و نشانه هایی ای از این اختلال را تجربه کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص و درمان به موقع این بیماری بسیار ضروری است.

دلایل ابتلا به سیاه زخم

اسپورها (هاگ) سیاه زخم از باکتری های سیاه زخم تشکیل شده اند که در خاک بیشتر مناطق جهان به طور طبیعی وجود دارد.

اسپورها می توانند برای سال ها و تا زمان پیدا کردن یک میزبان، غیرفعال بمانند. دام های وحشی و اهلی مانند گوسفند، گاو، اسب و بز میزبان های شناخته شده آنتراکس هستند.

اگرچه شیوع سیاه زخم نادر است اما در نواحی مانند آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی، جنوب صحرای آفریقا، آسیای میانه و جنوب غرب آسیا، اروپای جنوبی و شرقی و کارائیب هنوز سیاه زخم شایع است.

ابتلا به سیاه زخم در انسان ها در اکثر مواقع در اثر قرار گرفتن در معرض حیوانات آلوده یا گوشت و پوست آنها رخ می دهند. در آمریکا چندین نفر در هنگام ساخت طبل های آفریقایی از طریق پوست حیوان آلوده به سیاه زخم دچار شده اند.

یکی از معدود موارد شناخته شده برای انتقال از طریق غیرحیوانی، حمله بیوتروریسم در سال 2001 در آمریکا بود. 22 نفر پس از قرارگیری در معرض اسپورهای ارسال شده از طریق پست دچار سیاه زخم شدند و 5 نفر از آنان جان خود را از دست دادند.

اخیرا در دو مورد جداگانه، مصرف کنندگان هروئین در اروپا از راه تزریق مواد مخدر غیرقانونی به سیاه زخم مبتلا شدند. در مجموع 40 نفر در این حوادث جان خود را از دست دادند. احتمالا هروئین فروخته شده در اروپا از نواحی تامین شده بودند که سیاه زخم در آنجا شیوع بیشتری داشته است.

فاکتور های خطر

برای ابتلا به سیاه زخم باید مستقیما با اسپور (هاگ) آن در تماس بود. احتمال چنین تماسی در شرایط زیر بیشتر است:

حضور در ارتش و استقرار در نواحی که خطر زیادی از نظر ابتلا به سیاه زخم دارند.
فعالیت در محیط آزمایشگاه هایی که با سیاه زخم سر و کار دارند.
حمل پوست و پشم حیوانات از نواحی که شیوع سیاه زخم در آنها زیاد است.
کار در دامپزشکی خصوصا در صورتی که با دام در تماس هستید.
شکار و حمل حیوانات – با وجودی که شیوع سیاه زخم در آمریکا نادر است اما گاوهای اهلی و حیوانات وحشی مانند گوزن گاهی به آن مبتلا هستند.
تزریق مواد مخدر غیرقانونی مانند هروئین

عوارض

جدی ترین عوارض سیاه زخم عبارتند از:

بدن قادر به واکنش به عفونت نباشد و این امر منجر به آسیب رسیدن به چندین سیستم بدن شود. (سپسیس)
التهاب غشاها و مایعات مغز و نخاع را بپوشاند و منجر به خونریزی گسترده (مننژیت خونریزی دهنده یا Hemorrhagic meningitis) و مرگ شود.

پیشگیری

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) به منظور پیشگیری از عفونت پس از قرارگیری در معرض اسپور سیاه زخم، موارد زیر را توصیه می کند:

یک درمان 60 روزه با آنتی بیوتیک – مصرف سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)، داکسی سایکلین (Doxycycline) و لووفلوکساسین (Levofloxacin) برای بزرگسالان و کودکان تأیید شده است.
یک سری سه دوز واکسن سیاه زخم
در بعضی موارد درمان با آنتی بادی های مونوکلونال – راکسی باکوماب (Raxibacumab) و ابیلتوکساکسی ماب (Obiltoxaximab)

همچنین بخوانید:

مقایسه داکسی سایکلین با سیپروفلوکساسین (کلیک)

واکسن سیاه زخم

واکسن سیاه زخم برای گروهی خاصی از افراد در دسترس است.

این واکسن حاوی باکتری زنده نیست و منجر به عفونت نخواهد شد. با این حال، باز هم می تواند عوارضی از درد در محل تزریق تا واکنش های آلرژیک جدی ایجاد کند.

این واکسن برای عموم مردم در نظر گرفته نشده است و بیشتر برای پرسنل ارتش، دانشمندانی که با سیاه زخم کار می کنند و افراد دارای مشاغل پر خطر است.

دوری از حیوانات آلوده

در صورتی که در کشوری زندگی می کنید که سیاه زخم در آن شایع است و حیوانات گله به صورت روتین واکسینه نمی شوند، تا جایی که ممکن است از تماس با دام و پوست حیوانات خودداری کنید. همچنین از مصرف گوشتی که به درستی پخته نشده نیز خودداری کنید.

حتی در کشورهای پیشرفته نیز باید حیوانات مرده را با احتیاط حمل کرد و هنگام کار با پوست و پشم وارداتی مراقب بود.

تشخیص

پزشک به منظور تشخیص سوالاتی در مورد شغل فعلی بیماری مطرح می کند. این امر برای تعیین احتمال قرارگیری در معرض سیاه زخم است. پزشک در ابتدا تلاش می کند تا بروز سایر بیماری های شایع ایجاد کننده علائم و نشانه های بیماری مانند آنفولانزا یا ذات الریه را رد کند.

آزمایشات

برای تشخیص سریع آنفولانزا می توان از Rapid Flu Test استفاده کرد. در صورت منفی بودن این آزمایش ممکن است نیاز به آزمایشات دیگری برای بررسی احتمال بروز سیاه زخم وجود داشته باشد:

آزمایش پوست: یک نمونه از مایعات ضایعه مشکوک روی پوست یا نمونه ای کوچک از بافت (بیوپسی) برداشت شده و در آزمایشگاه مورد بررسی تشخیص سیاه زخم قرار می گیرد.
آزمایش خون: ممکن است مقداری خون از بیمار گرفته شده و در آزمایشگاه مورد بررسی باکتری سیاه زخم قرار بگیرد.
تصویربرداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن از قفسه سینه: ممکن است پزشک به منظور تشخیص سیاه زخم این آزمایشات را درخواست کند.
آزمایش مدفوع: به منظور تشخیص سیاه زخم گوارشی پزشک نمونه مدفوع بیمار را از نظر وجود باکتری سیاه زخم بررسی می کند.
آزمایش مایع نخاعی (پونکسیون کمری): در این آزمایش پزشک با ورود یک سوزن به کانال نخاع مقدار کمی از مایعات آن را بر می دارد. این آزمایش در زمان مشکوک شدن پزشک به سیاه زخم سیستمیک یا سیاه زخم جلدی و به دلیل احتمال مننژیت انجام می شود.

درمان سیاه زخم

درمان استاندارد سیاه زخم به وسیله آنتی بیوتیک هایی مانند سیپروفلوکساسین، داکسی سایکلین یا لووفلوکساسین صورت می گیرد. اینکه کدام یک از آنها یا چه ترکیبی از این آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار گیرد و یا مدت زمان درمان چقدر باشد، به نحوه آلوده شدن، سن، سلامت عمومی و سایر عوامل بستگی دارد. هرچه درمان سریعتر شروع شود، موثر تر است.

از زمان حملات سال 2001 در آمریکا، محققان درمان با آنتی توکسین‌ هایی مانند راکسی باکوماب و ابیلتوکساکسی ماب را برای سیاه زخم تنفسی بنا نهادند. این داروها به جای اثر بر باکتری عامل بیماری، به دفع سموم ناشی از عفونت کمک می کند. ممکن است از ایمونوگلوبولین سیاه زخم نیز برای خنثی کردن سموم استفاده شود. این داروها علاوه بر آنتی بیوتیک ها تجویز می شوند و از طریق (CDC) در دسترس پزشکان قرار می گیرند.

بعضی از موارد ابتلا به سیاه زخم با برداشتن بافت آلوده به وسیله جراحی با موفقیت درمان شده اند.

اگرچه بعضی از موارد سیاه زخم به مصرف آنتی بیوتیک ها پاسخ می دهند اما ممکن است سیاه زخم تنفسی واکنشی به آن نداشته باشد. در مراحل بعدی بیماری، اغلب باکتری ها سموم بیشتری تولید می کنند که داروها قادر به از بین بردن همه آنها نیستند.

ممکن است افراد مبتلا به سیاه زخم در کنار مصرف آنتی بیوتیک ها، تحت مراقبت های حمایتی شدید از جمله دستگاه های تنفسی، مایعات و داروهایی برای تنگ کردن رگ های خونی و افزایش فشار خون (Vasopressors) قرار بگیرند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

اغلب علائم سیاه زخم به صورت ناگهانی بروز می کنند و می توانند بسیار جدی باشند. در صورتی که می دانید که در معرض سیاه زخم قرار گرفته اید و یا پس از قرارگیری احتمالی در معرض عوامل خطر آن دچار علائمی شده اید، فورا به اورژانس مراجعه کنید.

در صورتی که فرصت دارید موارد زیر را قبل از مراجعه به پزشک انجام دهید:

علائمی که تجربه می کنید (حتی آنهایی که ارتباطی به سیاه زخم ندارند) را بنویسید.
اطلاعات شخصی خود را بنویسید. آیا اخیرا به ناحیه ای که سیاه زخم در آنجا شایع است سفر کرده اید؟ آیا در فعالیت شغلی یا تفریحی خود با دام، حیوانات شکاری یا پوست حیوانات سروکار دارید؟
فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید.
در صورت امکان یکی از دوستان یا اعضای خانواده را همراه خود داشته باشید. گاهی اوقات ممکن است یادآوری این اطلاعات در بیمارستان یا هنگام ملاقات با پزشک دشوار باشد. ممکن است همراه شما مواردی را که فراموش کرده اید به شما یادآوری کند.
سوالات خود از پزشک را بنویسید. به عنوان مثال اینکه اگر به سیاه زخم مبتلا هستید، آیا می خواهید در مورد روش انتقال عفونت، درمان پیشنهادی و یا پیش بینی پزشک مطلع شوید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.

آنتراکس چیست بیماری عفونی / باکتریایی / ویروسی درمان آنتراکس درمان سیاه زخم درمان عفونت سیاه زخم عفونت