طاعون / مرگ سیاه یک عفونت باکتریایی است که از طریق کک های آلوده به باکتری یرسینیا پستیس منتقل می شود؛ انواع، علائم و درمان طاعون را بخوانید.

مقدمه

طاعون (Plague) یک عفونت باکتریایی جدی است که در درجه اول توسط کک منتقل می شود.

ارگانیسم عامل طاعون، یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) است که در جوندگان کوچکی که معمولا در مناطق روستایی و نیمه روستایی آفریقا، آسیا و ایالات متحده آمریکا یافت می شوند، زندگی می کنند.

این ارگانیسم ها به انسان هایی منتقل می شوند که توسط کک هایی، که از جوندگان آلوده یا انسان هایی که از گوشت حیوانات آلوده تغذیه کرده اند، گزیده شوند.

طاعون که به مرگ سیاه معروف است، امروزه کمتر از 5000 نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است.

در صورتی که طاعون به موقع با آنتی بیوتیک ها درمان نشود، می تواند کشنده باشد.

شایع ترین فرم طاعون منجر به تورم و حساس شدن غدد لنفاوی (Buboes) در کشاله ران، زیر بغل یا گردن خواهد شد.

نادرترین و کشنده ترین فرم آن ریه ها را تحت تاثیر قرار داده و می تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

همچنین بخوانید:

آیا ممکن است دوباره طاعون شایع شود؟(کلیک)

انواع و علائم طاعون

انواع طاعون وابسته به اینکه کدام قسمت از بدن را درگیر کند، به سه نوع اصلی طاعون خیارکی یا بوبونیک (Bubonic)، سپتیسمی (Septicemic) و پنومونی (Pneumonic) تقسیم می شود.

علائم و نشانه های انواع مختلف طاعون، متفاوت هستند.

طاعون خیارکی یا بوبونیک

طاعون خیارکی یا بوبونیک شایع ترین نوع این بیماری است.

این نام از غدد لنفاوی متورم (Buboes) برداشته شده که به طور معمول در هفته اول پس از ابتلا به آن ایجاد می شود. این غدد لنفاوی متورم می توانند شرایط زیر را داشته باشند:

در کشاله ران، زیر بغل یا گردن واقع شده باشند.
تقریبا به اندازه یک تخم مرغ باشند.
در هنگام لمس حساس و سفت باشند.

سایر علائم و نشانه های طاعون خیارکی یا بوبونیک عبارتند از:

ایجاد ناگهانی تب و لرز
سر درد
خستگی یا بی حالی
دردهای عضلانی

طاعون سپتیسمی

یکی دیگر از انواع طاعون یعنی سپتیسمی زمانی رخ می دهد که باکتری های طاعون در جریان خون تکثیر شوند. علائم و نشانه های این نوع طاعون عبارتند از:

تب و لرز
ضعف شدید
درد شکمی، اسهال و استفراغ
خونریزی دهان، بینی، رکتوم یا زیر پوست
شوک
سیاه شدن و از بین رفتن بافت (قانقاریا) در اندام های انتهایی مانند انگشتان دست و پا و بینی

طاعون پنومونی

طاعون پنومنی یکی دیگر از انواع طاعون است که ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

این نادرترین نوع طاعون ولی خطرناک ترین آن است.

دلیل این امر سرایت آن به دیگران از طریق قطره های ناشی از سرفه است.

علائم و نشانه های این نوع طاعون چند ساعت پس از عفونت باکتریایی ظاهر شده و عبارتند از:

سرفه به همراه مخاط خونی (خلط)
مشکل در تنفس
تهوع و استفراغ
تب شدید
سر درد
ضعف
درد قفسه سینه

طاعون پنومونی به سرعت پیشرفت کرده و می تواند طی دو روز پس از عفونت باکتریایی باعث نارسایی تنفسی و شوک شود.

این بیماری در صورت بروز علائم اولیه و یا کشنده بودن عفونت باکتریایی باید طی یک روز با آنتی بیوتیک درمان شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورتی که احساس بیماری دارید و در مناطقی هستید که طاعون در ان اتفاق می افتد، فورا به پزشک مراجعه کنید.

به منظور پیشگیری از عوارض جدی یا مرگ به درمان با دارو نیاز خواهید داشت.

طاعون در ایالات متحده، در چندین ایالت غربی و جنوب غربی مانند نیومکزیکو، آریزونا، کالیفرنیا و کلرادو به انسان منتقل شده است.

بروز طاعون در سراسر جهان در مناطق روستایی و نیمه روستایی آفریقا (به خصوص جزیره آفریقایی ماداگاسکار)، آمریکای جنوبی و آسیا شایع است.

علت و دلایل طاعون

باکتری طاعون، یرسینیا پستیس است که از طریق گزش کک هایی که از حیوانات آلوده زیر تغذیه کرده اند، به انسان منتقل می شود:

موش صحرایی (Rat)
موش
سنجاب
خرگوش
سگ دشتی (Prairie dog) یا سنجاب مرغزار
چیپ مانک (Chipmunks) نوعی سنجاب
ول ها (Voles)

در صورت تماس پوستی با خون یک حیوان آلوده باکتری یرسینیا پستیس وارد بدن می شود.

گربه ها و سگ های خانگی می توانند در اثر گزش کک یا خوردن جوندگان آلوده مبتلا به طاعون شوند.

طاعون پنومنی بر ریه ها تاثیر گذاشته و به وسیله استنشاق قطرات عفونی موجود در سرفه حیوانات یا افراد بیمار، سرایت می کند.

عوامل خطر

خطر ابتلا به طاعون بسیار کم است.

سالانه در جهان فقط چند هزار نفر به این بیماری مبتلا می شوند.

با این حال، وابسته به محلی که در آن زندگی می کنید یا به آن سفر می کنید، شغل و سرگرمی ها، خطر ابتلا به آن افزایش خواهد یافت.

مکان

شیوع انواع طاعون بیشتر در مناطق روستایی و نیمه روستایی پرجمعیت، از نظر بهداشتی ضعیف و دارای جوندگان زیاد رخ می دهد.

بیشترین موارد ابتلا به عفونت باکتریایی طاعون انسانی در آفریقا، به ویژه جزیره آفریقایی ماداگاسکار رخ می دهد.

همچنین این بیماری در مناطقی از آسیا و آمریکای جنوبی نیز به انسان منتقل شده است.

ابتلا به انواع طاعون در آمریکا نادر است اما انتقال آن در چندین ایالت غربی و جنوب غربی مانند نیومکزیکو، آریزونا، کالیفرنیا و کلرادو رخ داده است.

شغل

دامپزشکان و دستیاران آنها بیشتر در معرض تماس با گربه ها و سگ های خانگی مبتلا به طاعون هستند. افرادی که در مناطقی کار می کنند که حیوانات آلوده به این بیماری در آنجا زیاد است، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن قرار دارند.

تفریحات

کمپینگ، شکار یا پیاده روی در مناطقی که حیوانات آلوده به طاعون در آن زندگی می کنند، می تواند خطر گزش توسط کک آلوده را افزایش دهد.

عوارض

عوارض طاعون شامل موارد زیر است:

مرگ: بیشتر افرادی که تحت درمان فوری با آنتی بیوتیک قرار می گیرند از طاعون خیارکی یا بوبونیک نجات خواهند یافت. درمان نشدن طاعون به احتمال بالایی منجر به مرگ خواهد شد.

قانقاریا: لخته شدن خون در رگ های خونی کوچک انگشتان دست و پا می تواند جریان خون را مختل کرده و باعث از بین رفتن بافت شود. ممکن است نیاز باشد تا قسمت های مرده انگشتان دست و پا قطع شوند.

مننژیت: طاعون به ندرت می تواند باعث التهاب غشای اطراف مغز و نخاع شود.

پیشگیری

هیچ واکسن موثری برای این بیماری وجود ندارد اما دانشمندان برای تولید آن تلاش می کنند.

در صورتی که در معرض ابتلا به طاعون باشید، مصرف آنتی بیوتیک می تواند از بروز عفونت باکتریایی جلوگیری کند.

در صورتی که در مناطقی که طاعون در آنها شیوع دارند، زندگی می کنید یا به آنجا سفر کرده اید اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

اقدامات خانگی ضد جوندگان: مناطق احتمالی لانه کردن جوندگان مانند توده های خس و خاشاک، سنگ، هیزم و زباله ها را از بین ببرید. غذای حیوانات خانگی را در مناطقی رها نکنید که جوندگان بتوانند به راحتی به آن دسترسی داشته باشند. در صورتی که متوجه آلودگی جوندگان شده اید، برای کنترل کردن آن اقدام کنید.

حیوانات خانگی را از ابتلا به کک در امان نگه دارید: به منظور مراقبت از حیوانات خانگی در مقابل کک ها از بهترین محصولات توصیه شده توسط دامپزشک استفاده کنید.

دستکش بپوشید: در هنگام دست زدن به حیواناتی که به صورت بالقوه آلوده هستند و برای جلوگیری از تماس پوست با باکتری های مضر از جمله یرسینیا پستیس دستکش استفاده کنید.

از مواد دفع حشرات استفاده کنید: هنگامی که در خارج از خانه وقت می گذرانید و در مناطقی هستید که جوندگان زیادی وجود دارند، از فرزندان و حیوانات خانگی خود مراقبت کرده و از مواد دفع حشرات استفاده کنید.

تشخیص

در صورتی که پزشک به طاعون مشکوک باشد، در نمونه های برداشت شده زیر از بدن بیمار به دنبال باکتری یرسینیا پستیس می گردد:

غدد لنفاوی متورم: در صورت بروز تورم در غدد لنفاوی می توان از سوزن برای برداشت نمونه از آنها استفاده کرد. (آسپیراسیون)

خون: به طور کلی فقط در صورت ابتلا به طاعون احتمال وجود باکتری یرسینیا پستیس در جریان خون وجود دارد.

ریه ها: پزشک به منظور بررسی طاعون پنومونی، با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف پذیر از طریق بینی یا دهان وارد شده (آندوسکوپی) و کمی از مخاط یا مایعات مجرای تنفسی را برداشت می کند.

درمان ها

داروها

به محض مشکوک شده پزشک به وجود طاعون باید در بیمارستان بستری شد و آنتی بیوتیک های قدرتمند دریافت کرد. این آنتی بیوتیک ها عبارتند از:

جنتامایسین (Gentamicin)
داکسی سایکلین (Doxycycline)
سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin)
لووفلوکساسین (Levofloxacin)
موکسی فلوکساسین (Moxifloxacin)
کلرامفنیکل (Chloramphenicol)

همچنین بخوانید:

تداخل الکل و آنتی بیوتیک (کلیک)

آمادگی برای مراجعه به پزشک

در صورتی که در خصوص ابتلا به طاعون مشکوک هستید احتمالا کار خود را با مراجعه به اورژانس شروع خواهید کرد.

ممکن است در نهایت نیاز به مراجعه به متخصص بیماری های عفونی داشته باشید.

اقداماتی که می توانید انجام دهید

در صورتی که علائم تنفسی دارید از ماسک استفاده کنید تا از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری کنید.

همچنین ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشید:

در خصوص هرگونه سفر مربوط به این بیماری یا قرارگیری در معرض آن باید به پزشک خود اطلاع دهید.
علائم خود را از ابتدا یادداشت کنید.
اطلاعات شخصی خود را یادداشت کنید. از جمله اینکه آیا اخیرا به منطقه ای که در آن این بیماری شایع است، سفر کرده اید یا خیر و آیا در ارتباط با حیوانات وحشی هستید یا خیر.
فهرستی از داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
در صورت امکان یکی از دوستان یا اعضای خانواده را همراه خود داشته باشید. گاهی اوقات ممکن است یادآوری این اطلاعات در بیمارستان یا هنگام ملاقات با پزشک دشوار باشد. ممکن است همراه شما مواردی را که فراموش کرده اید به شما یادآوری کند.
سوالات خود از پزشک را بنویسید.

چند مورد از سوالات اساسی که در خصوص این بیماری باید از پزشک بپرسید، عبارتند از:

چه عاملی باعث بروز علائم یا شرایط طاعون در من شده است؟
به غیر از محتمل ترین علت، علل احتمالی دیگری در خصوص علائم یا شرایط من وجود دارد؟
به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
بهترین اقدام چیست؟
آیا لازم است خود را قرنطینه کنم؟
گزینه های اصلی پیشنهادی شما برای مقابله با این وضعیت کدامند؟
من بیماری های دیگری دارم. چطور می توانم آنها را مدیریت کنم؟
آیا محدودیتی وجود دارد که باید رعایت کنم؟

از پرسیدن هیچ سوالی دریغ نکنید.

چه انتظاری از پزشک خود دارید؟

پزشک نیز سوالاتی مطرح خواهد کرد که عبارتند از:

چه زمانی علائم طاعون ظاهر شدند؟
آیا اخیرا به مناطقی سفر کرده اید که در آنجا این بیماری شایع است؟
آیا اخیرا با حیوانات وحشی یا گربه ها در تماس بوده اید؟
آیا از گزیده شدن توسط کک ها آگاه هستید؟
علائم شما مداوم هستند یا گاه به گاه اتفاق می افتند؟
علائم شما چقدر شدید است؟
چه مواردی علائم شما را بهبود می دهند؟
چه مواردی علائم شما را بدتر می کنند؟

بیماری ریه بیماری عفونی / باکتریایی / ویروسی بیماری واگیردار / مسری خون / هماتولوژی عفونت نیش پشه / نیش حشرات