قانقاریا چیست؟ علت، علائم و تشخیص

قانقاریا بیماری است که باعث از بین رفتن بافت بدن یا بافت مردگی (نکروز) می شود؛ علائم – علت – انواع و نحوه تشخیص قانقاریا را بخوانید.

 

جهت مطالعه روش های درمان و پیشگیری از قانقاریا مقاله زیر را بخوانید:

روش های درمان قانقاریا (کلیک)

 

سرفصل های مورد نظر خود را سریعتر بیابید:

1- بررسی اجمالی↓

2- علائم قانقاریا↓

3- انواع قانقاریا↓

4- علت قانقاریا↓

5- نحوه تشخیص قانقاریا↓

 

 

1- بررسی اجمالی

قانقاریا (Gangrene) یک بیماری جدی است که طی آن از دست دادن خونرسانی، باعث از بین رفتن بافت بدن یا بافت مردگی (نکروز) می شود.

در واقع اگر تعداد زیادی از بافت به هم پیوسته نکروزه شوند، قانقاریا نامیده می‌شود.

این بیماری می تواند روی هر قسمت از بدن تاثیر بگذارد اما به طور معمول از انگشتان پا، پا (از مچ به پایین)، انگشتان دست و دست (از مچ به پایین) شروع می شود.

قانقاریا می تواند در نتیجه یک آسیب دیدگی، عفونت یا یک بیماری بلندمدت تاثیرگذار بر گردش خون ایجاد شود.

 

علائم قانقاریا عبارتند از:

• قرمزی و تورم ناحیه آسیب دیده
• بی حسی یا درد شدید در ناحیه آسیب دیده
• زخم یا تاول در ناحیه آسیب دیده که خونریزی یا چرک با بوی بد تولید کند.

در صورتی که نگران ابتلا به قانقاریا هستید باید فورا به پزشک عمومی مراجعه کنید.

چه افرادی تحت تاثیر قانقاریا قرار می گیرند؟

هر فردی به ویژه پس از یک آسیب دیدگی جدی می تواند به قانقاریا مبتلا شود. اما گروه خاصی از افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستند.

این افراد شامل بیماران مبتلا به بیماری های بلند مدت تاثیرگذار روی رگ های خونی هستند:

• دیابت – یک بیماری مادام العمر که باعث می شود سطح قند خون بیش از حد بالا برود.
• تصلب شرایین – وضعیتی که طی آن عروق با ماده چربی به نام پلاک مسدود شده و باعث گرفتگی آن و محدود شدن جریان خون می شود.
• بیماری شریان محیطی (PAD) – وضعیتی که طی آن تجمع چربی ها در رگ ها، خونرسانی به عضلات پا را محدود می کند.
• رینود – وضعیتی که طی آن رگ های خونی در قسمت های خاص بدن (معمولا انگشتان دست و پا) به دماهای پایین (سرما) واکنشی غیر طبیعی نشان می دهند.

 

نحوه درمان قانقاریا

هرچه درمان قانقاریا زودتر انجام شود، احتمال موفقیت آن بیشتر است.

درمان های اصلی قانقاریا شامل جراحی برای از بین بردن بافت آسیب دیده (معروف به دبریدمان) و مصرف آنتی بیوتیک برای درمان هر نوع عفونت زمینه ای است.

ممکن است در بعضی موارد برای بازگرداندن جریان خون در ناحیه آسیب دیده به جراحی نیاز باشد.

در موارد شدیدتر ممکن است نیاز باشد که تمام قسمت بافتی که دچار آسیب و مردگی شده مانند انگشت پا، پا (از مچ به پایین) یا پایین تر از زانو قطع شود.

به این عمل قطع عضو گفته می شود.

 

پیشگیری از قانقاریا

این بیماری در بسیاری از موارد قابل پیشگیری هستند.

در صورتی که به بیماری هایی مانند دیابت مبتلا هستید که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد، انجام معاینات منظم برای ارزیابی وضعیت پاها مهم است.

در این مورد مشکلات خود را در اسرع وقت به اطلاع پزشک عمومی برسانید.

ترک سیگار و پیروی از یک سبک زندگی سالم با رژیم کم چربی و ورزش منظم می تواند گردش خون را بهبود بخشیده و خطر ابتلا به قانقاریا را کاهش دهد.

 

2- علائم قانقاریا

علائم قانقاریا وابسته به علت اصلی بروز آن متفاوت هستند.

این بیماری می تواند روی هر قسمت از بدن تاثیر بگذارد اما به طور معمول از انگشتان پا، پا (پایین تر از مچ)، انگشتان دست یا دست (از مچ به پایین) شروع می شود.

علائم عمومی قانقاریا عبارتند از:

• قرمزی یا تورم اولیه
• بی حسی یا درد شدید در ناحیه آسیب دیده
• زخم یا تاول هایی که خونریزی یا ترشحاتی با ظاهر کثیف یا بدبو دارند. (عفونت علت ایجاد قانقاریا است)
• پوست سرد و رنگ پریده

ممکن است در بعضی موارد اندام آسیب دیده احساس سنگینی کرده و فشار دادن پوست باعث ایجاد صدای ترک شود.

این علائم در اثر تجمع گاز زیر پوست ایجاد می شوند.

در صورت آلوده بودن ناحیه مورد نظر ممکن است علائم دیگری در رابطه با عفونت زمینه ای ایجاد شوند که عبارتند از:

• دمای بالای 38 درجه بدن
• احساس گرما و لرز
• از دست دادن اشتها
• ضربان قلب و تنفس سریع
• سرگیجه

در صورت عدم درمان قانقاریا، بافت آسیب دیده شروع به مردن می کند. در این وضعیت ناحیه، قبل از خشک و جدا شدن از ناحیه سالم اطراف خود، از قرمز به بنفش یا سیاه تغییر رنگ می دهد.

 

چه زمانی به دنبال مشاوره پزشکی باشیم؟

هرچه زودتر درمان قانقاریا آغاز شود، احتمالا موثرتر خواهد بود.

در شرایط زیر فورا با پزشک عمومی خود تماس بگیرید:

• تجربه علائم قانقاریا که در بالا به آنها اشاره شد.
• تب مداوم
• زخمی که به طرز غیر معمولی آرام بهبود می یابد.

در صورتی که پزشک عمومی در دسترس نبود برای مشاوره با خدمات مشاوره پزشکی تلفنی تماس بگیرید.

 

همچنین بخوانید:

تمام نکات درباره تب (کلیک)

 

چه زمانی به دنبال دریافت کمک اورژانسی باشیم؟

در صورتی که باکتری های ناشی از این بیماری به جریان خون وارد شوند، شوک سپتیک (شوک عفونی) رخ می دهد.

این وضعیت کشنده بوده و در هنگام آن عفونت باعث افت شدید و خطرناک فشار خون می شود.

علائم شوک سپتیک عبارتند از:

• نبض سریع اما ضعیف
• سرگیجه در هنگام ایستادن
• تغییر در وضعیت روانی مانند سردرگمی یا گمراهی
• مشکلات تنفسی
• استفراغ
• اسهال
• پوست سرد، مرطوب و رنگ پریده

در صورت مشکوک بودن به ایجاد شوک سپتیک فورا با اورژانس تماس گرفته و آمبولانس درخواست کنید.

 

3- انواع قانقاریا

قانقاریا دارای انواع مختلفی بوده که هر یک نیز علت متفاوتی دارند. انواع اصلی قانقاریا عبارتند از:

• قانقاریا خشک – زمانی که جریان خون در ناحیه ای مسدود می شود.
• قانقاریا خیس – ناشی از ترکیب آسیب دیدگی و عفونت باکتریایی
• قانقاریا گازی – زمانی که عفونت در اعماق بدن ایجاد شده و باکتری های مسئول آن شروع به آزادسازی گاز می کنند.
• فاشئیت نکروزان – یکی دیگر از انواع قانقاریا بوده که ناشی از یک عفونت جدی باکتریایی است. این عفونت به سرعت از طریق لایه های عمیق پوست و بافت گسترش می یابد.
• قانقاریا داخلی – زمانی که جریان خون به اندام داخلی، معمولا روده ها، کیسه صفرا یا آپاندیس مسدود می شود.

 

چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند؟

افرادی زیر بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع قانقاریا هستند:

• افرادی که دچار بیماری زمینه ای بوده که عروق خونی و شریان ها را تحت تاثیر قرار می دهد.
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

 

4- علت قانقاریا

زمانی که خونرسانی به ناحیه ای از بدن متوقف شود، قانقاریا رخ می دهد.

این وضعیت در نتیجه یک آسیب دیدگی، عفونت یا بیماری زمینه ای که بر گردش خون تاثیرگذار است، رخ می دهد.

در ادامه به تعدادی از علت های ابتلا به انواع قانقاریا اشاره می شود.

 

بیماری های تاثیرگذار روی رگ های خونی

بیماری هایی که رگ های خونی را تحت تاثیر قرار داده و خطر ابتلا به قانقاریا را افزایش می دهند شامل موارد زیر هستند:

• دیابت – یک بیماری مادام العمر که باعث می شود که قند خون بیش از حد بالا رفته و به اعصاب و رگ های خونی آسیب می رساند.
• تصلب شرایین – که طی آن عروق تنگ شده و با ماده چربی به نام پلاک مسدود می شوند.
• بیماری شریان محیطی (PAD) – که طی آن تجمع چربی در رگ ها خونرسانی به عضلات پا را محدود می کند.
• رینود – که طی آن رگ های خونی در قسمت های خاص بدن، معمولا انگشتان دست و پا در مقابل سرما واکنشی غیرطبیعی نشان می دهند.

از آنجایی که رگ های خونی به طور طبیعی باریک هستند، هرگونه آسیب دیدگی یا تنگی بیشتر می تواند مانع جریان خون در قسمتی از بدن شود.

در نتیجه این وضعیت منجر به بروز قانقاریا می شود.

 

دیابت

افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر ابتلا به قانقاریا قرار دارند.

علت این امر سطح بالای قند خون مرتبط با این بیماری است که باعث آسیب دیدگی اعصاب (بدون اطلاع فرد و به ویژه آنهایی که در پا هستند) و در نهایت قانقاریا می شود.

همچنین قند خون بالا می تواند به عروق خونی آسیب رسانده و خونرسانی به پاها را محدود کند.

خونرسانی کم به این معنی است که پا سلول های مقابله کننده با عفونت کمتری داشته، در نتیجه بهبود زخم ها طولانی تر شده و به احتمال زیاد آلودگی به وجود می آید.

بنابراین مهم است که در صورت ابتلا به دیابت از پاهای خود مراقبت بیشتری کنید.

 

آسیب دیدگی و جراحی

در صورت آسیب دیدگی یا آسیب جدی به پوست و بافت در معرض ابتلا به قانقاریا قرار خواهید گرفت:

• یک آسیب جدی مانند تصادف با اتومبیل
• سوختگی
• سرما زدگی

این صدمات باعث از بین رفتن ناگهانی خونرسانی در ناحیه ای از بدن شده و هرگونه زخم باز را به باکتری آلوده می کند.

همچنین قانقاریا می توان در اثر عفونت در حین جراحی ایجاد شود.

با این حال، امروزه با پیشرفت در روش های جراحی و کنترل عفونت احتمال ابتلا به قانقاریا طی عمل جراحی کم است.

 

سیستم ایمنی ضعیف

در صورتی که سیستم ایمنی بدن به طور جدی ضعیف شده باشد، عفونت های جزئی جدی تر شده و منجر به قانقاریا می شوند.

یک سیستم ایمنی ضعیف می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• شیمی درمانی یا پرتو درمانی
• HIV
• دیابت
• سوء مصرف بلندمدت الکل
• تزریق مواد مخدر مانند هروئین
• سوء تغذیه
• سن بالای 60 سال (هرچه سن بیشتر باشد، سیستم ایمنی بدن کارایی کمتری خواهد داشت.)
• چاقی
• نارسایی کلیه

با این حال به دلایلی که نامشخص هستند، گاهی اوقات قانقاریا در افراد جوان و یا سالم نیز رخ می دهد.

 

 

5- تشخیص قانقاریا

تشخیص قانقاریا بر اساس ترکیبی از معاینه بدنی، سابقه پزشکی و آزمایشات انجام می شود.

پزشک نیاز دارد که بداند شما در بلند مدت سالم بوده اید یا اخیرا آسیب هایی را تجربه کرده اید که می تواند منجر به این بیماری شود.

همچنین پزشک نواحی آسیب دیده را برای مشاهده علائم واضح قانقاریا مانند بوی بد یا تغییر رنگ پوست بررسی می کند.

تعدادی از آزمایشات و تحقیقات می توانند به تایید تشخیص قانقاریا کمک کنند که عبارتند از:

• آزمایش خون – برای بررسی وجود عفونت
• کشت مایع یا بافت – که طی آن قسمتی کوچک از بافت یا نمونه مایع ناحیه آسیب دیده، جهت تشخیص باکتری های مسئول قانقاریا برداشته می شود. سپس برای درمان آنها مناسب ترین آنتی بیوتیک تعیین می شود.
• کشت خون – یکی دیگر از روش هایی است که جهت تشخیص قانقاریا شده می شود. طی این عمل یک نمونه خون در بطری مخصوص کشت شده و در محیط گرم (انکوباتور) جهت بررسی رشد باکتری ترغیب شده قرار می گیرند.
• آزمایشات تصویربرداری – می توان از طیف وسیعی از آزمایشات تصویربرداری مانند اشعه ایکس، MRI یا CT اسکن به منظور تشخیص وجود و گسترش قانقاریا استفاده کرد. همچنین این آزمایشات می توانند برای مطالعه رگ های خونی و به منظور شناسایی انسداد مورد استفاده قرار گیرند.
• جراحی – ممکن است برای تایید تشخیص قانقاریا در اعماق بدن، معاینه به وسیله جراحی تحت بیهوشی نیاز باشد.

از آنجایی که قانقاریا یک بیماری بالقوه جدی است معمولا قبل از در دسترس بودن نتایج هرگونه آزمایش، درمان آن شروع می شود.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.