زوال عقل : علائم، انواع، درمان و پیشگیری

زوال عقل یک بیماری تاثیرگذار بر مغز است، علائم بر حسب مراحل و انواع – دلایل – تشخیص – درمان و پیشگیری از آن را بخوانید.

 

زوال عقل (Dementia) یک اصطلاح جامع برای انواع بیماری های تاثیرگذار روی مغز است. علائم زوال عقل اغلب شامل مشکلات حافظه، حل مساله، زبان و قضاوت است.

با اینکه این بیماری بیشتر افراد مسن را درگیر می کند، بخشی معمول و مورد انتظار در دوران پیری نیست. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حدود 5% تا 8% از افراد بالای 60 سال به زوال عقل مبتلا هستند.

در حالی که هیچ روش تضمینی برای پیشگیری از زوال عقل وجود ندارد اما برخی استراتژی ها کمک کرده و همچنین تشخیص و درمان به موقع آن نیز در کند نمودن روند پیشرفت بیماری موثر است.

در این مقاله به بررسی زوال عقل، علائم، انواع، زمان مراجعه به پزشک، درمان و راه های پیشگیری از آن می پردازیم.

 

زوال عقل چیست؟

این بیماری به گروهی از بیماری های نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب) گفته می شود که با کاهش شدید شناختی، شناخته می شود.

این کاهش شامل مشکل در حافظه، تمرکز، برقراری ارتباط و تصمیم گیری است. همچنین ممکن است افراد تغییراتی در خلق و خو و رفتار خود تجربه کنند.

این بیماری اغلب  پیشرونده است. بنابراین علائم آن معمولا خفیف بوده و با گذشت زمان شدیدتر می شوند.

 

همچنین بخوانید:

پیری مغز: افزایش سن و تغییرات مغز (کلیک)

 

علائم اولیه زوال عقل

در مراحل اولیه زوال عقل؛ ممکن است علائم خفیف بوده و به راحتی قابل چشم پوشی باشند.

به طور کلی برخی علائم زوال عقل که در اوایل بیماری بروز می کنند، عبارتند از:

• مشکلات حافظه: ممکن است افراد با حافظه کوتاه مدت خود مشکل داشته و به عنوان نمونه برای یادآوری اینکه چه چیزی برای صبحانه خورده اند، تلاش کنند.
• مشکل در تمرکز: این امر می تواند شامل عدم توانایی در پیگیری یک مکالمه باشد.
• گمراهی: این مورد می تواند شامل سردرگمی در مورد زمان و مکان باشد. به عنوان نمونه ممکن است یک فرد فراموش کند که کجا می رود و برای بازگشت به خانه خود تلاش کند.
• مشکلات ارتباطی: ممکن است افراد کلمات متداول را فراموش کنند یا کلماتی که متناسب با متن نیستند، جایگزین کنند. این امر می تواند درک گفتار و نوشتار را دشوار کند.
• مشکل در آگاهی فضایی: ممکن است افراد در مورد قضاوت مسافت و فضا مشکل داشته و باعث شود که به چیزهایی برخورد کند.
• دشواری در انجام کارهای معمول: به عنوان نمونه ممکن است فرد در به خاطر سپردن اینکه ابتدا چه لباسی بپوشد یا مراحل تهیه یک وعده غذایی چگونه است، مشکل داشته باشند.

 

همچنین بخوانید:

باورهای غلط درباره پیری (کلیک)

 

علائم مرحله میانی

با پیشرفت زوال عقل علائم بیشتری مشاهده می شود.

ممکن است افراد شرایط زیر را داشته باشند:

• فراموشکارتر شوند.
• در خانه خود گم شوند.
• در برقراری ارتباط مشکل فزاینده ای داشته باشند.
• برای مراقبت از خود به کمک بیشتری نیاز داشته باشند.
• تغییرات رفتاری مانند پرسیدن مکرر سوالات یکسان داشته باشند.

 

علائم مرحله آخر

در این مرحله علائم شدیدتر شده و عبارتند از:

• مشکلات حافظه: ممکن است فرد در شناسایی اعضای خانه یا خانواده نزدیک خود مشکل داشته باشد.
• مشکلات ارتباطی: ممکن است فرد توانایی صحبت کردن را از دست بدهد. استفاده از حالت چهره، حرکات و لمس در هنگام ارتباط با آنها می تواند کمک کننده باشد.
• تغییرات رفتاری یا روانی: ممکن است افراد آشفته، افسرده یا مضطرب شوند و بدون هدف مشخص پرسه بزنند یا دچار توهم شوند.
• بی اختیاری مثانه: این وضعیت می تواند در مراحل پایانی زوال عقل رخ دهد.
• کاهش اشتها و وزن: ممکن است افراد در مصرف مواد غذایی و بلع مشکل داشته باشند. همچنین ممکن است اشتهای خود را از دست داده و در نتیجه دچار کاهش وزن شوند.

 

علائم بر اساس نوع زوال عقل

انواع مختلف برای این بیماری وجود داشته و هر کدام علائم مشخصی دارند.

 

بیماری آلزایمر

علائم این بیماری عبارتند از:

• مشکل در حافظه
• گیج شدن در محیط های نا آشنا
• پرسیدن سوالات تکراری
• مشکل در یافتن کلمات مناسب
• اضطراب و گوشه گیری
• مشکل با اعداد و پول
• مشکل در انجام کارهای روزمره

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره بیماری آلزایمر (کلیک)

 

 

زوال عقل عروقی

علائم این بیماری عبارتند از:

• تغییرات خلق و خو
• مشکل در تفکر مانند مشکل در تمرکز کردن
• چالش های حرکتی مانند دشواری در راه رفتن
• علائم شبیه به سکته مغزی مانند ضعف عضلانی و فلج موقتی

 

همچنین بخوانید:

هرآنچه باید درباره زوال عقل عروقی بدانید (کلیک)

 

زوال عقل با اجسام لویی

علائم این بیماری عبارتند از:

• خواب آشفته
• غش و افتادن های مکرر
• حرکات بدنی کند
• توهمات بصری
• نوسان در سطح سردرگمی
• دوره های خواب آلودگی یا هوشیاری محسوس

 

زوال عقل پیشانی گیجگاهی

علائم این بیماری عبارتند از:

• تغییرات شخصیتی مانند حساسیت کمتر نسبت به احساسات دیگران
• عدم آگاهی یا درایت اجتماعی مانند شوخی های نامناسب
• مشکل در زبان مانند عدم توانایی یافتن کلمات مناسب
• رفتارهای وسواسی

 

چه عواملی باعث زوال عقل می شوند؟

این بیماری می تواند بر اثر آسیب ها و بیماری های مختلف مغزی ایجاد شود.

بیماری آلزایمر شایع ترین علت آن است و تقریبا 70% موارد ابتلا به آن را شامل می شود.

انواع مختلف این بیماری تاثیرات متفاوتی بر روی مغز دارد.

برای نمونه:

• بیماری آلزایمر: در افراد مبتلا به آلزایمر، بافت عصبی مغز حاوی رسوبات پروتئینی بسیار کوچکی است که پلاک و گرفتگی نامیده می شود. این رسوبات سلول ها را احاطه کرده و به ساختار داخلی آنها آسیب می رساند. در نهایت سلول از بین می رود.
• زوال عقل عروقی: در فرد مبتلا به زوال عقل عروقی کمبود جریان خون در مغز باعث کاهش اکسیژن رسانی شده و منجر به آسیب سلول های مغزی یا مرگ می شود. سکته یا آسیب دیدگی رگ های خونی دلیل اصلی آن هستند.
• زوال عقل با اجسام لویی: در افراد مبتلا به این نوع زوال عقل رسوبات منجر به ایجاد ساختارهای ریزی به نام اجسام لویی در داخل سلول های مغز می شوند. این پروتئین ها در عملکرد مغز تداخل ایجاد کرده و منجر به مرگ سلول های مغزی می شوند.
• زوال عقل پیشانی گیجگاهی: این آسیب به قسمت های جلویی و کناری مغز اشاره دارد. در افراد مبتلا به این نوع زوال عقل تجمع پروتئین ها در داخل سلول های مغز باعث مرگ آنها می شود.

موارد زیر کمتر باعث Dementia خواهد شد:

• بیماری پارکینسون
• HIV
• آسیب دیدگی ضربه مغزی
• بیماری هانتینگتون
• بیماری کروتزفلد جاکوب
• کورتیکوبازال دژنراسیون
• آتروفی سیستم چندگانه
• بیماری نیمن پیک نوع C

درمان

پزشک می تواند برای درمان زوال عقل مصرف داروهای زیر را توصیه کند:

• دونپزیل (Donepezil)
• گالانتامین (Galantamine)
• ریواستیگمین (Rivastigmine)

این داروها بازدارنده های کولین استراز هستند. آنها با افزایش سطح انتقال دهنده عصبی استیل کولین که در حافظه و قضاوت نقش دارند به بدن کمک می کنند.

پزشکان برای بعضی از افراد مصرف داروی ممانتین (Memantine) را تجویز می کنند که نوعی بلوك گيرنده هاي N-Methyl-D-Aspartate  یا NMDA یا آنتاگونیست گیرنده است. این دارو مواد شیمیایی که می توانند به سلول های مغز آسیب برسانند را مسدود می کند.

در حال حاضر تنها درمان های مجاز و موثر برای زوال عقل همین چهار دارو هستند.

پزشک احتمالا برای درمان افراد مبتلا به زوال عقل عروقی داروهایی برای درمان مشکل زمینه ای که می تواند سکته مغزی یا آسیب به رگ های خونی باشد، تجویز می کند.

همچنین ممکن است افراد مبتلا به زوال عقل از درمان های غیر دارویی زیر نیز بهره مند شوند:

• فعالیت هایی که باعث تحریک ذهنی و اجتماعی می شوند.
• تمرینات حافظه
• تمرینات فیزیکی

 

تشخیص

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد.

پزشک پس از اقدامات زیر می تواند آن را تشخیص دهد:

• معاینه فیزیکی و آزمایش خون: این موارد می توانند سایر علل را رد کنند.
• ارزیابی شناختی: این مورد شامل تست هایی است که به بررسی حافظه و تفکر کمک می کند.
• اسکن مغزی: این مورد می تواند شامل سی تی اسکن یا MRI باشد.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

افرادی که نگران از دست دادن حافظه خود هستند باید با پزشک تماس بگیرند.

در صورتی که فرد دیگری با علائم مشابه Dementia مشاهده کردید، او را به مراجعه به پزشک تشویق کنید. همچنین ممکن است همراهی او در هنگام مراجعه به پزشک و پشتیبانی عاطفی کمک کننده باشد.

 

از کجا پشتیبانی دریافت کنیم؟

مراقبت از افراد مبتلا به این بیماری چالش برانگیز و در بعضی از موارد طاقت فرسا است.

برخی سازمان های دولتی همانند انجمن دمانس و آلزایمر ایران و سازمان های غیرانتفاعی اطلاعات و مشاوره های لازم را ارائه خواهند داد.

 

 

پیشگیری از زوال عقل

هیچ روش تضمین کننده ای برای پیشگیری از انواع زوال عقل وجود ندارد.

با بررسی اقدامات پیشگیرانه در سال 2017 نتیجه گیری شد که موارد زیر می توانند موثر باشند:

• ورزش منظم
• رعایت یک رژیم غذایی سالم
• محدود کردن استرس روانی اجتماعی
• محدود کردن دوره های افسردگی

 

چشم انداز

افراد مبتلا به زوال عقل مراحل بیماری را با سرعت های مختلفی طی کرده و علائم مختفی را تجربه می کنند. با این حال علائم آن معمولا با گذشت زمان بدتر می شوند.

هیچ درمانی برای بسیاری از انواع شایع زوال عقل وجود ندارد. تشخیص زودهنگام می تواند به افراد مبتلا به بیماری و عزیزان آنها برای برنامه ریزی آینده کمک کند.

محققان همچنان به تلاش خود برای یافتن روش های درمانی جدید و درمان های احتمالی ادامه می دهند.

 

خلاصه

زوال عقل به طیف وسیعی از بیماری های تاثیرگذار بر حافظه، حل مساله، زبان و قضاوت تاثیر می گذارد. علائم آن معمولا خفیف بوده و به مرور زمان بدتر می شوند.

برای انواع متداول زوال عقل هیچ درمانی وجود ندارد. با این حال ترکیبی از داروها و فعالیت های تحریک کننده می تواند به کند شدن پیشرفت بیماری کمک کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.