کم توانی ذهنی موجب محدودیت هایی در عملکرد فکری و رفتاری انطباقی افراد می شود؛ علت – علائم – تشخیص و درمان عقب ماندگی ذهنی را خوانید.

کم توانی ذهنی (که بعضا افراد آن را با نام نادرست عقب ماندگی ذهنی می شناسند) باعث محدودیت های قابل توجهی در عملکرد فکری و رفتاری انطباقی افراد می شود.

گاهی اوقات کم توانی ذهنی (Intellectual disability) به عنوان ناتوانی شناختی نیز شناخته می شود.

اصطلاح منسوخ برای این وضعیت که اکنون توهین آمیز محسوب می شود، عقب ماندگی ذهنی است.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تعریف عقب ماندگی و کم توانی ذهنی، علل شایع، علائم، نحوه تشخیص، درمان و مدیریت آن به خواندن ادامه دهید.

همچنین در این مقاله به برخی نکات کمک کننده برای والدین و مراقبین آنها اشاره می شود.

تعریف

عقب ماندگی ذهنی زمانی رخ می دهد که افراد در توانایی های ذهنی عمومی مشکل داشته باشند. این امر بر موارد زیر تاثیر گذار است:

عملکرد ذهنی مانند یادگیری، قضاوت، حل مساله، تفکر انتزاعی، حافظه، استدلال و مهارت های آکادمیک.
عملکرد عملی که به طور مستقل به توانایی عملکرد و مراقبت از خود اشاره دارد و شامل انجام مراقبت شخصی، مدیریت پول، انجام مسئولیت های محل کار، مدرسه و خانه
عملکرد اجتماعی که به توانایی عملکرد طبیعی در جامعه با استفاده از مهارت هایی مانند قضاوت اجتماعی، ارتباطات، درک و پیروی از قوانین و نشانه های اجتماعی، درک عواقب اعمال خود و دوستیابی.

طبق اعلام انجمن روانپزشکی آمریکا، یک درصد از جمعیت این کشور از نظر ذهنی کم توان هستند. مشکل حدود 85% از این افراد خفیف است.

کم توانی ذهنی در آمریکا 1 خانواده از هر 10 خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد.

احتمال تشخیص کم توانی ذهنی در مردان بیشتر است.

همچنین بخوانید:

سندروم بک ویت ویدمن (کلیک)

علت ها

در بسیاری از موارد علت دقیق کم توانی ذهنی ناشناخته است. با این حال به طور معمول این ناتوانی به دلیل آسیب دیدگی، بیماری یا بعضی از مشکلات مغزی ایجاد می شود.

هر بیماری تاثیرگذار روی مغز که قبل از 18 سالگی (یا قبل از تولد) شروع شود، می تواند منجر به کم توانی ذهنی شود.

با این وجود ممکن است کم توانی ذهنی مدت ها بعد از یک بیماری آسیب رسان به مغز و در دوران کودکی و نوجوانی ایجاد شود.

بعضی از دلایل عمده کم توانی ذهنی عبارتند از:

بعضی از بیماری های ژنتیکی مانند سندروم داون، فنیل کتونوری یا سندروم ایکس شکننده
سندروم جنینی الکل
ناهنجاری های مادرزادی یا ناهنجاری های مغزی
بعضی از عفونت ها مانند مننژیت، سرخک یا سرفه سیاه
قرارگیری در معرض سمومی مانند جیوه یا سرب
آسیب جدی به سر
سکته مغزی
بیماری مادر مانند سرخجه، مصرف مواد مخدر یا عفونت در دوران بارداری
مشکلات هنگام تولد مانند عدم اکسیژن رسانی کافی
سوء تغذیه شدید
مراقبت های پزشکی ناکافی

همچنین بخوانید:

تاثیر مصرف الکل و سیگار بر رشد مغزی جنین (کلیک)

علائم

افرادی که دچار انواع شدیدتر عقب ماندگی ذهنی هستند، معمولا علائم شدیدتری را تجربه می کنند که در سنین جوانی قابل مشاهده است.

علائم و نشانه های مختلفی وجود دارند که افراد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی آنها را تجربه می کنند. به طور کلی یادگیری و پیشرفت فکری در افراد مبتلا به این کم توانی بیش از دیگران است.

همچنین آنها در رفتارهای انطباقی مشکل دارند.

رفتارهای انطباقی مهارت های مفهومی، اجتماعی و عملی است که افراد برای عملکرد خود یاد می گیرند و از آنها در زندگی روزمره استفاده می کنند.

بعضی از علائم شایع عقب ماندگی ذهنی عبارتند از:

دیرتر رسیدن به نقاط عطف رشد نسبت به سایر کودکان – مواردی مانند نشستن، خزیدن، راه رفتن یا صحبت کردن
مشکل در صحبت کردن یا خواندن
مشکل در درک یا پیروی از قوانین یا نشانه های اجتماعی
مشکل در درک نتایج یا پیامدهای عملکرد خود
مشکل در حل مشکلات، منطقی فکر کردن یا تفکر انتزاعی
مشکل در برنامه ریزی یا پیروی از برنامه ها یا روتین ها
مشکل در به خاطر سپردن موارد
مشکل در آگاه کردن دیگران در مورد نیازها
مشکل در درک سیستم هایی مانند پرداخت هزینه ها، زمان یا نحوه استفاده از تلفن
مشکل در مهارت های اجتماعی
کاهش توانایی انجام مراقبت های شخصی منظم مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن یا انجام امور خانه
عملکرد محدود در یک یا چند فعالیت روزانه
کاهش مهارت های قضاوت و تصمیم گیری
مشکل در یادگیری از تجربه
برقراری ارتباط با استفاده از ابزارهای غیر کلامی مانند عبارت ها و حرکات
مشکل در تنظیم احساسات و رفتارها

در بیشتر موارد علائم عقب ماندگی ذهنی از اوایل کودکی یا نوجوانی شروع می شود.

به طور ویژه مشکل در مهارت های زبانی و حرکتی می توانند در سن 2 سالگی رخ دهند.

ممکن است افراد دارای کم توانی ذهنی خفیف تا زمان بروز مشکل در تکالیف مدرسه، علائم واضحی نداشته باشند.

تشخیص

پزشک به منظور تشخیص عقب ماندگی ذهنی از چندین آزمایش برای ارزیابی عملکرد فکری و انطباقی افراد استفاده می کند.

این آزمایشات عبارتند از:

تست ضریب هوش یا IQ (نمره 70 تا 75 نشان دهنده کم توانی ذهنی است.)
مصاحبه با افراد و دیگران (مانند اعضای خانواده یا معلم ها) که عملکرد انطباقی آنها (عملکردهای مفهومی، اجتماعی و عملی) را مشاهده کرده اند.
ارزیابی وجود مهارت های لازم برای زندگی مستقل
آزمایشات پزشکی عمومی
آزمایشات عصبی
تست های روانشناختی
آزمون های آموزش ویژه
تست شنوایی، گفتاری و بینایی
ارزیابی های فیزیوتراپی
کم توانی ذهنی به ایجاد و بروز علائم قابل توجه قبل از 18 سالگی تمایل دارد.

درمان و مدیریت

کم توانی ذهنی یک مشکل مادام العمر است.

اگرچه در حال حاضر درمانی برای آن وجود ندارد اما بیشتر افراد می توانند با گذشت زمان و یادگیری، عملکرد خود را بهبود بخشند. دریافت مداوم مداخلات باعث بهبود عملکرد شده و به افراد امکان رشد می دهد.

بیشتر برنامه های درمانی کم توانی ذهنی بر موارد زیر متمرکز هستند:

نقاط قوت
نیازها
پشتیبانی مورد نیاز برای عملکرد
بیماری های اضافی

بسیاری از خدمات موجود برای کمک به افراد و خانواده های آنها، پشتیبانی لازم را انجام می دهند.

بیشتر این خدمات به افراد کم توان این امکان را می دهند تا به طور عادی در جامعه فعالیت کنند.

معمولا تشخیص افراد مشخص می کند که باید از کدام خدمات و حمایت ها مانند آموزش ویژه، خدمات خانه یا خدمات اجتماعی استفاده کنند.

همچنین قوانین فدرال یا ملی به افراد واجد شرایط کمک می کنند تا خدمات حمایتی مورد نیاز خود را دریافت کنند.

این خدمات پشتیبانی عبارتند از:

مداخلات اولیه برای شناسایی کم توانی ذهنی در نوزادان و کودکان نوپا
آموزش ویژه و پشتیبانی تحصیلی مانند برنامه های آموزشی فردی که طبق قوانین فدرال در آمریکا برای تمام کودکان ناتوان رایگان است.
خدمات انتقال که به افراد کم توان ذهنی کمک می کند تا پس از دبیرستان به دوران بزرگسالی وارد شوند.
برنامه های روز
برنامه های شغلی مانند مربیگری شغلی یا یادگیری مهارت ها
گزینه های مسکن
مدیران مربوط به هر فرد که به هماهنگی خدمات و اطمینان از مراقبت مناسب از آنها می پردازند.
خدمات روانشناختی یا روانپزشکی
خدمات آسیب شناسی گفتار و زبان یا شنوایی شناسی
تفریح درمانی
مشاوره توانبخشی
تجهیزات یا فناوری کمکی منطبق بر نیازها

اعضای خانواده، مراقبین، دوستان، همکاران و اعضای جامعه می توانند از افراد مبتلا به کم توانی ذهنی حمایت بیشتری داشته باشند.

بیشتر افراد مبتلا به کم توانی ذهنی با حمایت و درمان مناسب قادر به دستیابی در نقش های موفق در جوامع خود هستند.

با این حال چگونگی توانایی افراد مبتلا به کم توانی ذهنی در کنار آمدن و عملکرد، به شدت مشکل آنها و سایر بیماری های زمینه ای ژنتیکی یا پزشکی بستگی دارد.

نکاتی برای والدین و مراقبین

والدین و مراقبینی که فکر می کنند کودکان آنها از نظر ذهنی دچار مشکل هستند باید در اولین فرصت با پزشک یا پرستار کودک صحبت کنند.

دریافت مداخله مداوم و اطمینان از اینکه افراد با این شرایط به توانایی بالقوه خود برسند، بسیار مهم است.

در صورت مشکوک شدن پزشک به کم توانی ذهنی یا بروز علائم این وضعیت در کودک باید یک متخصص اطفال (با تخصص در تشخیص بیماری های مربوط به رشد) مراجعه کرد.

سایر نکات مربوط به والدین و مراقبین عبارتند از:

یادگیری جزئیات مربوط به کم توانی ذهنی کودکان از جمله محدودیت ها، نقاط قوت، نیازها و سایر عوامل فردی
ارتباط با والدین دیگر که کودکانی با کم توانی ذهنی دارند.
تشویق به انجام فعالیت هایی که از استقلال و مسئولیت پذیری حمایت می کنند مانند کارهای خانه، لباس پوشیدن، تغذیه یا حمام کردن
درخواست پشتیبانی از انجمن ها، مراکز پزشکی یا سایر خدمان حمایتی
صبوری، مهربانی، امیدواری و درک
درگیر شدن با فعالیت های اجتماعی، تفریحی، ورزشی یا سایر فعالیت ها
پرهیز از پیش بینی، تفکر یا کلمات منفی
استفاده از خدمات مداخله زودهنگام برای تهیه یک برنامه خدمات خانوادگی منحصربفرد و متمرکز بر نیازهای کودک و خانواده
تماس با مراکز خدمات آموزش ویژه محلی برای استفاده از پشتیبانی آنها
تمرین مهارت های ارتباطی و اجتماعی
درک اینکه والدین و مراقبین می توانند به بهبود عملکرد افراد مبتلا به کم توانی ذهنی کمک کنند.
شفاف بودن تا حد ممکن – استفاده از تصاویر یا لوازم عملی به جای دستورالعمل های شفاهی
تقسیم امور طولانی و جدید به مراحل ساده تر
همکاری با معلمان و کارکنان پشتیبانی آکادمیک برای ارزیابی پیشرفت کودک در مدرسه و خانه
همکاری با روانپزشکان کودک و نوجوان برای داشتن انتظارات مناسب از افراد

خلاصه

افراد مبتلا به کم توانی ذهنی محدودیت های متفاوتی در یادگیری و عملکرد در جامعه دارند و اغلب در یادگیری کندتر از دیگران خواهند بود.

با این حال اغلب دریافت درمان مداوم و زودهنگام به صورت خدمات حمایتی به افراد عقب ماندگی ذهنی کمک می کند تا به صورت عادی یا مستقل عمل کنند.

در صورت مشاهده علائم و نشانه های عقب ماندگی ذهنی در کودک خود، در اولین فرصت جهت تشخیص با پزشک تماس بگیرید.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.