آنوسمی چیست؟ علت، علائم و درمان

 آنوسمی / نابویایی / کربویی به معنی ناتوانی یا کاهش در حس بویایی است، علت – علائم و ارتباط با کووید 19 (کرونا) و درمان آن را بخوانید.

 

این وضعیت وابسته به علت، موقت یا دائمی خواهد بود.

در این مقاله به بررسی تعریف، علائم، علت آنوسمی و همچنین ارتباط آن با کووید 19 (کرونا) پرداخته، همچنین در مورد چگونگی درمان این وضعیت توسط پزشکان بحث می کنیم.

 

آنوسمی یا نابویایی چیست؟

آنوسمی ناتوانی در بویایی است. برخیز افراد از بدو تولد دچار آنوسمی هستند، در حالی که دیگران با گذشت زمان توانایی بویایی خود را از دست می دهند.

به گفته متخصصان، آنوسمی (Anosmia) و هیپوسمی (Hyposmia) حدود 3 تا 20% از افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. هیپوسمی کاهش توانایی بویایی است.

گاهی اوقات افراد آنوسمی را کوری بو می نامند. این شرایط می تواند دائمی یا موقتی باشد.

بویایی یک فرآیند پیچیده و شامل ارتباط بین مغز و بینی است. در هنگام بو کردن، هوا به داخل بینی رفته و مولکول های بو به گیرنده عصب (عصب بویایی) متصل می شود که این امر منجر به احساس شدن بود می شود.

این اعصاب بویایی بافت پوشاننده حفره بینی هستند. زمانی که مولکول های بو باعث تحریک این اعصاب می شوند، سیگنال هایی به مغز منتقل می کنند.

مغز اطلاعات بویایی را دریافت کرده و آنها را تبدیل به رایحه ای قابل شناسایی برای افراد می کند.

 

همچنین بخوانید:

از دست دادن حس بویایی یا کربویی (کلیک)

 

علائم آنوسمی

از اصلی ترین علائم افراد مبتلا به آنوسمی این است که معمولا دیگر بویی را تشخیص نمی دهند.

از طرف دیگر افرادی که به دلیل مشکلات ژنتیکی با آنوسمی متولد شده اند ممکن است متوجه آن نشوند زیرا هرگز تجربه بویایی را نداشته اند.

بیماری های نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب) مانند پارکینسون و آلزایمر می توانند باعث از بین رفتن حس بویایی شوند.

افرادی که دچار بیماری های نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب) هستند و متوجه از دست دادن حس بویایی خود می شوند باید در اولین فرصت به دنبال ارزیابی پزشکی باشند.

گاهی اوقات آنوسمی اولین علائم و در واقع اولین علامت نشان دهنده بیماری های نورودژنراتیو است.

زمانی که افراد حس بویایی نداشته باشند، قادر به احساس بوهای هشداردهنده در غذا و محیط نخواهند بود. ممکن است افراد مبتلا به آنوسمی کیفیت زندگی پایین تری در تعاملات اجتماعی، غذا خوردن و تندرستی را تجربه کنند.

 

علت آنوسمی

عوامل مختلفی که در آنوسمی نقش دارند، عبارتند از:

• آنوسمی ارثی
• سن بالا
• بیماری های مزمن سینوسی که بر روی حفره بینی یا سینوس ها تاثیر می گذارند.
• آسیب دیدگی شدید سر
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
• بیماری های نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب)

 

آنوسمی ارثی

در برخی افراد علت ابتلا به آنوسمی ارثی است که از بدو تولد دچار آن هستند. متخصصان بهداشت و درمان آنوسمی که با هیچ بیماری دیگری همراه نباشد را آنوسمی مادرزادی (Isolated congenital anosmia:ICA) می نامند.

با این حال محققان فقط دو ژن مرتبط با ICA را شناسایی کرده اند. دانشمندان برای یافتن اطلاعات بیشتر در مورد اساس ژنتیکی این بیماری به تحقیقات بیشتری نیاز دارند.

 

سالخوردگی

از دیگر علت های آنوسمی سالخوردگی است. با افزایش سن، حس بویایی کاهش می یابد. همچنین ممکن است افراد توانایی تشخیص بین بوهای مختلف را از دست بدهند.

به گفته متخصصان دلایل احتمالی از دست دادن بویایی افراد مسن عبارتند از:

• کاهش فیبرهای عصبی موجود در پیاز بویایی (بخشی از مغز که مسئول پردازش رایحه است.)
• از دست دادن سلول های حسی در بینی
• وخامت عملکردهای شناختی در سیستم مرکزی اعصاب

 

بیماری های مزمن سینوسی

ممکن است افراد مبتلا به بیماری های مزمن سینوسی یکی از دو دسته بیماری زیر را داشته باشند.

انتقالی (Conductive) یا عصبی ‌حسی (Neurosensorial)

 

بیماری سینوسی انتقالی وضعیتی است که جریان هوا را تحت تاثیر قرار می دهد، مانند:

• پولیپ بینی
• تومورهای سینوسی
• رینیت آلرژیک یا حساسیت فصلی
• انحراف تیغه بینی

 

ممکن است افراد مبتلا به بیماری سینوسی عصبی حسی در طول مسیر عصبی بین بینی و مغز دچار آسیب یا اختلال عملکرد شوند. بعضی از بیماری های آسیب رسان به این مسیر شامل بیماری های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی و استنشاق سم هستند.

ممکن است عفونت دستگاه تنفسی فوقانی در 43% از موارد از دست دادن بویایی نقش داشته باشد. همچنین تومورها می توانند باعث آنوسمی عصبی حسی شوند.

 

سمومی که می توانند در ایجاد آنوسمی نقش داشته باشند، عبارتند از:

• تنباکو
• مواد مخدر غیرقانونی
• بخار سمی

 

بیماری های نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب)

بعضی از بیماری های نورودژنراتیو (تخریب کننده عصب) می توانند باعث آنوسمی یا درجات مختلف از دست دادن بو شوند.

این بیماری ها عبارتند از:

• بیماری پارکینسون
• بیماری آلزایمر
• بیماری هانتینگتون
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک

 

همچنین بخوانید:

بیماری هانتینگتون : علت و درمان (کلیک)

 

آنوسمی ایدیوپاتیک یا ناشناخته

گاهی اوقات پزشکان از علت بروز آنوسمی مطمئن نیستند و به آن آنوسمی ایدیوپاتیک یا ناشناخته می گویند.

 

تشخیص

معاینات بهداشتی عمومی معمولا شامل آزمایش بویایی نیستند. پزشک برای تشخیص ابتلا به آنوسمی به گزارش بیماران در مورد علائم از دست دادن بویایی یا کاهش آن اعتماد می کند.

به طور کلی متخصصان گزارش هایی از حس بویایی را خاص (اما نه حساس) می دانند. این یعنی افراد در صورت تجربه آنوسمی قادر به تشخیص آن نیستند.

ممکن است بهبود پرسشنامه های سلامتی به تشخیص بهتر آنوسمی کمک کند.

پرسشنامه های تشخیصی می توانند با سوال از افراد جوان و مسن ترها درباره هر تغییر در توانایی بویایی یا احساس بوی خیالی به تشخیص بهتر افراد مبتلا به آنوسمی کمک کنند.

نظرسنجی ملی بررسی سلامت و تغذیه (NHANES) که خود شاخص عملکرد بویایی است، روشی قابل اعتماد برای غربالگری آنوسمی ارائه می دهد.

پزشکان از طریق این نظرسنجی می توانند معاینات بیشتری را بر اساس گزارش افراد برای آنها در نظر بگیرند.

 

درمان

پزشک در هنگام تصمیم گیری در مورد مناسب ترین روش درمانی آنوسمی، درمان مناسب با علت را انتخاب می کند.

ممکن است افراد مبتلا به اختلالات ژنتیکی به بررسی گزینه های درمانی مانند درمان های سلولی و ژنتیکی نیاز داشته باشند.

در صورتی که افراد در اثر عفونت دچار علائم بیماری آنوسمی شده باشند، پزشک مصرف گلوکونات روی یا آموزش بو را توصیه می کند.

افراد مبتلا به اختلالات بویایی پس از سانحه ناشی از آسیب به سر می توانند از آموزش بویایی بهره مند شوند.

آموزش بویایی شامل استشمام چهار بوی مختلف و شدید برای دو مرتبه در روز و هر بار چند ثانیه برای حداقل 4 ماه است. ممکن است افراد در حین این آموزش با استشمام بوهای متنوع، از این روش درمانی سود بیشتری ببرند.

ممکن است جراحی یا استفاده از داروهای کورتیکواستروئید تنها گزینه موجود برای افراد مبتلا به آنوسمی ناشی از اختلالات سینوسی باشد. پزشک می تواند مصرف داروهای کورتیکواستروئید که از راه دهان یا بینی مصرف می شود را برای کنترل بی حسی توصیه کنند.

طبق نتایج بدست آمده توسط محققان استروئیدهای موضعی داخل بینی برای رینیت آلرژی (به ویژه زمانی که از آنها به همراه آنتی هیستامین های داخل بینی استفاده شود.) موثر هستند.

ممکن است مصرف کورتیکواستروئیدهای خوراکی برای درمان آنوسمی موثر باشند اما دوز و مدت مصرف آنها هنوز جای بحث دارد.

پیش بینی موثر بودن جراحی برای آنوسمی برای پزشکان دشوار است. با این حال جراحی آندوسکوپی سینوس می تواند باعث بهبودی آنوسمی در بعضی از افراد شود.

بعضی از موارد آنوسمی نیز به صورت خود به خود و بدون درمان برطرف می شوند. این امر برای 32 تا 66% از مبتلایان به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رخ دهد.

به گزارش بعضی از افراد مبتلا به آنوسمی، آنها در یافتن و دریافت مراقبت های مناسب دچار مشکل هستند.

بخشی از این مساله به علت مشکل در تشخیص و شناسایی این بیماری است.

 

عوارض

افرادی که با آنوسمی زندگی می کنند، کیفیت زندگی پایین تری خواهند داشت. از دست دادن حس بویایی می تواند بر صمیمیت رمانتیک و جنسی تاثیرگذار باشد زیرا استشمام عطر شریک زندگی بخشی از تجربه ای حسی است.

هنگامی که افراد توان بویایی عطر غذا را نداشته باشند، ممکن است لذت کمتری را تجربه کنند.

همچنین ابتلا به آنوسمی می تواند خطرناک باشد. به طور معمول حس بویایی افراد را از خطرات محیطی مانند نشت گاز یا وجود دود آگاه می کند. توانایی بوییدن غذاهای فاسد و مایعات سمی می تواند از مصرف آنها به صورت تصادفی پیشگیری کند.

افرادی که با بیماری آلزایمر یا پارکینسون زندگی می کنند نیز ممکن است دچار عوارض شدید آنوسمی از جمله سوءتغذیه، مشکلات ایمنی و افزایش خطر مرگ شوند.

 

ارتباط آنوسمی با کرونا (کووید 19)

کرونا ویروس جدید که عامل بیماری کووید 19 است منجر به کاهش حس بویایی (آنوسمی) و چشایی در بسیاری از مبتلایان می شود.

این علائم در اوایل بیماری رخ می دهد و گاهی اوقات ممکن است تنها علامت قابل تشخیص در افراد مبتلا به ویروس SARS-CoV-2 باشد.

محققان طی مطالعاتی که قبل از همه گیری کووید 19 (بیماری کرونا ویروس جدید) انجام دادند، متوجه شدند که آنوسمی در حدود 5% از مبتلایان به عفونت SARS-CoV-2 رخ داده است.

با این حال مطالعات بیشتر در سراسر جهان میزان بالاتری از ابتلا به آنوسمی در بیماران مبتلا به کرونا را نشان دادند.

فرضیه ای برای دلیل ابتلا به آنوسمی ناشی از عفونت SARS-CoV-2، تفاوت های ژنتیکی در توانایی ویروس برای اتصال به گیرنده های حفره بینی است.

این موارد می توانند عفونت و شیوع ویروس را تعیین کنند. محققان برای بررسی این یافته ها به مطالعات بیشتری نیاز دارند.

در صورتی که تحقیقات از این فرضیه پشتیبانی کند، پزشکان متوجه می شوند که چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کووید 19 قرار دارند. همچنین به آنها کمک می کند تا بیماری های همه گیر را به طور موثرتری مدیریت کنند.

معمولا افراد مبتلا به کرونا ویروس SARS-CoV-2 پس از چند روز یا چند هفته حس بویایی و چشایی خود را به دست می آورند و به عبارتی آنوسمی درمان می شود. اما این امر برای بعضی از افراد زمان بیشتری نیاز دارد.

 

همچنین بخوانید:

اگر علائم خفیف کرونا دارید چکار کنید؟ (کلیک)

 

چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟

افرادی که متوجه از دست دادن بویایی یا تغییر در آن می شوند باید به پزشک تماس بگیرند. پزشک وابسته به علت ایجاد آنوسمی، درمان های مختلفی را انتخاب می کند. ممکن است این موارد شامل سلول درمانی، استفاده از داروها، آموزش بویایی یا جراحی باشند.

در صورتی که افراد فکر می کنند در معرض کرونا ویروس قرار گرفته اند یا دچار علائم کووید 19 هستند باید خود را قرنطینه کرده و برای راهنمایی با دفتر بهداشت عمومی محلی خود تماس بگیرند.

خلاصه

اگرچه به نظر نمی رسد که از دست دادن حس بویایی یا ایجاد آنوسمی کشنده باشد اما عوارض آن می توانند خطرناک باشند.

بو باعث می شود تا افراد بتوانند یک محیط خطرناک یا غذای فاسد را تشخیص دهند و افراد مبتلا به آنوسمی این توانایی را نخواهند داشت.

همچنین بو لذت را فراهم می کند. بوییدن رایحه غذاهای خوشمزه، هوای تازه اطراف شهر یا رایحه احساسی لحظات صمیمی باعث بالا رفتن کیفیت تجربیات روزمره می شوند. افرادی که حس بویایی خود را از دست می دهند، کیفیت زندگی پایین تری را تجربه می کنند.

پزشکان چندین علت بروز آنوسمی را تشخیص داده اند. بعضی از دلایل می توانند باعث از بین رفتن موقت یا دائمی بویایی شوند. انتخاب مناسب ترین روش درمانی به تشخیص دقیق علت بروز آنوسمی وابسته است.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.