تشنج تونیک-کلونیک : علائم، علت و تشخیص

تشنج تونیک کلونیک موجب لرزش و تکان خوردن کل بدن و سپس بیهوش شدن فرد می شود؛ علائم – علت – عوامل خطر – روش تشخیص و درمان آن را بخوانید.

 

تشنج تونیک-کلونیک (Tonic-clonic seizure) باعث لرزش و تکان خوردن کل بدن فرد و سپس بیهوش شدن می شود.

گراندمال (Grand mal) اصطلاحی قدیمی برای این نوع تشنج است.

این تشنج ها می توانند خطرناک باشند زیرا احتمالی آسیب دیدگی در آنها وجود دارد.

تشنج های تونیک-کلونیک می توانند در اثر صرع، بیماری مغز، مصرف داروهای خاص، بعضی عفونت ها و چندین بیماری دیگر به وجود آیند.

طی تشنج تونیک-کلونیک دست و پاهای فرد سفت و سخت شده و گروه های بزرگ عضلات به آرامی و غیرقابل کنترل تکان می خورند.

در این مقاله به بررسی علائم، علت، تشخیص و درمان های مرتبط با تشنج های تونیک-کلونیک می پردازیم.

همچنین به عوامل خطر، اثرات پایدار احتمالی و چگونگی کمک به افرادی که دچار تشنج شده اند خواهیم پرداخت.

 

همچنین بخوانید:

صرع یا اختلال تشنج (کلیک)

 

علائم تشنج تونیک-کلونیک

علائم تشنج تونیک-کلونیک معمولا به دنبال یکدیگر ایجاد می شوند.

علائم تشنج تونیک-کلونیک عبارتند از:

• پيش درآمد تشنج یا Aura مانند تغییر در خلق و خو، حس طعم یا بوی عجیب یا سر درد
• سفت شدن عضلات
• آبی شدن پوست یا لب ها
• تکان های تند در گروه های بزرگ عضلات
• کف کردن دهان یا گاز گرفتن زبان
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه

 

حملات تونیک-کلونیک می توانند از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشند.

به محص اینکه بدن افراد شروع به تکان خوردن کند، حالت پاستیکتال (Postictal) ایجاد می شود.

این یعنی با اینکه بیهوش نیستند اما از محیط پیرامون خود کاملا آگاهی ندارند.

ممکن است در این مدت افراد دچار خواب آلودگی، گیجی و تحریک شوند. این وضعیت می تواند برای چند دقیقه یا چند ساعت طول بکشد.

 

همچنین بخوانید:

گیجی چیست؟ علت و علائم (کلیک)

 

علت تشنج تونیک-کلونیک

تشنج تونیک-کلونیک به علت عدم تعادل قسمت های تحریک و بازدارنده مغز ایجاد می شود.

این عدم تعادل می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی یا محیطی باشد.

 

بعضی از عوامل ژنتیکی عبارتند از:

• اتصالات عصبی غیر طبیعی زمانی که لایه بالایی مغز به درستی تشکیل نشود.
• گیرنده های غیر طبیعی گاما آمینوبوتیریک اسید که قادر به کنترل درست فعالیت های عصبی نیستند.
• جهش کانال پتاسیم

 

همچنین ممکن است افراد به علت ضربه به سر یا تشنج ناشی از تب (زمانی که دمای بدن بسیار بالا باشد) دچار تشنج های تونیک-کلونیک شوند.

 

تشخیص و درمان تشنج تونیک-کلونیک

پزشک در صورت وجود سوابق پزشکی زیر، صرع را تشخیص می دهد:

• بروز حداقل دو تشنج
• حداقل فاصله 24 ساعت بین دو تشنج
• عدم وجود مدرکی برای عوامل دیگر بروز تشنج

 

همچنین پزشک برای تایید تشخیص تشنج تونیک-کلونیک و صرع، آزمایش خون و چند آزمایش دیگر را توصیه می کند.

نوار مغزی یا EEG، فعالیت الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند.

افراد مبتلا به صرع الگوی نوار مغزی یا EEG خاصی دارند که یعنی احتمال بروز تشنج در آنها بیشتر است.

همچنین ممکن است افراد به انجام MRI نیاز داشته باشند که تغییراتی در مغز که منجر به تشنج می شوند را نشان می دهد.

بیشتر تشنج های تونیک-کلونیک خود به خود متوقف می شوند و افراد در مورد آنها نیازی به مصرف داروهای ضد تشنج ندارند.

با این حال در صورت نیاز افراد به درمان اورژانسی، پزشکان معمولا از بنزودیازپین های داخل وریدی یا داخل بینی استفاده می کنند.

ممکن است افراد برای کاهش خطر تکرار تشنج به مصرف داروهای ضد صرع نیاز داشته باشند.

این امر به عوامل مختلف از جمله تعداد دفعات تشنج، احتمال تکرار مجدد آن و توانایی بدن برای تحمل عوارض جانبی وابسته است.

 

بعضی از عوارض جانبی مصرف داروهای ضد صرع عبارتند از:

• آسیب کبدی
• ناهنجاری های مادرزادی (اگر افراد در دوران بارداری از آنها استفاده کنند.)
• پانکراتیت
• مشکلات حافظه
• کاهش وزن ناخواسته
• پوکی استخوان
• مشکلات تعادل
• لرزش غیر ارادی

 

عوامل خطر

چندین عامل خطر برای بروز تشنج وجود دارد.

این عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی صرع یا تشنج ناشی از تب
• سکته مغزی
• صدمات سر که منجر به تشنج شوند.
• کمبود اکسیژن رسانی به مغز
• نوزادان زودرس یا آنهایی که در ماه اول دچار تشنج می شوند.
• تومورهای مغزی
• عفونت های مغزی مانند مننژیت
• استفاده از مواد مخدر مانند کوکائین
• بعضی از بیماری های خاص مانند فلج مغزی یا اختلال طیف اوتیسم

همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد عدم خواب کافی و قرارگیری در معرض چراغ های چشمک زن می تواند باعث بروز تشنج های خاص شود.

اگرچه افراد در هر سنی می توانند به صرع مبتلا شوند اما بیشتر موارد ابتلا به صرع در کودکی یا بالای 60 سالگی دیده می شود.

 

تاثیرات بلند مدت

معمولا تشنج ها آسیب پایداری به مغز وارد نمی کنند.

با این وجود تشنج های زیاد یا شدید می توانند باعث فراموشی بیشتر یا تمرکز دشوارتر شوند.

افراد مبتلا به صرع خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی دارند.

حدود 30% از بزرگسالان مبتلا به صرع به افسردگی نیز مبتلا هستند و 10% نیز دچار اختلال دوقطبی هستند.

همچنین افراد بیشتر در معرض خطر اضطراب قرار دارند. این امر می تواند به درمان دارویی مانند مصرف داروهای درمان افسردگی یا تراپی نیاز داشته باشد.

 

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان افسردگی (کلیک)

 

افراد مبتلا به صرع در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به موارد زیر قرار دارند:

• اختلالات قلبی و تنفسی
• دیابت
• التهاب
• چاقی
• شکستگی استخوان

 

آیا احتمال مرگ در اثر تشنج تونیک-کلونیک وجود دارد؟

احتمال مرگ در اثر تشنج تونیک-کلونیک وجود دارد. برای نمونه، ممکن است بعضی از افراد در اثر تشنج به خود آسیب زده یا در آب غرق شوند.

همچنین ممکن است فردی از مرگ ناگهانی و غیرمنتظره ناشی از صرع (SUDEP) جان خود را از دست بدهد.

طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، این اتفاق هر سال برای 1 نفر از هر 1000 فرد مبتلا به صرع رخ می دهد.

بعضی از عوامل می توانند در بروز SUDEP نقش داشته باشند. برای نمونه، ممکن است افراد در هنگام تشنج به صورت ناخواسته دچار توقف تنفس شوند.

در صورتی که آنها بین نفس کشیدن ها برای مدتی طولانی مکث کنند، ممکن است تا حد کشنده ای دچار کاهش اکسیژن خون شوند.

همچنین ممکن است در حین تشنج، مجاری تنفسی انسداد پیدا کرده و منجر به خفگی شود. به علاوه اینکه تشنج می تواند منجر به ایست قلبی شود.

 

برای کاهش خطر مرگ ناشی از تشنج تونیک-کلونیک موارد زیر را رعایت کنید:

• از عوامل محرک تشنج جلوگیری کنید.
• از نوشیدن بیش از حد الکل خودداری کنید.
• خواب کافی داشته باشید.
• افراد دیگر خانواده را برای کمک های اولیه مربوط به تشنج آموزش دهید.
• داروهای ضد تشنج را طبق دستورالعمل مصرف کنید.

 

در صورت بروز تشنج چه باید کرد؟

طبق اعلام CDC، معمولا تشنج به مراقبت های اورژانسی نیازی ندارد.

افراد فقط در شرایط زیر باید با اورژانس تماس بگیرند:

• قبلا دچار تشنج نشده باشند.
• بعد از تشنج در نفس یا بیدار شدن مشکل داشته باشند.
• طول کشیدن تشنج برای بیش از 5 دقیقه
• ایجاد تشنجی دیگر بلافاصله پس از یک تشنج
• آسیب دیدگی در حین تشنج
• بروز تشنج در آب
• بارداری یا ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت یا بیماری قلبی

 

در صورتی که فردی دچار تشنج تونیک-کلونیک شود، اطرافیان می توانند اقدامات زیر را به عنوان کمک های اولیه انجام دهند:

1. به آرامی خواباندن فرد بر روی زمین
2. چرخاندن آنها به آرامی به یک طرف برای کمک به تنفس بهتر
3. اطمینان از پاکسازی اطراف فرد از مواردی که باعث آسیب می شوند (مانند خرده شیشه)
4. قرار دادن یک ژاکت یا پتو در زیر سر فرد
5. برداشتن عینک، کروات یا شل کردن هر چیزی که دور گردن است.
6. تماس با اورژانس در صورت طول کشیدن تنشج برای بیش از 5 دقیقه

مهم است تا پایان تشنج و آگاهی کامل فرد از محیط پیرامونی خود در کنار او بمانید.

در دهان فردی که تشنج کرده است چیزی قرار ندهید زیرا ممکن است باعث خفگی او شود.

در صورت ایمن بودن بررسی کنید که فرد دستبند پزشکی یا اطلاعات اضطراری به همراه دارد یا خیر.

پس از اتمام تشنج در صورتی که نیاز به هیچ گونه درمان پزشکی نیست، مطمئن شوید که فرد تنها نیست و کسی او را تا خانه همراهی می کند.

 

عوارض

معمولا افراد پس از تشنج دچار فراموشی موقت، مشکل در گفتار یا مشکل در حرکت می شوند.

همچنین امکان زمین خوردن، آسیب رساندن به خود یا گاز گرفتن زبان در حین تشنج تونیک-کلونیک بیش از تشنج های دیگر است.

ابتلا به صرع طول عمر افراد را به طور قابل توجهی کوتاه نمی کند.

با این حال در صورتی که افراد علاوه بر صرع به بیماری قلبی یا سایر بیماری ها دچار باشند، امید به زندگی در آنها کاهش می یابد.

در مواردی نادر ابتلا به صرع منجر به مرگ می شود.

ممکن است افراد در هنگام تشنج دچار آسیب دیدگی کشنده ای شوند.

همچنین دچار شدن به تشنج شدید و طولانی از رسیدن اکسیژن کافی به مغز جلوگیری کرده و احتمالا منجر به مرگ می شود.

 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز تشنج که منجر به آسیب دیدگی شود باید به پزشک مراجعه کرد.

همچنین در صورتی که طی 24 ساعت بیش از یک مورد تشنج ایجاد شود باید به دنبال مشاوره پزشکی بود.

افراد باید پس از اولین تشنج به پزشک مراجعه کنند.

در صورت لزوم پزشک قادر به تشخیص هرگونه بیماری زمینه ای و تجویز درمان مناسب خواهد بود.

در صورتی که افراد طی یک تشنج به شدت صدمه ببینند، در آب باشند یا بیماری زمینه ای داشته باشند، دریافت مراقبت های پزشکی اورژانسی ضروری است.

 

 

چشم انداز

حدود 40% از افرادی که دچار تنشج تونیک –کلونیک می شوند، یک مورد دیگر را نیز تجربه می کنند.

به احتمال زیاد افراد چند روز پس از تشنج تونیک-کلونیک بیش از یک بار دچار تشنج دیگری می شوند. با این حال با گذشت زمان پس از اولین حمله تونیک-کلونیک، خطر آن کاهش می یابد.

در صورتی که افراد صرع را با دارو درمان کنند تا 60% کمتر دچار تشنج های تونیک-کلونیک بیشتر می شوند.

 

خلاصه

ممکن است افراد تجربه تشنج های تونیک-کلونیک را ترسناک بدانند اما این تشنج ها اغلب نیازی به درمان ندارند.

اطرافیان برای کمک به فردی که دچار تشنج شده است می توانند بعضی نکات اساسی در مورد کمک های اولیه را رعایت کنند.

افراد پس از تشخیص صرع می توانند از داروهای ضد صرع نیز استفاده کنند، در صورتی که آنها صرع را درمان کنند، کمتر احتمال بروز تشنج های تونیک-کلونیک وجود خواهد داشت.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.