سندروم پس از مراقبت ویژه (PICS) مجموعه ای از بیماری های جسمی، شناختی و روانی است، علت – علائم – تشخیص – درمان و پیشگیری از آن را بخوانید.

مقدمه

سندروم پس از مراقبت ویژه (PICS : Post-intensive care syndrome) به گروهی از اختلالات سلامتی گفته می شود که می تواند پس از زنده ماندن فرد از شرایطی کشنده رخ دهد. این وضعیت می تواند باعث بیماری های جسمی، شناختی و بهداشت روانی شود.

این مقاله به بررسی علت ایجاد سندروم پس از مراقبت ویژه، علائم، تشخیص، درمان، چگونگی به حداقل رساندن تاثیرگذاری آن و دلیل جستجوی حمایت پس از بستری در بخش مراقبت های ویژه (ICU) می پردازیم.

PICS چیست؟

یک مطالعه در سال 2018 اشاره کرد که PICS نام ترکیبی از چالش های جسمی، شناختی و بهداشت روانی است که می تواند افراد را پس از درمان در بخش ICU تحت تاثیر قرار دهد.

طبق مقاله ای در سال 2013 در ژورنال Translational Internal Medicine، متخصصان مراقبت های بهداشتی PICS را به عنوان بدتر شدن یا آسیب جدید در موارد زیر تعریف کردند:

سلامت جسمی: PICS باعث ضعف عضلانی عصبی شده که می تواند بر روی اعصاب و عضلات تاثیر بگذارد.
سلامت شناختی: این وضعیت در نحوه تفکر و استفاده فرد از قضاوت خود اشاره دارد.
سلامت روان: ممکن است فرد دچار اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود.

همچنین ممکن است اثرات ناگواری بر سلامت روان اعضای خانواده و سایر عزیزان بیمار داشته باشد. زمانی که این سندروم بر روی اعضای خانواده تاثیر بگذارد، به آن PICS-Family (PICS-F) می گویند.

همچنین بخوانید:

سلامت روان (کلیک)

علائم سندروم پس از مراقبت ویژه

علائم سندروم پس از مراقبت ویژه به سه دسته تقسیم می شوند: جسمی، شناختی و ذهنی.

یک مقاله در سال 2019 اشاره کرد که علائم سندروم پس از مراقبت ویژه می توانند نامحسوس باشند و گاهی فقط ماه ها پس از خروج فرد از ICU ظاهر شوند.

شیوع علائم در افراد مختلف، متفاوت است. برای بعضی از افراد PICS تاثیر کمی داشته و ممکن است برای دیگران در زمینه های مختلف مشکل ایجاد کند.

در بخش های زیر به بررسی هر دسته با جزئیات بیشتر می پردازیم.

علائم جسمی

علائم جسمی ناشی از PICS حدود %25 تا 80% از افرادی که تحت درمان در ICU بوده اند را تحت تاثیر قرار می دهد.

علاوه بر ضعف عضلانی جدید، افراد علائم زیر را نیز تجربه می کنند:

مشکلات تنفسی
درد
اختلال عملکرد جنسی
نقص ریه
آتروفی عضله

علائم شناختی

مقاله ای در سال 2019 که در بالا به آن اشاره شد، بیان کرد که اختلال شناختی در حدود 30% تا 80% از افرادی که از ICU خارج می شوند را تحت تاثیر قرار می دهد.

شدت این تاثیرات وابسته به افراد متفاوت است. ممکن است این علائم به سرعت رد شوند اما اغلب آنها سال ها دوام می آورند.

علائم شناختی بر موارد زیر تاثیر می گذارند:

گفتار
حافظه
تمرکز
ساماندهی افکار

شدیدترین نتیجه مشکلات شناختی، هذیان است که هوشیاری فرد را تغییر داده و توجه وی را تحت تاثیر قرار می دهد. مدت زمان و دفعات هذیان در تاثیری که بر روی فرد می گذارد، موثر خواهد بود.

علائم سلامت روان

بیماری های بهداشت روانی در حدود 8% تا 57% از افراد مبتلا به PICS رخ می دهد. در میان سایر بیماری ها، ممکن است موارد زیر رخ دهند:

علت سندروم پس از مراقبت ویژه

افراد در شرایط بحرانی تحت مراقبت های ویژه قرار می گیرند. این امر آنها را تحت فشارهای روحی و جسمی قرار می دهد که می تواند علت ایجاد سندروم پس از مراقبت ویژه شود.

بدن در کنار درمانی که فرد در ICU دریافت می کند، باید از بیماری اولیه بهبود یابد.

به گفته موسسه ملی قلب و خون، تجهیزات احیا مانند لوله های تغذیه و دستگاه تنفس مصنوعی گلو و ریه ها را تحت فشار قرار می دهد.

همچنین مصرف داروهای مسکن و ضد درد می تواند خطر بروز علائم شناختی PICS را افزایش دهد.

درمان سندروم پس از مراقبت ویژه

مطالعات نشان می دهند که استراتژی های درمانی PICS از روش های چند رشته ای برای مقابله با جنبه های مختلف این سندروم استفاده می کنند.

متخصصان مراقبت های بهداشتی که ممکن است با یک فرد مبتلا به PICS روبرو شوند، عبارتند از:

پزشکان مراقبت های ویژه
متخصصان اعصاب و روان
فیزیوتراپ ها
درمانگرهای تنفسی

برای درمان علائم جسمی سندروم پس از مراقبت ویژه، می توان موارد زیر را امتحان کرد:

ورزش
فیزیوتراپی
توانبخشی
کار درمانی

برای درمان علائم ذهنی PICS می توان موارد زیر را امتحان کرد:

رفتار درمانی
روان درمانی
مصرف داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان افسردگی (کلیک)

درمان توانبخشی شناختی (CRT) می تواند به درمان علائم شناختی PICS کمک کند. CRT اصطلاح گسترده ای است که طیف وسیعی از درمان ها را در بر می گیرد.

علائم خاص مانند اختلال ریه می تواند در اثر استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی ایجاد شود. بنابراین این ممکن است این علائم به درمان خاصی نیاز داشته باشند.

مدیریت و کنترل سندروم پس از مراقبت ویژه

PICS می تواند از روش های مختلف بر روی افراد تاثیر بگذارد. به همین دلیل روش های مدیریت علائم در افراد مختلف، متفاوت هستند. با این حال بعضی از روش های اساسی مدیریت و کنترل وجود دارند که می توانند به فرد در دوران نقاهت کمک کنند.

در ابتدا مهم است که قرار ملاقات های بیمارستانی پس از بستری در ICU را از دست ندهید. همچنین متخصصان مراقبت های بهداشتی علاوه بر بررسی شرایط اولیه، مطمئن می شوند که هیچ چیز اشتباهی وجود ندارد.

افراد برای کمک به خود می توانند کنترل و مدیریت بهزیستی خود را از روش های زیر انجام دهند:

ایجاد عادت های خواب سالم
رعایت یک رژیم غذایی سالم
فعال بودن از نظر جسمی (تا حد ممکن)
مشغول نگه داشتن ذهن

مقاله ای در سال 2017 در ژورنال Patient Experience خاطر نشان کرد که داشتن یک دفترچه یادداشت وقایع روزانه به افراد در ICU و دوران نقاهت کمک می کند. همچنین این امر به اطرافیان بیمار کمک می کند تا با هرگونه چالش ذهنی مقابله کنند.

گروه های حمایتی و منابع

حضور در گروه های حمایتی کمک کننده بوده و فرصت برای به اشتراک گذاشتن تجربیات افراد با شرایط مشابه را فراهم می کند.

طیف گسترده ای از گروه های حمایتی و منابع برای افرادی که از ICU خارج می شوند، وجود دارد. همیشه به دنبال حمایت بودن خوب است، حتی اگر این امر ضروری احساس نشود.

گروه های حمایتی می توانند توسط افراد زیر هدایت شوند:

مقامات محلی
مسئولان بهداشتی یا مراقبت های اجتماعی
روانشناسان

سایر انواع این حمایت شامل جلسات خصوصی با متخصصین مراقبت های بهداشتی و جلسه با افراد دارای تجربیات مشابه است.

افراد می توانند هنگام ترک ICU توصیه خاصی برای حمایت بیشتر از کارکنان بیمارستان داشته باشند.

بهبودی (ریکاوری)

زمان بهبودی و شدت علائم در افراد مختلف، بسیار متفاوت است.

چشم انداز PICS بیشتر به سه عامل بستگی دارد:

بیماری بحرانی چقدر شدید بوده است.
زمانی که فرد از ICU خارج می شود، شدت آسیب ها چقدر است؟
هر عامل قبلی

در مقاله ای در سال 2013 اشاره شد که علائم می توانند تنها چند ماه طول بکشند اما ممکن است برای سال های طولانی نیز ادامه داشته باشند.

همچنین زمان ظهور آنها نیز متفاوت است. برای نمونه، ممکن است فرد در طول مدت بستری در ICU دچار مشکل شود یا علائم پس از بهبودی از بیماری حیاتی ظاهر شوند.

یک مطالعه در سال 2018 نشان می دهد که 56 درصد از افرادی که به ICU مراجعه کرده اند، تا یک سال بعد هنوز حداقل یک علامت مربوط به PICS را دارند.

پیشگیری سندروم پس از مراقبت ویژه

یک روش پیشگیری از سندروم پس از مراقبت ویژه به حداقل رساندن آرامبخش است که می تواند بر هر سه دسته اصلی علائم PICS تاثیر بگذارد.

همچنین متخصصان بهداشت افراد را تشویق می کنند تا هر چه زودتر زمان بهبودی را پشت سر گذاشته و حرکت کنند.

امکانات ممکن است از روش های A، B، C، D، E، F برای پیشگیری از بروز علائم پس از بستری در ICU استفاده کنند. هر حرف مخفف امکاناتی است که کمی با هم متفاوتند اما اصول همه آنها یکسان است.

یک نمونه از روش پیشگیری از سندروم پس از مراقبت ویژه به شرح زیر است:

بیداری (Awakening): متخصص مراقبت های بهداشتی می تواند مصرف آرامبخش را کاهش دهد یا از نور برای بیدار کردن افراد استفاده کند.
تنفس (Breathing): همچنین آنها می توانند از آزمایشات تنفسی خود به طور منظم استفاده کنند که طی آنها به طور موقت فرد را از زیر دستگاه تنفس مصنوعی خارج کرده و واکنش آنها را بررسی می کنند.
هماهنگی مراقبت (Care coordination): متخصصان بهداشت و درمان عناصر مختلف مراقبت های بهداشتی را برای اطمینان از مناسب بودن ارائه درمان برای فرد هماهنگ می کنند.
هذیان (Delirium): آنها هرگونه سردرگمی ذهنی را کنترل کرده و به طور مناسب مدیریت می کنند.
ورزش زودهنگام (Early exercise): کارکنان بیمارستان از همان ابتدای کار افراد را به تحرک و پیاده روی بدون کمک تشویق می کنند.
تعامل خانوادگی (Family engagement): حضور خانواده و عزیزان فرد را توانمند و تشویق کرده و به بهبود سریعتر او کمک می کند.

چه افرادی تحت تاثیر قرار می گیرند؟

PICS بر افرادی که بیماری بحرانی داشته اند، تاثیر می گذارد اما می تواند بر اطرافیان بیماری که در دوران بهبودی در کنار او هستند، تاثیر بگذارد.

فشار می تواند روحی و مالی باشد زیرا فقط یک سوم از افراد مبتلا به PICS به شغل اصلی خود یا شغلی با حداقل حقوق اولیه خود باز می گردند.

طبق یک مقاله در سال 2020، تاثیر این وضعیت بر اعضای خانواده، PICS-F نامیده شد. مطالعات نشان می دهند که حدود 75% از اعضای خانواده افرادی که در ICU بستری بوده اند، نوعی PICS-F را تجربه کرده اند که یک سوم از آنها برای مدیریت سلامت روان خود به دنبال کمک هستند.

شایع ترین بیماری هایی که اعضای خانواده با تجربه PICS-F دچار آن می شوند، عبارتند از:

کم خوابی
اضطراب
افسردگی
PTSD
غم و اندوه بغرنج

تشخیص سندروم پس از مراقبت ویژه

به دلیل تغییر در علائم و همپوشانی سایر اختلالات، تشخیص سندروم پس از مراقبت ویژه چالش برانگیز است.

متخصصان مختلف مراقبت های بهداشتی سندروم پس از مراقبت ویژه را به روش های مختلفی تشخیص می دهند.

برای نمونه، برخی برای تشخیص سندروم پس از مراقبت ویژه از تشخیص افتراقی استفاده می کنند. آنها شرح حال پزشکی افراد را گرفته و آزمایشاتی را برای کاهش علل احتمالی انجام می دهند.

هر علامت طیفی از علت ها را دارد و در صورت همپوشانی این فهرست به پزشک متخصص در تشخیص کمک می شود.

دانشگاه Vanderbilt در نشویل ایالت تنسی روشی را توسعه داده است که می تواند هر یک از اصلی ترین اختلالات همراه به PICS را ارزیابی کند.

این روش برای شناسایی وجود سندروم از آزمایشات زیر استفاده می کند:

اسپیرومتری یا نوار ریه برای بررسی میزان عملکرد ریه ها
یک تست پیاده روی 6 دقیقه ای برای ارزیابی توانایی جسمی فرد
غربالگری سلامت روان
ارزیابی شناختی

خلاصه

سندروم پس از مراقبت ویژه (PICS) گروهی از اختلالات سلامتی است که بر افرادی که از یک وضعیت کشنده نجات یافته اند، تاثیر می گذارد.

این وضعیت باعث علائم جسمی، اختلال شناختی و بیماری های بهداشت روانی می شود. همچنین می تواند اعضای خانواده و اطرافیان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. زمانی که این اتفاق رخ می دهد به آن PICS-F گفته می شود.

کارکنان بیمارستان جهت پیشگیری از سندروم پس از مراقبت ویژه، استفاده از آرامبخش ها را به حداقل رسانده و بیمار را به ورزش زودهنگام تشویق کنند تا از پیشرفت PICS جلوگیری شود.

درمان این وضعیت شامل روش های مختلفی از جمله فیزیوتراپی برای کمک به درمان علائم جسمی است. متخصصان بهداشت نیز می توانند انواع مختلف تراپی برای کمک به درمان علائم بهداشت روان را توصیه کنند.