سنگ صفرا رسوبت سخت داخل کیسه صفرا است که درمان آن روش های غیر جراحی (سنگ شکنی – آندوسکوپی رتروگراد و درمان با داروهای خوراکی انحلال) و انواع جراحی است.

سنگ های صفرا، رسوبات سختی هستند که در کیسه صفرا تشکیل می شوند. حدود یک چهارم افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا به درمان نیاز دارند که معمولا جراحی است.

طبق اعلام انستیتو ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، ممکن است سنگ های صفرا از اندازه یک شن تا اندازه یک توپ گلف باشند.

بسیاری از سنگ های صفرا علائمی ایجاد نمی کنند. با این حال بعضی از آنها می توانند عوارضی مانند عفونت یا انسداد صفرا یا مجاری لوزالمعده ایجاد کنند.

در این صورت، انسداد می تواند باعث درد شدید و اغلب تندی شود. در این موارد احتمالا پزشک جراحی را برای برداشتن این سنگ توصیه می کند.

در این مقاله به بررسی انواع جراحی سنگ کیسه صفرا، بهبودی و مراقبت های بعدی می پردازیم.

همچنین بخوانید:

روش های ساده برای پیشگیری از سنگ صفرا (کلیک)

چه زمانی به عمل جراحی نیاز دارید؟

طبق اعلام NIDDK، همه سنگ های صفرا نیازی به درمان ندارند. بسیاری از آنها مشکلی ایجاد نمی کنند و با عنوان سنگ صفرا خاموش (Silent gallstones) شناخته می شوند. در واقع طبق تخمین ها بین 50 تا 70% از سنگ های صفرا بدون علامت هستند.

طبق اعلام NIDDK بروز سنگ صفرا بسیار شایع است و 10 تا 15 درصد از افراد در آمریکا را درگیر می کند. هر سال حدود یک چهارم از افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا به درمان نیاز داشته که معمولا جراحی خواهد بود.

با این حال در میان پزشکان از چند تخصص نظر مشترکی وجود دارد که افراد مبتلا به سنگ صفرا بدون علامت به دلیل خطر موجود و فقدان هرگونه فایده مشخص نباید تحت عمل جراحی قرار گیرند.

همانطور که گفته شد نوع سنگ صفرا می تواند تعیین کننده نیاز به جراحی آن باشد. دو نوع سنگ صفرا وجود دارد: کلسترول و رنگدانه.

ممکن است پزشک بتواند سنگ صفرا کلسترولی را بدون مداخله درمان کند اما معمولا در مورد سنگ های رنگدانه ای جراحی را توصیه می کنند.

سنگ های صفرا رنگدانه ای، سنگ هایی به رنگ قهوه ای یا سیاه هستند. مقدار بیش از حد بیلی روبین در خون می تواند باعث ایجاد سنگ صفرا رنگدانه ای شود.

طبق اعلام NIDDK، بعضی از انواع روش های معمول غیر جراحی عبارتند از:

سنگ شکنی (لیتوتریپسی): اگرچه این کار معمول نیست اما پزشک می تواند از امواج شوک برای شکستن سنگ صفرا استفاده کند.
کلانژیوپانکراتوگرافی آندوسکوپی رتروگراد: این روش شامل استفاده از آندوسکوپ برای مشاهده مجاری صفراوی است. پزشک می تواند برای خارج کردن سنگ ها از مجاری مسدود شده از این روش استفاده کند.
درمان تجزیه (انحلال) خوراکی: پزشک می تواند از داروهایی مانند اورسودیول (Ursodiol) و چنودیول (Chenodiol) برای تجزیه سنگ های صفرا استفاده کند.

با این حال تلاش برای تجزیه سنگ صفرا اغلب به طور موثر انجام نمی شود. در صورت موثر نبودن آنها، احتمالا پزشک جراحی را توصیه می کند.

نحوه آماده شدن برای جراحی

در صورتی که پزشک جراحی سنگ صفرا را توصیه کند، دستورالعمل های خاصی برای انتظار و آماده سازی ارائه می کند.

طبق اعلام انجمن جراحان دستگاه گوارش و آندوسکوپی آمریکا (SAGES)، افراد قبل از انجام عمل جراحی برای معاینه کامل بدن نیاز به معاینه فیزیکی داشته تا از سالم بودن برای انجام عمل مطمئن شوند.

پس از معاینه، جراح می تواند روش عمل از جمله انتظارات را مطرح کرده و هرگونه سوال را پاسخ دهد.

اگرچه دستورالعمل ها متفاوت هستند اما SAGES موارد زیر را به عنوان دستورالعمل های آماده سازی معمول برای قبل از جراحی توصیه می کند:

از زمانی که پزشک توصیه می کند از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
شب قبل از عمل دوش بگیرید.
مصرف بعضی از داروها مانند مکمل ها، داروهای رقیق کننده خون و داروهای تاثیرگذار بر سیستم ایمنی را متوقف کنید.
صبح روز جراحی داروهای توصیه شده را با مقداری آب میل کنید.

انواع جراحی سنگ صفرا

کیسه صفرا عضوی ضروری برای زندگی انسان نیست. یک جراح می تواند آن را به سادگی و با یک عمل جراحی به نام کوله سیستکتومی خارج کند.

انواع جراحی برای سنگ صفرا عبارتند: جراحی لاپاراسکوپی / رباتیک و جراحی باز.

کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی و رباتیک

طبق اعلام NIDDK، جراحان بیش از روش باز، از روش لاپاراسکوپی استفاده می کنند.

طی عمل کوله سیستکتومی لاپاراسکوپی، جراح از بیهوشی عمومی استفاده می کند. همچنین با ایجاد سه یا چهار برش، ابزاری به نام پورت را در آنها قرار داده تا دسترسی بهتری به کیسه صفرا داشته باشد.

قبل از بستن این دهانه ها با انواع بخیه، پزشک از یک دوربین برای کمک به برداشتن کیسه صفرا استفاده می کند.

در بعضی از موارد ممکن است از ربات برای کمک به جراحی استفاده شود. این روش ها بیشتر شبیه به سایر کوله سیستکتومی لاپاراسکوپی ها است. تنها تفاوت این است که جراح از ربات برای انجام جراحی استفاده می کند.

ممکن است طی این روش سنگ های صفرا که یک یا چند مجرا را مسدود کرده اند، برداشته شوند. همچنین ممکن است از اشعه ایکس برای مشاهده سنگ های اضافی استفاده شود.

کوله سیستکتومی باز

در صورتی که روش لاپاراسکوپی به خوبی پیش نرود، جراح از کوله سیستکتومی باز استفاده می کند. در صورت وجود مشخصات زیر برای کیسه صفرا، پزشک از این روش استفاده می کند:

التهاب شدید
آلوده شدن شدید
وجود زخم ناشی از سایر جراحی ها

طبق اعلام SAGES بعضی دیگر از دلایل جراح برای استفاده از روش باز عبارتند از:

مشکلات خونریزی
اضافه وزن یا چاقی
دید ضعیف داخل بدن

مراقبت های بعدی و تماس با پزشک

زمان بهبود فرد به نوع جراحی و هرگونه عارضه احتمالی وابسته است.

پس از کوله سیستکتومی لاپاراسکوپی بیشتر افراد می توانند در همان روز یا روز بعد به خانه برگردند. آنها باید انتظار داشته باشند که طی یک هفته به فعالیت عادی خود بر می گردند.

ممکن است لازم باشد تا بعد از کوله سیستکتومی باز افراد تا یک هفته در بیمارستان بستری شوند. در این مدت پزشکان مراقبت های بعدی را انجام می دهند. افراد اغلب می توانند طی یک ماه به فعالیت های عادی خود بازگردند.

طبق اعلام NIDDK، عوارض ناشی از جراحی کیسه صفرا شامل ایجاد عفونت مجاری صفراوی است. این امر ممکن است به جراحی های اضافی نیاز داشته باشد.

برای بهبود بهینه افراد باید برش ها را تمیز و خشک نگه داشته و پانسمان را به طور مرتب عوض کرده و توصیه های پزشک خود را دنبال کنند. همچنین مصرف داروهای مسکن بدون نسخه می توانند به افراد در کنترل هر دردی کمک کنند.

همچنین ممکن است یک پزشک بعضی از تغییرات کوتاه مدت در رژیم غذایی مانند مصرف وعده های غذایی سبک برای چند روز پس از جراحی و رعایت رژیم کم چربی برای چند هفته پس از آن را توصیه کند.

طبق توصیه SAGES، افراد باید پس از عمل جراحی به میزانی که می توانند فعال باشند. آنها می توانند با پیاده روی یا انجام تمرینات سبک به حرکت دادن بدن کمک کنند.

طبق اعلام SAGES، جراح قرار ملاقاتی برای 2 تا 3 هفته پس از عمل جراحی تعیین می کند.

در صورت مشاهده علائم زیر ممکن است نیاز باشد تا افراد در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرند:

تب بیش از 38 درجه سانتی گراد
زردی پوست یا چشم ها
تورم یا درد شدید شکمی
مشکلات تنفسی
تهوع و استفراغ
برافروختگی پوست که ناشی از محل برش ها است.
ترشح خون یا چرک از محل برش ها
دردی که داروها آن را تسکین نمی دهند.

مراقبت های بلندمدت

طبق یک بررسی در سال 2011، داده هایی با کیفیت محدود در مورد نتایج بلندمدت برای افرادی که تحت عمل جراحی کیسه صفرا قرار گرفته بودند، ارائه شد.

ممکن است پس از برداشتن کیسه صفرا نیاز باشد تا افراد بعضی از تغییرات بلندمدت در رژیم غذایی خود ایجاد کنند.

با این حال، طبق تحقیقات انجام شده در ژورنال آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، هیچ استاندارد مشخصی برای تغییرات رژیم غذایی پس از کوله سیستکتومی وجود ندارد.

در عوض هر فرد وابسته به نحوه واکنش بدن پس از برداشتن کیسه صفرا باید یک برنامه غذایی منحصربفرد داشته باشد.

تحقیقات نشان می دهند که افراد مبتلا به اسهال پس از برداشتن کیسه صفرا باید فیبر دریافتی خود را به آرامی و طی چند هفته افزایش دهند.

در همین حال افرادی که پس از جراحی دچار ریفلاکس اسید معده می شوند باید وعده های غذایی کوچکتری مصرف کرده و از مصرف غذاهایی که این وضعیت را بدتر می کنند مانند کافئین و الکل و غذاهای حاوی گوجه فرنگی، مواد غذایی تند و نعناع خودداری کنند.

خلاصه

جراحی سنگ صفرا یک درمان متداول برای سنگ های صفرا انسدادی یا مکرر است که باعث ایجاد علائم می شوند. جراحی لاپاراسکوپی بیش از جراحی باز انجام می شود.

افراد می توانند با پزشک خود در مورد گزینه ای که برای آنها مناسب است، صحبت کنند. آنها به طور معمول می توانند انتظار داشته باشند که کیفیت زندگی خود را با این روش بهبود دهند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.