حساسیت غذایی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به مواد غذایی خاص واکنش نشان دهد؛ علائم – علت و انواع آلرژی غذایی را بخوانید.

سرفصل های مورد نظر خود را سریعتر بیابید:

1- بررسی اجمالی↓

2- علائم حساسیت غذایی↓

3- علت حساسیت غذایی↓

1- بررسی اجمالی

حساسیت / آلرژی غذایی (Food allergy) زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به طور غیرمعمول به غذاهای خاص واکنش نشان دهد. با این که اغلب این واکنش ها خفیف هستند اما می توانند بسیار جدی باشند.

علائم حساسیت غذایی می تواند همزمان نواحی مختلف بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بعضی از علائم شایع حساسیت غذایی عبارتند از:

احساس خارش در داخل دهان، گلو یا گوش ها
بثورات پوستی قرمز و خارشی (کهیر)
تورم صورت، اطراف چشم ها، لب ها، زبان و سقف دهان (آنژیوادم)
استفراغ

همچنین بخوانید:

با انواع آلرژی و علائم آنها آشنا شوید (کلیک)

آنافیلاکسی

افراد در جدی ترین موارد دچار واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) شده که می تواند کشنده باشد.

در صورتی که فکر می کنید دچار آنافیلاکسی شده اید و شرایط را دارید با اورژانس تماس بگیرید:

مشکلات تنفسی
مشکل در بلع یا صحبت کردن
احساس سرگیجه و ضعف

در هنگام درخواست آمبولانس به اپراتور اطلاع دهید که دچار واکنش آلرژیک شدید شده اید.

همچنین بخوانید:

شوک آنافیلاکسی چیست؟ (کلیک)

علت ایجاد حساسیت غذایی

حساسیت غذایی زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن (دفاع در برابر عفونت) به اشتباه پروتئین های موجود در غذا را به عنوان یک تهدید تلقی کند.

در نتیجه تعدادی مواد شیمیایی آزاد می شوند. این مواد شیمیایی منجر به بروز علائم واکنش آلرژیک خواهند شد.

تقریبا هر غذایی می تواند باعث واکنش آلرژیک شود اما غذاهای خاصی بیشترین آلرژی های غذایی را در پی خواهند داشت.

غذاهایی که معمولا علت ایجاد واکنش آلرژیک و حساسیت غذایی هستند، عبارتند از:

شیر
تخم مرغ
بادام زمینی
مغزهای (آجیل ها) درختی
ماهی
صدف
بعضی میوه ها و سبزیجات

بیشتر کودکانی که دچار حساسیت غذایی هستند در دوران نوزادی دچار اگزما می شوند.

هرچه اگزمای کودک بدتر بوده و زودتر شروع شود، نشانه دهنده شدت حساسیت غذایی است.

هنوز علت ابتلا افراد به حساسیت غذایی مشخص نیست اما آنها اغلب به بیماری های آلرژیک دیگری مانند آسم، حساسیت فصلی و اگزما مبتلا هستند.

انواع حساسیت غذایی

انواع حساسیت غذایی وابسته به علائم و زمان بروز عبارتند از:

حساسیت غذایی وابسته به IgE – شایع ترین نوع از انواع حساسیت ایجاد شده توسط سیستم ایمنی بدن با تولید آنتی بادی به نام ایمونوگلوبولین E یا (IgE) رخ می دهد. علائم چند ثانیه یا چند دقیقه پس از غذا خوردن رخ می دهند. در این آلرژی خطر بروز آنافیلاکسی بیشتر است.
حساسیت غذایی غیروابسته به IgE – این واکنش های آلرژیک توسط ایمونوگلوبولین E ایجاد نمی شوند بلکه توسط سلول های دیگر سیستم ایمنی بدن رخ خواهند داد. اغلب تشخیص این نوع آلرژی دشوار است زیرا بروز علائم آن خیلی بیشتر (تا چند ساعت بعد) طول می کشد.
ترکیب حساسیت های غذایی وابسته به IgE و غیروابسته به IgE – ممکن است بعضی از افراد علائم هر دو نوع آلرژی را تجربه کنند.

سندروم حساسیت اورال (سندروم غذای گرده)

بعضی از افراد بلافاصله پس از خوردن میوه یا سبزیجات تازه دچار خارش در دهان و گلو و گاهی با تورم خفیف خواهند شد. این وضعیت با عنوان سندروم حساسیت اورال شناخته می شود.

سندروم حساسیت اورال در اثر اشتباه گرفتن پروتئین های خاص میوه ها تازه، مغزها یا سبزیجات دارای گرده توسط آنتی بادی های آلرژی ایجاد می شوند.

به طور کلی سندروم حساسیت اورال علائم شدیدی ایجاد نمی کند و با پخت کامل هر میوه و سبزیجات مواد آلرژی زا آنها غیرفعال خواهند شد.

درمان حساسیت غذایی

بهترین روش برای پیشگیری از واکنش آلرژیک غذایی، شناسایی مواد غذایی ایجاد کننده آلرژی و اجتناب از مصرف آنها است.

در حال حاضر تحقیقات به دنبال روش هایی برای حساسیت زدایی از بعضی مواد حساسیت زا مانند بادام زمینی و شیر هستند اما این یک روش درمانی ثبت شده در NHS نیست.

پیش از صحبت با پزشک عمومی از ایجاد هر تغییر اساسی مانند قطع مصرف محصولات لبنی در رژیم غذایی خود یا کودک خودداری کنید. برای بعضی از مواد غذایی مانند شیر، ممکن است لازم باشد تا با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

آنتی هیستامین ها می توانند به تسکین علائم واکنش آلرژیک خفیف یا متوسط کمک کنند. برای کنترل علائم آلرژیک حاد، اغلب به دوز بیشتر آنتی هیستامین نیاز است.

آدرنالین یک درمان موثر برای علائم آلرژیک شدیدتر مانند آنافیلاکسی است.

اغلب به افرادی که آلرژی غذایی دارند، دستگاهی ارائه می شود که با عنوان قلم تزریق خودکار شناخته شده و حاوی دوزهای آدرنالین است و برای موارد اضطراری استفاده می شود.

همچنین بخوانید:

درمان و تشخیص حساسیت غذایی (کلیک)

زمان دریافت مشاوره پزشکی

در صورتی که فکر می کنید شما یا فرزندتان آلرژی غذایی دارید، باید از پزشک عمومی درخواست تشخیص حرفه ای داشته باشید. سپس در صورت لزوم به کلینیک آلرژی ارجاع داده می شوید.

بسیاری از والدین به اشتباه تصور می کنند که کودک آنها دچار آلرژی غذایی است اما در واقع علائم آنها نشانه یک بیماری متفاوت است.

کیت های تست آلرژی به صورت تجاری در دسترس هستند اما استفاده از آنها توصیه نمی شود. بسیاری از این کیت ها بر اساس اصول علمی نامفهوم ساخته شده اند. حتی در صورت قابل اعتماد بودن آنها باید نتایج را با یک متخصص بهداشت کنترل کرد.

همچنین بخوانید:

انواع تست های حساسیت (کلیک)

چه افرادی تحت تاثیر حساسیت غذایی قرار می گیرند؟

بیشتر حساسیت های غذایی کودکان کوچکتر از 3 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

بیشتر کودکانی که در اوایل زندگی به شیر، تخم مرغ، سویا و گندم حساسیت دارند تا زمان شروع مدرسه رشد بیشتر آن را تجربه خواهند کرد.

معمولا حساسیت به بادام زمینی و مغزهای درختی ماندگاری بیشتری دارد.

آلرژی های غذایی که در بزرگسالی ایجاد شده یا تا بزرگسالی ادامه دارند، احتمالا آلرژی هایی مادام العمر هستند.

میزان حساسیت غذایی در 20 سال اخیر به علتی که مشخص نیست، به شدت افزایش یافته است.

با این حال در حال حاضر مرگ و میر ناشی از واکنش های غذایی مرتبط با آنافیلاکسی نادر است.

عدم تحمل غذایی چیست؟

عدم تحمل غذایی همان آلرژی غذایی نیست.

افراد مبتلا به عدم تحمل غذایی می توانند علائمی مانند اسهال، نفخ و گرفتگی معده را تجربه کنند. این امر می تواند به دلیل مشکلات هضم مواد خاص مانند لاکتوز باشد. با این حال هیچ واکنش آلرژیکی رخ نمی دهد.

تفاوت های مهم بین آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی شامل موارد زیر هستند:

علائم عدم تحمل غذایی معمولا چند ساعت پس از خوردن غذا رخ می دهند.
برای بروز عدم تحمل غذایی (نسبت به آلرژی) باید مقدار بیشتری غذا خورده شود.
عدم تحمل غذایی بر خلاف آلرژی، کشنده نخواهد بود.

2- علائم حساسیت غذایی

علائم حساسیت غذایی تقریبا چند ثانیه یا چند دقیقه پس از خوردن غذا ایجاد می شود.

ممکن است بعضی از افراد دچار یک واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) شوند که می تواند کشنده باشد.

شایع ترین نوع از انواع واکنش آلرژیک غذایی با عنوان حساسیت غذایی وابسته به IgE شناخته می شود.

علائم انواع حساسیت غذایی شامل موارد زیر هستند:

گزگز یا خارش در دهان
بثورات پوستی قرمز و خارشی (کهیر) که در بعضی موارد طی آن پوست قرمز و خارشی شده اما دچار برجستگی نخواهد شد.
تورم صورت، دهان (آنژیوادم)، گلو یا سایر نواحی بدن
مشکل در بلعیدن
خس خس سینه یا تنگی نفس
احساس سرگیجه و سبکی سر
حالت تهوع یا استفراغ
درد شکمی یا اسهال
علائم شبیه به حساسیت فصلی مانند عطسه یا خارش چشم (ورم ملتحمه آلرژیک)

آنافیلاکسی

علائم یک واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) می توانند ناگهانی رخ داده و خیلی سریع بدتر شوند.

بیشتر علائم اولیه آنافیلاکسی همان علائم ذکر شد در بالا هستند و می توانند منجر به موارد زیر شوند:

تورم زبان
مشکلات تنفسی
تنگی قفسه سینه
مشکل در بلع یا صحبت کردن
احساس سرگیجه یا ضعف
افتادن

آنافیلاکسی یک فوریت پزشکی است. این وضعیت بدون درمان سریع می تواند کشنده باشد. در صورتی که فکر می کنید خود یا شخص دیگری دچار آنافیلاکسی شده اید فورا با اورژانس تماس گرفته و درخواست آمبولانس کنید.

حساسیت غذایی غیروابسته به IgE

نوع دیگر واکنش آلرژیک، آلرژی غذایی غیروابسته به IgE است. علائم این نوع حساسیت غذایی می توانند بیشتر طول بکشند. (گاهی اوقات تا چند روز)

بعضی از علائم این نوع از انواع حساسیت غذایی همان مواردی هستند که از یک واکنش آلرژیک انتظار دارید. این موارد عبارتند از:

قرمزی و خارش پوست – اگرچه بثورات پوستی برجسته و قرمز و خارشی (کهیر) نیستند.
ابتلا پوست به خارش، قرمزی، خشکی و ترک (اگزما آتوپیک)

علائم دیگر حساسیت غذایی، بسیار کمتر مشخص بوده و گاهی تصور می شود که علت دیگری داشته باشند. آنها عبارتند از:

استفراغ به همراه (یا بدون) اسهال
گرفتگی شکم
یبوست
در نوزادان: گریه بیش از حد و غیرقابل تسکین، حتی در صورت تغذیه خوب و عدم نیاز به تعویض پوشک (کولیک یا قولنج نوزادان)

واکنش ترکیبی (مختلط)

بعضی از کودکان واکنش ترکیبی داشته و علائم وابسته به IgE مانند تورم و غیروابسته به IgE مانند یبوست را به همراه هم تجربه می کنند.

این اتفاق می تواند برای کودکانی که به شیر آلرژی دارند، رخ دهد.

حساسیت غذایی ناشی از ورزش

در بعضی از موارد پس از خوردن یک ماده غذایی خاص و سپس ورزش، آلرژی غذایی رخ می دهد. این امر می تواند در موارد شدید منجر به آنافیلاکسی شود و گاهی اوقات به عنوان آنافیلاکسی ناشی از ورزش وابسته به غذا شناخته می شود.

نوشیدن الکل یا مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند آسپرین یا ایبوپروفن نیز می توانند علت ایجاد حساسیت غذایی در افراد مبتلا به این سندروم شوند.

3- علت حساسیت غذایی

انواع حساسیت غذایی ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به پروتئین های بی خطر موجود در مواد غذایی خاص به عنوان یک تهدید است. این امر باعث آزاد شدن تعدادی مواد شیمیایی شده که واکنش آلرژیک را در پی خواهند داشت.

سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن با تولید پروتئین های خاص به نام آنتی بادی از بدن محافظت می کند.

آنتی بادی ها تهدیدات احتمالی بدن مانند باکتری ها و ویروس ها را شناسایی می کند. آنها به سیستم ایمنی بدن پیام داده تا مواد شیمیایی آزاد کند تا تهدید را از بین برده و از شیوع عفونت جلوگیری کند.

در شایع ترین نوع آلرژی غذایی، آنتی بادی معروف به ایمونوگلوبولین E یا IgE به اشتباه یک پروتئین خاص موجود در مواد غذایی را مورد هدف قرار می دهد. IgE باعث آزاد شدن چندین ماده شیمیایی شده که مهمترین آنها هیستامین است.

هیستامین

اغلب هیستامین علائم معمولی ایجاد می کند که طی یک واکنش آلرژیک رخ می دهند. به عنوان نمونه، هیستامین باعث موارد زیر خواهد شد:

انبساط رگ های خونی کوچک و قرمزی و تورم پوست اطراف
تاثیر بر اعصاب پوست و ایجاد خارش
افزایش مخاط تولید شده در پوشش بینی که باعث خارش و احساس سوزش می شود.

در بیشتر آلرژی های غذایی، ترشح هیستامین به نواحی خاصی از بدن مانند دهان، گلو یا پوست محدود می شود.

طی آنافیلاکسی، سیستم ایمنی بدن مقادیر زیاد هیستامین و بسیاری از مواد شیمیایی دیگر را در خون آزاد می کند. این امر باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم مرتبط با آنافیلاکسی خواهد شد.

حساسیت غذایی غیروابسته به IgE

نوع دیگری از انواع حساسیت غذایی که به عنوان حساسیت غذایی غیروابسته به IgE شناخته می شود، توسط سلول های مختلف در سیستم ایمنی ایجاد می شود.

تشخیص این امر بسیار دشوار است زیرا هیچ آزمایشی برای تایید دقیق حساسیت غذایی غیروابسته به IgE وجود ندارد.

این نوع واکنش تا حد زیادی به پوست و دستگاه گوارش محدود شده و باعث علائمی مانند سوزش معده، سوء هاضمه و اگزما می شود.

همچنین آلرژی غذایی غیروابسته به IgE در نوزادان باعث اسهال و ریفلاکس (نشت اسید معده به گلو) می شود.

مواد غذایی

مواد غذایی که باعث واکنش آلرژیک می شوند، عبارتند از:

تخم مرغ
شیر – اگر کودک به شیر گاو حساسیت داشته باشد، احتمالا به انواع شیر و حتی شیر خشک و شیر مادر نیز حساسیت خواهد داشت.
سویا
گندم
بادام زمینی

مواد غذایی که معمولا در بزرگسالان باعث واکنش آلرژیک می شوند، عبارتند از:

بادام زمینی
مغزهای درختی مانند گردو، آجیل برزیلی، بادام و پسته
ماهی
صدف دار هایی مانند خرچنگ، لابستر و میگو

با این حال هر نوع ماده غذایی به طور بالقوه می تواند باعث آلرژی شود. بعضی از افراد نسبت به مواد غذایی زیر واکنش آلرژیک نشان می دهند:

کرفس و ریشه آن – این ماده غذایی گاهی اوقات باعث شوک آنافیلاکتیک خواهد شد.
گلوتن – نوعی پروتئین که در غلات یافت می شود.
خردل
دانه کنجد
میوه و سبزیجات – معمولا این موارد باعث ایجاد علائمی در دهان، لب و گلو می شوند. (سندروم حساسیت اورال)
دانه کاج
گوشت – بعضی از افراد فقط به یک نوع گوشت حساسیت دارند اما دیگران به طیف وسیعی از گوشت ها حساسیت نشان می دهند. یک علامت شایع آن تحریک پوست است.

چه افرادی در خطر هستند؟

اینکه دقیقا چه عواملی باعث می شوند تا سیستم ایمنی بدن پروتئین های بی ضرر را به عنوان تهدید در نظر بگیرد، مشخص نیست اما تصور می شود که بعضی از موارد خطر باعث افزایش آلرژی غذایی می شوند.

سابقه خانوادگی

اگر پدر و مادر یا خواهر و برادر مبتلا به بیماری آلرژیک (مانند آسم، اگزما یا آلرژی غذایی) دارید، خطر ابتلا به حساسیت غذایی کمی بیشتر خواهد بود.

با این حال ممکن است به اندازه آنها دچار حساسیت غذایی نشوید.

سایر بیماری های آلرژیک

کودکانی که در اوایل زندگی دچار درماتیت آتوپیک (اگزما) می شوند، بیشتر در معرض آلرژی غذایی هستند.

افزایش موارد حساسیت غذایی

طی چند دهه گذشته تعداد مبتلایان به حساسیت غذایی به شدت افزایش یافته است و با اینکه علت آن مشخص نیست، سایر بیماری هایی مانند درماتیت آتوپیک نیز بیشتر شده اند.

یک نظریه در مورد افزایش این موارد این است که رژیم غذایی معمول کودک طی 30 تا 40 سال گذشته به طور قابل توجهی تغییر کرده است.

نظریه دیگر این است که کودکان به طور فزاینده ای در محیط های بدون میکروب رشد می کنند. این یعنی سیستم ایمنی بدن آنها در معرض میکروب های مورد نیاز برای رشد مناسب قرار نخواهد گرفت. این امر به عنوان یک نظریه بهداشتی شناخته می شود.

افزودنی های مواد غذایی

افراد به ندرت به افزودنی های مواد غذایی واکنش آلرژیک نشان می دهند. با این حال بعضی از افزودنی ها باعث عود کردن علائم در افراد با بیماری قبلی خواهند شد.

سولفیت ها

گوگرد دی ‌اکسید (E220) و سایر سولفیت ها (از E221 تا E228) به عنوان نگهدارنده در طیف وسیعی از مواد غذایی به ویژه نوشابه ها، سوسیس ها، همبرگرها و میوه ها و سبزیجات خشک استفاده می شوند.

گوگرد دی اکسید در هنگام تهیه شراب و آبجو به طور طبیعی تولید شده و گاهی اوقات به شراب اضافه می شود. افراد مبتلا به آسم یا رینیت آلرژیک ممکن است به استنشاق گوگرد دی اکسید واکنش نشان دهند.

تعداد کمی از افراد مبتلا به آسم پس از نوشیدن نوشیدنی های اسیدی حاوی سولفیت دچار حمله می شوند اما به نظر نمی رسد که این مورد شایع باشد.

بنزوات ها

از بنزوئیک اسید (E210) و سایر بنزوات ها (E211 تا E215، E218 و E219) به عنوان نگهدارنده مواد غذایی استفاده می شود تا از رشد مخمرها و کپک ها جلوگیری شود. استفاده از آنها در نوشابه ها متداول است. آنها به طور طبیعی در میوه ها و عسل وجود دارند.

بنزوات ها می توانند علائم آسم و اگزما را در کودکانی که از قبل به آنها دچار هستند، بدتر کند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.