سرطان خون در کودکان شایع ترین نوع سرطان است که بیشتر لوسمی های دوران کودکی حاد هستند، انواع – علائم – عوارض – تشخیص و درمان آن را بخوانید.

سرطان خون / لوسمی نوعی سرطان تاثیرگذار بر خون است. دو نوع شایع آن در کودکان شامل لوسمی لنفوبلاستیک حاد و لوسمی میلوژن حاد هستند.

سلول های خون در افراد مبتلا به سرطان خون پیش از تشکیل کامل در جریان خون آزاد می شوند. بنابراین سلول های خونی کمتری در بدن وجود خواهند داشت.

در ادامه به بررسی انواع سرطان خون کودکان، علائم و روش های درمانی می پردازیم. سپس به بررسی زمان تماس با پزشک، سوالاتی که باید از او پرسید و محل دریافت حمایت می پردازیم.

سرطان خون کودکان چیست؟

سرطان خون (Leukemia) در دوران کودکی شایع ترین شکل سرطان در کودکان است. این بیماری سالانه تا 3800 کودک زیر 15 سال در آمریکا را تحت تاثیر قرار می دهد.

سرطان خون زمانی رخ می دهد که مغز استخوان سلول های خونی جدید را قبل از کامل شدن در جریان خون آزاد کند.

این سلول های خونی نابالغ به درستی عمل نمی کنند و در نهایت تعداد سلول های نابالغ از سلول های سالم بیشتر خواهد شد.

سرطان خون می تواند بر روی گلبول های قرمز و سفید خون و همچنین پلاکت ها تاثیرگذار باشد.

مغز استخوان سلول های بنیادی تولید می کند. یک سلول بنیادی خون می تواند به یک سلول بنیادی میلوئیدی یا یک سلول بنیادی لنفاوی تبدیل شود.

سلول های بنیادی لنفاوی به گلبول های سفید خون تبدیل می شوند. سلول های بنیادی میلوئیدی نیز می توانند به موارد زیر تبدیل شوند:

گلبول های قرمز خون
گلبول های سفید خون
پلاکت

سرطان خون معمولا حاد یا مزمن است و انواع مزمن آن در کودکان به ندرت رخ می دهد. آنها می توانند شامل لوسمی میلوئیدی مزمن یا لوسمی لنفوئیدی مزمن باشند. که کمی جلوتر به علائم سرطان در کودکان اشاره شده است.

همچنین بخوانید:

انواع سرطان: دلایل و درمان (کلیک)

سرطان خون (لوسمی) حاد در کودکان

بیشتر لوسمی های دوران کودکی حاد هستند و این یعنی به سرعت پیشرفت می کنند و در اولین فرصت به درمان نیاز دارند.

لوسمی لنفوبلاستیک حاد کودکان

لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) شایع ترین نوع در کودکان است که 75% از موارد سرطان خون در آنها را تشکیل می دهد.

سلول هایی به نام لنفوسیت ها نوعی گلبول سفید را تحت تاثیر قرار می دهند.

در یک فرد مبتلا به ALL مغز استخوان تعداد زیادی گلبول سفید خون که به اندازه کافی رشد نکردند را آزاد می کند که سلول هاي بلاست نامیده می شوند. با افزایش تعداد این سلول ها، تعداد گلبول های قرمز و پلاکت ها کاهش می یابند.

دو نوع ALL وجود دارد که شامل سلول B و سلول T هستند.

در بیشتر موارد ALL در دوران کودکی منجر به سرطان در اشکال اولیه سلول های B می شود. نوع دیگر یعنی ALL سلول T به طور معمول در کودکان بزرگتر رخ می دهد.

طبق گزارش تحقیقات در سال 2020، بیشتر افراد مبتلا به ALL زیر 18 سال دارند و به طور معمول بین 2 تا 10 ساله هستند.

طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، کودکان زیر 5 سال بیشترین خطر ابتلا به ALL را دارند و این خطر تا اواسط 20 سالگی به تدریج کاهش می یابد.

چشم انداز ALL به زیرگروه آن، سن و عوامل خاص هر شخص وابسته است.

لوسمی میلوژن حاد کودکان

لوسمی های میلوئیدی تقریبا 20% از موارد سرطان خون یا لوسمی کودکان را تشکیل می دهند و بیشتر لوسمی های میلوئیدی حاد هستند.

سرطان خون (لوسمی) میلوژن حاد (AML) گلبول های سفید خون غیر از لنفوسیت ها را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین می تواند گلبول های قرمز و پلاکت ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

AML از طریق زیر شروع می شود:

میلوبلاست ها که به گلبول های سفید خون معروف به گرانولوسیت تبدیل می شوند.
مونوبلاست ها که گلبول های سفید خون معروف به مونوسیت و ماکروفاژ تبدیل می شوند.
اریتروبلاست ها که به گلبول های قرمز خون تبدیل می شوند.
مگاکاریوبلاست که به سلول های مغز استخوان معروف به مگاکاریوسیت تبدیل می شوند.

لوسمی میلومونوسیتیک نوجوانان

سرطان خون لوسمی میلومونوسیتیک نوجوان (JMML) تقریبا 1% تا 2% از موارد سرطان خون کودکان را تشکیل می دهد.

این نوع نادر بوده که حاد و مزمن نیست. JMML از سلول های میلوئیدی شروع می شود و به طور معمول کودکان زیر 2 سال را درگیر می کند.

علائم آن شامل موارد زیر هستند:

رنگ پریدگی پوست
تب
سرفه
خونریزی یا کبودی ساده تر از حد معمول
بثورات پوستی
طحال بزرگ شده
کبد بزرگ شده
بزرگ شدن غدد لنفاوی
تنفس دشوار

علائم سرطان خون در کودکان

علائم سرطان خون یا لوسمی در کودکان می توانند غیر اختصاصی باشند. این یعنی ممکن است علائم سرطان خون در کودکان شبیه به سایر بیماری های شایع دوران کودکی باشند.

پزشک از شما در مورد مدت زمان مشاهده علائم زیر در کودک سوال می پرسد:

سرفه
بثورات پوستی
کاهش وزن و اشتها
تورم، درد و خونریزی لثه
تورم غدد لنفاوی
تورم در صورت و بازوها
سر درد
استفراغ
خستگی و ضعف شدید
درد استخوان و مفاصل
تنفس دشوار
تشنج

ممکن است کودکان وابسته به نوع سلول خونی که در سرطان خون بر آن تاثیر گذاشته است، علائم سرطان خون متفاوت تر باشد:

تعداد کم گلبول قرمز منجر به موارد زیر می شود:

سردی
رنگ پریدگی پوست
سرگیجه یا سبکی سر
تنگی نفس
ضعف

تعداد کم گلبول های سفید خون سالم می توانند باعث ایجاد عفونت یا تب بدون علائم عفونت شوند.

تعداد کم پلاکت منجر به موارد زیر می شود:

خونریزی آسان
کبودی آسان
خونریزی مکرر یا شدید بینی
خونریزی لثه

عوامل خطر ابتلا به سرطان خون در کودکان

بعد از ذکر علائم سرطان خون یا لوسمی در کودکان، می بایست عوامل مختلفی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند که بسیاری از آنها قابل پیشگیری نیستند.

عوامل خطر ژنتیکی

بیماری های ژنتیکی زیر خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهند:

سندروم داون
سندروم لی فرامنی
آتاکسی تلانژکتازی
سندروم ویسکوت آلدریچ
سندروم بلوم
سندروم شواخمن دیاموند

همچنین داشتن یک خواهر یا برادر مبتلا به سرطان خون خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد.

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره ی کم توانی ذهنی (کلیک)

عوامل خطر محیطی

این عوامل شامل موارد زیر هستند:

تابش یا تشعشع (پرتو)
شیمی درمانی
بنزن

تشخیص سرطان خون کودکان

در صورتی که کودک علائم سرطان خون را داشته باشد، پزشک موارد زیر را انجام داده یا درخواست می کند:

معاینه بدنی
آزمایش خون
آسپیراسیون مغز استخوان*
بیوپسی یا نمونه برداری
پونکسیون کمری یا آزمایش مایع نخاعی
نمونه برداری از غدد لنفاوی
آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا MRI

* مغز استخوان دارای یک بخش مایع و یک قسمت جامد است.

در بیوپسی مغز استخوان، نمونه ای از قسمت جامد برداشته می شود اما در آسپیراسیون نمونه از قسمت مایع برداشت می شود.

آزمایش مغز استخوان اغلب به عنوان بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان به طور همزمان تعریف می شود.

آسپیراسیون مغز استخوان شامل استفاده از سرنگ برای برداشت نمونه مایع از سلول های مغز استخوان است. ممکن است پزشک دارویی به کودکان بدهد تا طی انجام این آزمایش از بیهوش شوند.

سوالاتی برای پرسیدن

ممکن است افراد در طول فرآیند تشخیص سوالات زیر را داشته باشند:

آزمایشات مورد نیاز کدامند؟
چه کسی این آزمایشات را انجام می دهد؟
این آزمایشات کجا انجام می شوند؟
این آزمایشات چه نتیجه ای دارند؟
چگونه و چه زمانی نتایج به دست می آیند؟
چه کسی این نتایج را تفسیر می کند؟
سپس چه اتفاقی می افتد؟

درمان سرطان خون کودکان

پزشک می تواند انواع روش های درمانی را برای سرطان خون در دوران کودکی توصیه کند و بهترین گزینه به عوامل مختلفی برای هر فرد وابسته است.

درمان معمولا شامل دو مرحله است. هدف اول از بین بردن سلول های لوسمی در مغز استخوان کودک است و هدف دوم جلوگیری از بازگشت سرطان خواهد بود.

ممکن است کودک به موارد زیر نیاز داشته باشد:

شیمی درمانی: این روش شامل استفاده از ترکیبی از داروها برای از بین بردن سلول های سرطانی خون است. ممکن است این داروها به صورت تزریقی، سرم یا قرص باشند.
داروهای هدفمند: این داروها فقط برای از بین بردن سلول های لوسمی بدون آسیب رساندن به سلول های سالم طراحی شده اند.
ایمنی درمانی: این داروها به بدن کمک می کنند تا به سلول های سرطان خون حمله کرده و آنها را از بین ببرد.
پیوند سلول های بنیادی: این روش شامل تخریب مغز استخوان و جایگزینی سلول های بنیادی از طریق پیوند است.
پرتو درمانی: این روش شامل استفاده از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول های سرطان خون است.

همچنین بخوانید:

شیمی درمانی چگونه است؟ (کلیک)

سوالاتی برای پرسیدن

سوالاتی که افراد قبل یا حین درمان از پزشک می پرسند:

کدام درمان یا کدام ترکیب از درمان ها توصیه می شود؟ چرا؟
هدف هر روش درمانی چیست؟
کودک به چه درمان های دیگری نیاز دارد؟
عوارض جانبی کدامند و چگونه می توان آنها را کاهش داد؟
آیا ویتامین ها یا رژیم های خاصی کمک کننده خواهند بود؟
چقدر زود باید درمان را شروع کرد؟
برای آماده شدن جهت درمان چه اقداماتی لازم است؟
چه یادداشت هایی در طول درمان باید نگه داشته شوند؟
مراحل بعدی کدامند؟

سوالاتی که پس از درمان مطرح می شوند عبارتند از:

چه زمانی کودک احساس بهتری خواهد داشت؟
برنامه مراجعات و مراقبت های بعدی چیست؟
پس از درمان به چه آزمایشاتی نیاز است و برای چند مرتبه باید تکرار شوند؟
چه اثرات بلندمدتی در سلامتی انتظار می رود؟
احتمال بازگشت سرطان خون چقدر است؟
کدام علائم ممکن است بروز کنند؟
در صورت بروز علائم با چه کسی تماس گرفته شود؟

عوارض احتمالی سرطان خون کودکان

کودکانی که تحت درمان سرطان خون قرار می گیرند به مراقبت های بعدی نیاز خواهند داشت زیرا درمان ها اغلب عوارض دیررس دارند.

این عوارض می توانند در هر کودک تحت درمان سرطان خون ایجاد شود و ممکن است ماه ها یا سال ها پس از پایان درمان بروز نکند.

درمان سرطان خون در کودکان که عوارض دیررس ایجاد می کنند، عبارتند از:

پیوند سلول های بنیادی
شیمی درمانی
عمل جراحی
پرتو درمانی

ممکن است عوارض سرطان خون در کودکان بر موارد زیر تاثیر بگذارند:

عملکرد اندام ها و بافت ها
رشد و نمو
تنظیمات روانشناختی – که احتمالا شامل خلق و خو، احساسات و رفتارها هستند.
مهارت های یادگیری، حافظه و تفکر
خطر ابتلا به شکل دوم سرطان

ممکن است عوارض دیررس به نوع درمان و شکل سرطان خون در کودکان، نیز وابسته باشند.

همچنین بخوانید:

عوارض جانبی شیمی درمانی (کلیک)

زمان مراجعه به پزشک برای سرطان خون کودکان

از آنجایی که بسیاری از علائم سرطان خون نشان دهنده سایر موارد هستند، تشخیص زمان تماس با پزشک دشوار است.

به طور کلی در صورتی که کودک علائم یا رفتاری غیرطبیعی دارد، بهتر است به دنبال مشاوره پزشکی باشید.

در صورتی که کودک تشخیص سرطان خون دریافت کند، عوارض آن بر والدین، سایر اعضای خانواده، مراقبین و دوستان نیز تاثیر می گذارد.

سرطان خون یا لوسمی کودکان، بر سلامت روان و همچنین سلامت جسمی تاثیرگذار است. دریافت مشاوره های روانشناسی موثر است.

آیا می توان از سرطان خون کودکان پیشگیری کرد؟

طبق اعلام انجمن سرطان آمریکا، بیشتر کودکان مبتلا به سرطان خون هیچ عامل خطر شناخته شده ای ندارند. در واقع هیچ راهی برای پیشگیری از سرطان خون وجود ندارد.

از آنجایی که علل مربوط به سبک زندگی یا محیطی سرطان خون در کودکان بسیار اندک است، بعید است که یک مراقب بتواند برای پیشگیری از بروز بیماری کاری انجام دهد.

چشم انداز

چشم انداز کودک مبتلا به سرطان خون به نوع بیماری وابسته است. مهم است به خاطر داشته باشید که برآوردهای فعلی پیشرفت های اخیر در فناوری و پزشکی را در نظر نمی گیرند.

برای نمونه، جدیدترین برآورد میزان بقا 5 ساله تجربیات کودکی را نشان می دهد که بیش از 5 سال قبل تشخیص و درمان خود را دریافت کرده است.

به گزارش انجمن سرطان آمریکا، میزان بقای 5 ساله برای کودکان مبتلا به ALL، حدود 90% است. این میزان برای کودکان مبتلا به AML، در حدود 65%تا 70% است.

خلاصه

سرطان خون دوران کودکی معمولا حاد است و این یعنی به سرعت پیشرفت می کند. در نتیجه در صورت مشاهده علائم باید با پزشک تماس گرفت.

شایع ترین نوع سرطان خون در کودکان ALL است که از هر 4 مورد سرطان خون در کودکان، 3 مورد به آن مربوط است.

درمان می تواند شامل ترکیبی از شیمی درمانی، داروهای هدفمند، ایمنی درمانی، پیوند سلول های بنیادی، جراحی و پرتو درمانی باشد.

پیش بینی به نوع سرطان و سن کودک وابسته است.

این تشخیص می تواند بر سلامت روانی و جسمی تاثیر بگذارد و تاثیرات آن به مراقبین، خانواده و دوستان نیز منتقل می شود. منابع مختلف و بسیاری برای پشتیبانی در دسترس هستند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.