خشکی دهان / زروستومی یکی از علائم شایع دیابت و از عوارض داروهای درمان آن است، علائم خشکی دهان و ارتباط آن با دیابت را در این مقاله بخوانید.

خشکی دهان یا زروستومی (Xerostomia) زمانی رخ می دهد که غدد بزاقی برای مرطوب نگه داشتن دهان، بزاق کافی تولید نکنند. زروستومی یکی از علائم دیابت و عوارض جانبی داروهای درمان این بیماری است.

طبق اعلام موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، خشکی دهان یکی از علائم شایع دیابت است.

در این مقاله به بررسی علائم خشکی دهان/زروستومی و ارتباط آن با دیابت می پردازیم. همچنین نحوه درمان خشکی دهان را توضیح خواهیم داد.

همچنین بخوانید:

تشخیص دیابت نوع 1 و 2 : علائم و علت ها (کلیک)

علائم خشکی دهان کدامند؟

خشکی دهان / زروستومی (Xerostomia) زمانی است که بزاق کافی در دهان وجود نداشته باشد.

طبق اعلام NIDDK، افرادی که دچار خشکی دهان هستند، علائم زیر را تجربه می کنند:

احساس خشکی مکرر در داخل دهان
درد دهان
خشکی و زبری زبان
مشکل در غذا خوردن، صحبت کردن، جویدن و بلع
بروز زخم یا عفونت در داخل دهان

همچنین بخوانید:

زخم زبان/ زخم شانکر: علت، علائم و درمان (کلیک)

علاوه بر این، طبق اعلام انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA)، خشکی دهان موارد زیر را در پی دارد:

چه ارتباطی بین خشکی دهان و دیابت وجود دارد؟

به گفته NIDDK، خشکی دهان/زروستومی یکی از شایع ترین مشکلات تجربه شده توسط افراد دیابتی است.

شیوع بالای آن می تواند به دلیل موارد زیر باشد:

کمبود آب بدن: افراد دیابتی مستعد کم آبی بدن هستند.
افزایش سطح قند خون: ممکن است سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت خیلی زیاد شود. اصطلاح این بیماری، قند خون است که می تواند منجر به خشکی دهان شود.
بیماری کلیوی: قند خون بالا با گذشت زمان منجر به بیماری کلیوی شده که می تواند باعث خشکی دهان شود.
داروهای دیابت: بعضی از داروهای مصرفی برای دیابت به عنوان یک عارضه جانبی منجر به خشکی دهان می شوند.

همچنین طبق اعلام مرکز پزشکی جانز هاپکینز، تقریبا دو سوم از بیماران دیابتی فشار خون بالا داشته یا از داروهایی برای کنترل فشار خون بالا استفاده می کنند. خشکی دهان به عنوان یک عارضه جانبی مصرف این داروها شناخته می شود.

همچنین بخوانید:

دیابت در کودکان و نوجوانان (کلیک)

آیا خشکی دهان از علائم ابتلا به دیابت است؟

طبق یک بررسی در سال 2014، خشکی دهان/زروستومی می تواند علامت هشداردهنده بروز دیابت باشد. با این حال با وجود شایع بودن این وضعیت در بیماران دیابتی، این تنها علامت نخواهد بود.

ممکن است افراد به دلیل ابتلا به دیابت علائم مختلف زیر را تجربه کنند:

تاری دید
خستگی (Fatigue)
افزایش تشنگی
تکرر ادرار
افزایش گرسنگی
کاهش وزن بدون دلیل
بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
بهبود نیافتن زخم ها

اگرچه دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 علائم مشابهی دارند اما به گفته NIDDK، این بیماری ها به یک شکل پیشرفت نمی کنند.

طبق اعلام NIDDK، با اینکه علائم دیابت نوع 1 بسیار سریع بروز می کنند اما علائم دیابت نوع 2 به تدریج رخ داده و ممکن است تا زمان بروز عارضه دیگر مانند تاری دید مشاهده نشوند.

درمان

افرادی که به دلیل مصرف دارو دچار خشکی دهان می شوند، می توانند درباره امکان تعویض داروی خود با پزشک مشورت کنند. کنترل بیماری های زمینه ای (مانند حفظ سطح قند خون در یک محدوده ایمن به جهت کنترل دیابت) نیز کمک کننده خواهد بود.

همچنین ممکن است متخصصان بهداشت داروهایی برای تحریک ترشح بزاق تجویز کنند. این داروها شامل پیلوکارپین (Pilocarpine) با دوز مصرفی 5 میلی گرم برای سه مرتبه در روز و سویملین (Cevimeline) با دوز مصرفی 30 میلی گرم برای سه مرتبه در روز است.

باید برای اطمینان از موثر بودن داروهای فوق، آنها را برای 3 ماه استفاده کرد.

همچنین افراد می توانند از موارد جایگزین بزاق که به صورت ژل، اسپری و قرص مکیدنی در دسترس هستند، استفاده کنند. با این حال نویسندگان مقاله ای در سال 2020 اعلام کردند که این موارد قابل اعتماد نبوده و فقط تسکینی موقتی خواهند بود.

همچنین بخوانید:

درمان پیش دیابت: رژیم غذایی، ورزش و دارو (کلیک)

درمان های خانگی

طبق توصیه انستیتو ملی تحقیقات دندانپزشکی و جمجمه و صورت، افراد می توانند از اقدامات زیر برای به حداقل رساندن علائم خشکی دهان استفاده کنند:

پرهیز از مصرف مواد غذایی تند یا شور که باعث بدتر شدن علائم دهان می شوند.
نوشیدن آب در طول روز
جویدن آدامس بدون قند یا مکیدن آبنبات بدون قند برای کمک به ترشح بزاق
نوشیدن آب یا سایر نوشیدنی های بدون قند به همراه وعده های غذایی به منظور کمک به بلع
پرهیز از مصرف الکل یا دخانیات
استفاده از دستگاه بخور در هنگام خواب
پرهیز از نوشیدنی های کافئین دار

سایر دلایل بروز خشکی دهان

دیابت و داروهای تجویزی برای آن می توانند منجر به خشکی دهان شوند.

به گفته محققان، معمولا خشکی دهان به عنوان عوارض جانبی داروهای بدون نسخه (OTC) و تجویزی زیر رخ می دهد:

آنتی هیستامین ها
داروهای فشار خون
داروهای ضد اسهال
داروهای ضدافسردگی
داروهایی برای بی اختیاری ادرار
پرتو درمانی
شیمی درمانی

همچنین خشکی دهان به دلیل بیماری های خود ایمنی زیر رخ می دهد:

سندروم شوگرن (نادر است)
لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک
روماتیسم مفصلی
سیروز صفراوی اولیه
بیماری تیروئید

سایر علل احتمالی نیز عبارتند از:

تنفس از طریق دهان
کمبود آب بدن
آسیب عصبی به دلیل جراحت گردن یا سر
مرحله پایانی بیماری کلیوی
HIV

عوارض

به گفته ADA، بزاق چندین نقش مهم در دهان دارد که عبارتند از:

حفظ سلامت بافت های نرم و سخت
شستن غذاها و باقیمانده آنها
خنثی سازی اسیدهای موجود در دهان که باعث تولید باکتری می شوند.
کمک به مقابله با میکروب ها و رشد بیش از حد آنها که باعث بیماری می شود.

در صورت درمان نشدن خشکی دهان، این وضعیت می تواند منجر به پوسیدگی دندان، التهاب لثه، پریودنتیت و برفک دهانی شود.

به توصیه NIDDK، افراد می توانند برای کمک به سلامت دهان خود اقدامات زیر را انجام دهند:

مراجعه منظم به دندانپزشک
استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید
نوشیدن آب حاوی فلوراید
رعایت رژیم غذایی سالم
استفاده از نخ دندان
استفاده از دهان شویه هایی که برای پیشگیری از بروز حفره دندان و بیماری لثه طراحی شده اند.

جهت مشاهده و خرید محصولات بهداشت دهان و دندان داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.

زمان تماس با پزشک

در صورت برطرف نشدن علائم خشکی دهان با پزشک تماس گرفت. دیابت یکی از چند علت بالقوه است که پزشک می تواند در رد آن به شما کمک کند.

در بعضی از موارد مصرف داروها دلیل خشکی دهان هستند. در این موارد می توان برای تغییر دارو با پزشک مشورت کرد. عدم توقف مصرف داروهای تجویز شده بدون مشورت با پزشک ضروری است.

خلاصه

احتمال ابتلا به خشکی دهان/زروستومی در افراد دیابتی بیشتر از دیگران است. در بعضی از موارد، خشکی دهان در اثر مصرف داروهای دیابت رخ می دهد.

با این حال سایر بیماری ها و داروها می توانند باعث خشکی دهان شده و این امر لزوما نشانه دیابت نیست.

در صورت بروز مداوم خشکی دهان با پزشک صحبت کنید. پزشک علت را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را توصیه می کند.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.