از دلایل بروز حالت تهوع می توان به استرس، بارداری (تهوع صبحگاهی)، کووید 19 (کرونا) و غیره اشاره کرد؛ 12 علت شایع تهوع و روش درمان آنها را بخوانید.

چندین بیماری از جمله استرس، اضطراب، عفونت، بیماری حرکت، مبتلا شدن به کرونا و موارد دیگر منجر به بروز حالت تهوع می شوند. بروز گاه به گاه تهوع موقت نیز شایع است اما به طور معمول موضوعی برای نگرانی نیست.

حالت تهوع وضعیتی است که می تواند باعث احساس نیاز به استفراغ کردن شود. گاهی اوقات (نه همیشه) افراد دارای حالت تهوع، استفراغ می کنند.

در این مقاله به بررسی عوامل بروز حالت تهوع از جمله 12 علت شایع می پردازیم. همچنین بعضی از این بیماری ها را با جزئیات بیشتری بررسی کرده و علائم و روش های درمانی آنها را شرح خواهیم داد.

همچنین بخوانید:

دلایل بروز حالت تهوع مداوم و روش درمان آن (کلیک)

علت بروز حالت تهوع

عوامل محرک زیادی برای تهوع وجود دارد. بعضی از شایع ترین آنها عبارتند از:

استرس یا اضطراب
بیماری حرکت
بارداری
فوبیاها
میگرن
مسمومیت غذایی
ویروس هایی مانند آنفولانزا یا نوروویروس
اختلالات گوارشی مانند سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
مصرف بعضی از داروها مانند داروهای ضد بارداری هورمونی یا بتابلاکرها
مشکلات گوش داخلی مانند لابیرنتیت (آماس گوش درونی) یا نوریت دهلیزی
اختلالات تیروئید
اختلالات اشتها

بخش های زیر با جزئیات بیشتری به بررسی بعضی از علت های عمده حالت تهوع می پردازد.

عفونت ها

انواع مختلفی از عفونت ها مانند کووید 19 (کرونا)، آنفولانزا و مسمومیت غذایی می توانند باعث بروز حالت تهوع شوند که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم:

مسمومیت غذایی یا آنفولانزا معده

عفونت های دستگاه گوارش مانند عفونت های ناشی از مسمومیت غذایی یا ویروس ها از شایع ترین علت بروز حالت تهوع هستند.

علائم آن می توانند شامل موارد زیر باشند:

حالت تهوع
درد یا گرفتگی معده
استفراغ
اسهال

مسمومیت غذایی زمانی رخ می دهد که افراد غذا یا نوشیدنی حاوی ویروس، سم یا باکتری مانند سالمونلا و اشریشیا کلی را مصرف کنند. ویروس های گوارشی دیگر مانند نوروویروس ها یا روتاروویروس ها به دلیل تماس نزدیک با افراد بیمار رخ می دهند.

معمولا این عفونت ها خود به خود و در خانه برطرف می شوند. نوشیدن مایعات و الکترولیت های کافی برای جلوگیری از کم آبی بدن به ویژه در خردسالان مهم است.

همچنین بخوانید:

مسمومیت غذایی در بارداری : علائم و درمان (کلیک)

آنفولانزا و کووید 19 (کرونا)

انواع دیگر عفونت های ویروسی مانند آنفولانزا و کرونا نیز باعث بروز حالت تهوع می شوند. علائم کرونا شامل موارد زیر هستند:

تب یا لرز
از دست دادن چشایی یا بویایی
سرفه
تنگی نفس
خستگی (Fatigue)
سر درد
بدن درد
انسداد یا آبریزش بینی
گلو درد
حالت تهوع
استفراغ
اسهال

یک بررسی در سال 2021 نشان داد که از 6335 فرد مبتلا به کرونا، 79% حالت تهوع را تجربه می کنند.

از آنجایی که علائم کرونا شبیه به آنفولانزا است و می تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد، در صورت وجود علائمی مانند حالت تهوع، تب، سرفه و … در خانه بمانید و از دستورالعمل های محلی پیروی کنید.

همچنین بخوانید:

کووید 19 دارید یا خیر؟ علائم تشخیص کروناویروس، آنفلوانزا و آلرژی (کلیک)

اختلالات گوارشی

طیف وسیعی از اختلالات گوارشی زیر باعث ایجاد حالت تهوع می شوند:

ورم معده یا گاستریت: اسید یا باکتری هلیکوباکتر پیلوری اغلب باعث التهاب معده شده که منجر به زخم معده می شود.
گاستروپارزی: معده در این وضعیت بسیار کندتر از شرایط عادی تخلیه می شود. بعضی از داروهای خاص یا آسیب عصبی باعث این وضعیت شده که در افراد مبتلا به دیابت شایع است.
بیماری رفلاکس گاستروازوفاژیال: این بیماری رفلاکس اسید مزمن و سوء هاضمه را تحریک می کند.
IBS: این بیماری باعث گرفتگی معده همراه با اسهال یا یبوست می شود.
بیماری سلیاک: سلیاک یک بیماری خود ایمنی که باعث ایجاد علائم در واکنش به گلوتن می شود.
بیماری کیسه صفرا: شامل مواردی مانند سنگ صفرا می شود.
بیماری لوزالمعده: شامل مواردی مانند پانکراتیت می شود.

معمولا حالت تهوع تنها علامت اختلالات گوارشی مزمن نیست. ممکن است افراد موارد زیر را نیز تجربه کنند:

نفخ یا احساس پر بودن شکم
ایجاد گاز یا آروغ زدن
سوزش معده یا سوء هاضمه
اسهال، یبوست یا هر دو
درد و گرفتگی شکم
واکنش ها یا عدم تحمل غذاها یا گروه های غذایی خاص

تشخیص و درمان اختلالات گوارشی وابسته به علت بروز متفاوت هستند. آنها می توانند شامل ترکیبی از داروها، تغییر رژیم غذایی یا سبک زندگی یا در بعضی از موارد اقدامات پزشکی باشند.

بیماری های سلامت روان

سلامت روان و دستگاه گوارش ارتباط نزدیکی دارند. افرادی که دچار مشکلات بهداشت روان مانند استرس، اضطراب هستند، می توانند علائم گوارشی از جمله حالت تهوع را تجربه کنند.

به همین ترتیب استرس باعث بدتر شدن شرایط هضم و بروز حالت تهوع خواهد شد.

افرادی که به طور مرتب احساس استرس، اضطراب یا وحشت دارند دچار اختلال اضطراب می شوند. علائم اضطراب عبارتند از:

حالت تهوع
ضربان قلب سریع
تنفس سریع یا سطحی (کم عمق)
احساس خفگی در گلو
تعریق
سرگیجه
تنش عضلانی

همچنین اضطراب شدید می تواند باعث حملات پانیک (وحشت) و حتی غش کردن شود. برای نمونه، افرادی که از سوزن یا خون هراس دارند و با دیدن آن دچار استرس می شوند، دچار حالت تهوع، سرگیجه و از دست دادن هوشیاری خواهند شد. این وضعیت با عنوان حمله وازوواگال شناخته می شود.

همچنین ممکن است افراد هراس از تهوع و استفراغ را تجربه کنند. پزشکان این وضعیت را فوبیای تهوع یا Emetophobia می نامند.

معمولا درمان اختلالات اضطرابی شامل مکالمه درمانی، مصرف دارو برای علائم یا هر دو است.

بیماری گوش داخلی

سیستم دهلیزی در گوش داخلی قرار دارد و به بدن کمک می کند تا حس تعادل را حفظ کرده و موقعیت خود نسبت به محیط اطراف را درک کند. مشکلات مربوط به این سیستم باعث سرگیجه یا ورتیگو (چرخش) شده که خود باعث تهوع خواهد شد.

بیماری هایی که باعث این وضعیت می شوند عبارتند از:

بیماری حرکت: این وضعیت در واکنش به سیگنال های متناقض حرکتی که به مغز ارسال می شود، رخ می دهند. اغلب سوار شدن در اتومبیل، هواپیما یا قایق این وضعیت را تحریک می کند.
لابیرنتیت (آماس گوش درونی): عفونت گوش داخلی که می تواند به دنبال سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ دهد.
نوریت دهلیزی: زمانی رخ می دهد که عصب داخلی گوش ملتهب شود.
بیماری منییر: بیماری منییر باعث بروز سرگیجه ای ناگهانی شده که می توانند شدید باشند.

درمان اختلالات گوش داخلی وابسته به علت و افراد می تواند متفاوت باشد. افرادی که مبتلا به عفونت گوش هستند به مرور زمان بهبود علائم را تجربه کرده و مصرف داروهای بیماری سفر بدون نسخه (OTC) به صورت گاه به گاه برای تسکین این وضعیت کافی است.

ممکن است لازم باشد تا افرادی که بیماری های مزمن بیشتری دارند از داروهای مختلف، تغییر سبک زندگی یا روش های مقابله ای برای مدیریت علائم بهره مند شوند.

تغییرات هورمونی

تغییر در سطح هورمون ها مانند مواردی که در اثر بارداری، جلوگیری از بارداری هورمونی یا اختلالات غدد درون ریز ایجاد می شوند نیز منجر به حالت تهوع خواهند شد.

بارداری (حالت تهوع صبحگاهی)

حالت تهوع یک علامت شایع در دوران بارداری است. اغلب این بیماری به عنوان حالت تهوع صبحگاهی شناخته می شود اما می تواند در هر زمانی رخ دهد. همچنین ممکن است این وضعیت به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد می شود.

ممکن است افراد باردار با قرارگیری در معرض غذا و بوهای خاص یا گرسنگی دچار حالت تهوع صبحگاهی شوند. به طور کلی حالت تهوع صبحگاهی پس از 14 هفته بهبود می یابد.

ممکن است پزشکان مصرف ویتامین B6 یا داکسی لامین را برای کمک به حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی در دوران بارداری تجویز کنند.

اختلالات تیروئید

غده تیروئید هورمون هایی را تنظیم می کند که متابولیسم بدن را ترشح می کند. تیروئید پرکار یا کم کار می تواند باعث بروز حالت تهوع شود.

علائم پرکاری تیروئید شامل موارد زیر است:

عصبی شدن
خستگی یا ضعف عضلانی
تحریک پذیری
عدم تحمل گرما
مشکل در خوابیدن
لرزش دست ها
ضربان قلب سریع
حرکات مکرر روده (دفع مدفوع مکرر)
کاهش وزن و مشکل در افزایش آن

همچنین بخوانید:

علائم پرکاری تیروئید در مردان و زنان (کلیک)

علائم کم کاری تیروئید شامل موارد زیر است:

خستگی
پف صورت
افزایش وزن و مشکل در کاهش آن
یبوست
عدم تحمل سرما
خشکی پوست و مو
افسردگی
ضربان قلب کند

اغلب پزشکان این بیماری ها را با داروهایی که به عنوان عارضه جانبی باعث حالت تهوع می شوند، درمان می کنند.

بیماری های عصبی

روش های زیادی وجود دارند که طی آنها تغییرات مغز و سیستم عصبی باعث بروز حالت تهوع می شوند. دانشمندان هنوز همه آنها را به طور کامل نمی شناسند.

یکی از شایع ترین بیماری های عصبی که منجر به حالت تهوع می شود، میگرن است. این اختلال باعث بروز اپیزودهای سر درد متوسط تا شدید به همراه علائم زیر می شود:

حساسیت به نور یا صدا
حالت تهوع
استفراغ
هاله – تغییرات عصبی که بعضی از افراد پیش از ایجاد درد تجربه می کنند.

همچنین بعضی از افراد میگرن خاموش یا آسفالژیک را تجربه می کنند که دردی ایجاد نخواهد کرد.

چندین روش درمانی برای میگرن وجود دارد. افراد می توانند برای اپیزودهای گاه به گاه یا خفیف تر از داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) استفاده کرده و همچنین پرهیز از عوامل محرک کافی خواهد بود. در مورد میگرن شدید یا مکرر نیز می توان از داروهای پیشگیری یا سایر روش های درمانی استفاده کرد.

سایر علت های جدی عصبی تهوع شامل ضربه به سر، مننژیت یا خونریزی هستند.

عوارض جانبی دارو

حالت تهوع یک عارضه جانبی شایع در بسیاری از داروها از جمله موارد زیر است:

آنتی بیوتیک ها
داروهای ضد افسردگی
داروهای مسکن بدون نسخه (OTC)، مانند آسپرین یا ایبوپروفن
مکمل های خاص مانند آهن
مخدرها
شیمی درمانی

داروها با تغییر فرآیندهای شیمیایی در مغز و بدن کار می کنند. برای نمونه، انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین و دوپامین بر حالت تهوع و استفراغ تاثیر گذاشته و داروهای موثر بر این مواد شیمیایی این علائم را بدتر کرده یا بهبود می بخشند.

حالت تهوع و استفراغ ناشی از مصرف دارو می تواند ثابت باشد یا در فواصل زمانی به صورت تصادفی رخ دهد. معمولا این وضعیت اندکی پس از مصرف داروی جدید شروع می شود. در صورت مصرف دارو و بروز تهوع با پزشک صحبت کنید.

نحوه برطرف کردن حالت تهوع

آنچه به افراد در کنترل حالت تهوع کمک می کند، وابسته به علت متفاوت است. خدمات بهداشت ملی انگلستان (NHS) به منظور تسکین حالت تهوع عمومی، موارد زیر را پیشنهاد می کند:

قرارگیری در معرض هوای تازه
مصرف وعده های غذایی کوچک و مکرر
هیدراته ماندن با نوشیدن نوشیدنی های سرد مانند آب یا آب میوه
نوشیدن چای زنجبیل یا نعناع
مصرف غذاهای حاوی زنجبیل
پرهیز از مصرف غذاهای تند، با بوی شدید یا چرب

افرادی که به علت استرس یا اضطراب دچار حالت تهوع می شوند، می توانند از تکنیک های تنفس، آرام سازی (ریلکسیشن) یا ذهن آگاهی استفاده کنند.

همچنین بخوانید:

روش های درمان حالت تهوع (کلیک)

زمان صحبت با پزشک

با اینکه درمان های خانگی احساس حالت تهوع را تسکین می دهند اما جایگزینی برای درمان بیماری های زمینه ای نیستند.

در صورتی که افراد بدون علت مشخصی به طور مکرر حالت تهوع را تجربه کنند، باید برای تعیین علت با پزشک صحبت کنند. در صورتی که علت این امر روانی باشد، صحبت با یک درمانگر (تراپیست) کمک کننده خواهد بود.

معمولا حالت تهوع یک وضعیت اضطراری نیست. با این حال در صورتی که در کنار یک بیماری جدی یا پس از آسیب دیدگی بروز کند، ممکن است به کمک اورژانسی نیاز باشد. در صورت بروز تهوع در شرایط زیر با اورژانس تماس بگیرید:

پس از آسیب دیدگی اخیر به قسمت سر
به همراه یک سر درد شدید و ناگهانی
به همراه سفتی گردن، تب، سر درد و استفراغ

در بعضی از موارد حالت تهوع نشانه هشدار اولیه بروز حمله قلبی است. این مورد بیشتر در زنان که علائم کمتری را در هنگام حمله قلبی تجربه می کنند، دیده می شود. در صورت تجربه موارد زیر باید کمک اورژانسی دریافت کرد:

فشار و درد قفسه سینه
مشکل در تنفس
درد در یک یا هر دو بازو، کمر، گردن یا فک
سبکی سر
عرق سرد

خلاصه

علت های زیادی مانند مبتلا شدن به کرونا و آنفولانزا، باردار بودن (تهوع صبحگاهی)، بیماری های گوش داخلی و استرس برای بروز حالت تهوع وجود دارد. در بیشتر موارد این وضعیت نشانه یک بیماری جدی نیست. بسیاری از بیماری هایی که باعث بروز تهوع می شوند قابل درمان یا موقتی هستند.

با پزشک در مورد حالت تهوع مزمن یا مکرر صحبت کنید زیرا ممکن است روش هایی برای کاهش این علامت و بهبود کیفیت زندگی وجود داشته باشد.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.