وابستگی جسمی / وابستگی به مواد مخدر چیست؟

وابستگی جسمی وضعیتی مجزا از اعتیاد است که شامل وابستگی به مواد مخدر یا دارو برای کنترل بیماری هاست، علت – علائم و درمان آن را بخوانید.

 

وابستگی به مواد مخدر که آن را وابستگی جسمی می نامند به این موضوع اشاره دارد که فرد برای انجام اعمال روزانه خود، نیازمند مصرف یک یا چند دارو است. قطع ناگهانی این مواد علائم ترک خواهد داشت.

همچنین وابستگی جسمی به مصرف و وابستگی داروهایی برای کنترل بیماری ها و سلامت افراد اشاره دارد که در واقع وضعیتی مجزا از اعتیاد است.

بصورت کلی، اصطلاح وابستگی جسمی به وابسته شدن فیزیکی فرد به ماده ای اشاره دارد که از معیارهای اعتیاد برخوردار نیست. برای نمونه، فردی که در طول درمان سرطان مسکن دریافت می کند که به آن وابسته شده است. این امر به معنای اعتیاد به آن نخواهد بود.

در ابتدا انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) بین وابستگی جسمی و سوء مصرف مواد مخدر تمایز قائل بود. با این حال با انتشار نسخه پنجم دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، APA هر دو اصطلاح را با هم تلفیق کرده و با عنوان اختلال مصرف مواد (SUD) معرفی کرد.

در این مقاله به بررسی وابستگی جسمی، علت، علائم و روش های درمان آن می پردازیم.

 

همچنین بخوانید:

مدت زمان ترک اعتیاد به مواد مخدر (کلیک)

 

علت چیست؟

وابستگی جسمی به اتکا بر مصرف ماده ای برای گذراندن روز اشاره دارد.

با این حال وابستگی جسمی به معنای اعتیاد نیست.

افراد می توانند وابستگی جسمی به مواد مخدر، وابستگی به داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد صرع یا بنزودیازپین ها را بدون داشتن اعتیاد به آنها تجربه کنند.

برخی افراد از وابستگی جسمی به عنوان سندروم ترک (Withdrawal syndrome)، سندروم وابستگی (Dependence syndrome) یا سندروم پرهیز (Abstinence syndrome) نام برده که طی آن علائم ترک پس از توقف مصرف ناگهانی ماده توسط فرد ظاهر می شود.

 

اختلال مصرف مواد (SUD: Substance Use Disorder)

طبق تعریف DSM-5، وابستگی جسمی در کنار سایر علائم می تواند معیارهای اختلال مصرف مواد را داشته باشد. در واقع APA با استفاده از این تعریف از انگ زدن و بدنام سازی در مورد وابستگی، سوء مصرف و اعتیاد جلوگیری می کند.

اختلال مصرف شرایطی پیچیده است که طی آن فرد با وجود اطلاع از عواقب مضر مصرف یک ماده،به طور غیرقابل کنترلی از آن استفاده می کند.

استفاده مکرر از این مواد منجر به بروز تغییراتی در عملکرد مغز می شود. این امر منجر به بروز علائم ترک خواهد شد. علاوه بر این ممکن است افراد به منظور احساس اثر آنها نیاز به مصرف مقدار بیشتری از مواد (دارو) را نیز احساس کنند.

همچنین SUD منجر به تغییرات رفتاری، جسمی و اجتماعی مانند تغییرات خلقی، بدتر شدن ظاهر و روابط پر تنش با دوستان و خانواده شود.

 

همچنین بخوانید:

دلایل تغییرات خلقی در زنان و مردان (کلیک)

 

وابستگی جسمی در مقابل اعتیاد به مواد مخدر

اعتیاد با اصطلاح SUD قابل جابجایی است و وابستگی جسمی نیز زیر چتر اصطلاح SUD قرار می گیرد.

اگرچه ممکن است بعضی از افراد از این اصطلاحات به جای یکدیگر استفاده کنند اما وابستگی جسمی با اعتیاد متفاوت است.

وابستگی به علائم جسمی ترک اشاره دارد اما SUD به تغییرات بلندمدت رفتاری، اجتماعی و جسمی اشاره خواهد داشت.

این امکان وجود دارد که فرد بدون اختلال مصرف مواد، وابستگی را تجربه کند. اغلب این امر زمانی رخ می دهد که فرد برای دردهای مزمن به مصرف طولانی داروهای مسکن نیاز داشته باشد. ممکن است این افراد برای عملکرد خود به داروهای مسکن وابسته شوند اما به آنها اعتیاد نداشته باشند.

 

علت وابستگی جسمی

معمولا وابستگی جسمی در نتیجه مصرف مکرر یک ماده معین طی یک دوره زمانی ایجاد خواهد شد. اگرچه محققان مکانیزم دقیق آن را به درستی درک نمی کنند اما ممکن است این مواد باعث تغییراتی در مغز و سیستم عصبی مرکزی شود.

تماس مکرر با یک ماده باعث تغییر ساختار مغز و مواد شیمیایی آن خواهد شد. این امر منجر به تغییرات هموستازی یا هم ایستایی خواهد شد. هم ایستایی وضعیتی است که بدن برای عملکرد مطلوب حفظ می کند.

توقف ناگهانی این مواد هم ایستایی را مختل کرده و در نتیجه بدن باید خود را با عدم وجود دارو وفق دهد. این امر می تواند منجر به بروز علائم ترک شود.

 

علائم وابستگی جسمی

طبق DSM-5، علامت مشخص وابستگی جسمی، علائم ترک است.

علائم ترک در بین افراد مختلف متفاوت است.

برخی علائم ترک ناشی از وابستگی جسمی عبارتند از:

• درد عضلانی
• اسپاسم عضله
• اضطراب یا تحریک پذیری
• افزایش ضربان قلب
• مشکل در تمرکز
• جدا شدن از واقعیت
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• افسردگی
• توهم یا هذیان

ممکن است افراد علائم وابستگی جسمی را به دو حالت سندروم ترک حاد یا سندروم ترک حاد پس از حاد (PAWS) تجربه کنند.

معمولا سندروم ترک حاد برای مدت کوتاهی ادامه خواهد داشت اما PAWS ادامه یافتن سطح پایینی از برخی علائم است که می توانند برای سال ها یا حتی به طور نامحدود ادامه داشته باشند.

موارد پر خطر

داروهایی (موادی) که معمولا با ایجاد وابستگی جسمی شدید همراه هستند، شامل موارد زیر خواهند بود.

 

مخدرها

مخدرهایی مانند کدئین، داروهایی هستند که پزشک به منظور درمان درد تجویز می کند. اگرچه این موارد برای تسکین درد موثر هستند اما اگر بیش از زمان مشخص استفاده شوند، خطر ایجاد وابستگی جسمی را افزایش خواهند داد.

 

همچنین بخوانید:

پرسش های رایج درباره کدئین (کلیک)

 

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی دسته ای از داروها هستند که می توانند به کاهش اضطراب، روحیه کم و افکار خودکشی کمک کنند.

اگرچه به طور کلی پزشکان داروهای ضد افسردگی را اعتیادآور نمی دانند اما در بعضی از موارد ممکن است افراد به آنها وابستگی پیدا کنند. اگر افراد به طور ناگهانی مصرف داروهای ضد افسردگی را متوقف کنند، دچار علائم ترک خواهند شد.

 

همچنین بخوانید:

قطع مصرف ایمن داروهای ضد افسردگی (کلیک)

 

باربیتورات ها

باربیتورات ها گروهی از داروها هستند که اثرات آرامبخشی بر بدن دارند.

با توجه به اینکه باربیتورات ها به روشی کاملا مشابه بنزودیازپین ها کار می کنند، خطر وابستگی فیزیکی به آنها نیز وجود دارد. بعضی تحقیقات نشان می دهند که استفاده از باربیتورات ها پتانسیل زیادی برای وابستگی دارد.

 

بنزودیازپین ها

بنزودیازپین ها گروهی از داروها هستند که به عنوان دپرس کننده های سیستم عصبی شناخته می شوند. ممکن است افراد از این موارد برای درمان اضطراب یا مشکلات خواب استفاده کنند.

متخصصان تمایل دارند تا این موارد را همانند مخدرها در صورت لزوم و در زمان کوتاهی توصیه کنند تا نسبتا خطری نداشته باشند.

در صورت مصرف مکرر یا طولانی آنها، وابستگی فیزیکی ایجاد می شود. در صورتی که افراد تصمیم به توقف مصرف این موارد داشته باشند، ممکن است این وابستگی به علائم جدی ترک منجر شود.

 

داروها (مواد) غیرقانونی

اگرچه این امر بسیار نادر است اما ممکن است بعضی از افراد بدون داشتن معیارهای اعتیاد، دچار وابستگی به بعضی از دارو یا مواد غیرقانونی شوند. برخی وابستگی به داروها و مواد غیر قانونی شامل کوکائین، مت آمفتامین و کتامین هستند.

 

 

همچنین بخوانید:

سوء مصرف کتامین (کلیک)

 

درمان وابستگی جسمی

وابستگی جسمی لزوما به درمان نیاز ندارد. برای نمونه، اگر فردی به مصرف بلندمدت داروهای افیونی نیاز داشته باشد، پزشکان درمانی برای وابستگی به مخدرها را توصیه نمی کنند.

در واقع بیشتر افراد می توانند وابستگی جسمی خود را با کاهش تدریجی دارو و بدون توقف ناگهانی مصرف کنترل کنند.

در صورتی که فرد دچار SUD باشد  نیاز به درمان دارد. به عنوان اولین قدم، فرد وابسته به مواد به سم زدایی بدن نیاز خواهد داشت.

معمولا دریافت درمان SUD شامل مصرف داروهایی برای مهار هوس مصرف مواد و کاهش علائم ترک است. با این حال این امر جنبه های دیگری مانند انجام درمان های روانشناختی را نیز شامل خواهد شد.

ممکن است در موارد شدیدتر علائم ترک، مسمومیت یا اوردوز (مصرف بیش از حد) پیش از قرارگیری تحت درمان SUD به مراقبت های اورژانسی نیاز باشد.

 

زمان دریافت کمک

در صورتی که فرد معتقد باشد که به دارویی وابستگی دارد باید با پزشک تماس بگیرد. افراد مبتلا به SUD نیز باید با پزشک تماس بگیرند. آنها مشابه سایر بیماران دارای حق درمان و مراقبت هستند.

پزشکان در همکاری با افراد درمانی برای SUD توصیه می کنند که علاوه بر مفید بودن، احتمال عود کردن وضعیت را کاهش دهد.

همچنین ممکن است پزشکان افراد را به مراکز توانبخشی ارجاع دهند. اغلب این مراکز از امکانات بیمارستانی برخوردار بوده و در درمان SUD تخصص دارند. با این حال ممکن است این امر به وابستگی فیزیکی کمکی نکند.

 

خلاصه

وابستگی جسمی وضعیتی مجزا از اعتیاد است که شامل وابستگی به دارو یا مواد مخدر و .. است. ممکن است افراد در هنگام توقف ناگهانی مصرف یک ماده علائم نامطلوب ترک مانند گیجی، توهم و تشنج را تجربه کنند.

لزوما افراد برای وابستگی جسمی به درمان نیاز نخواهند داشت. در بیشتر موارد افراد می توانند آن را با کاهش تدریجی مصرف دارو (به جای توقف ناگهانی مصرف) کنترل کنند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.