ريزش مو چيست؟ انواع و علل

ريزش مو چيست؟

مو، در همه جاى بدن انسان بجز كف دست و پا ميرويد.

ترکیب اصلی مو پروتئينى بنام كراتين است كه در لايه خارجى پوست  یا اپیدرم قرار دارد و توسط فولیکول های مو ساخته می شود.

همزمان با توليد سلولهاى جديد مو در فوليكولها، سلولهاى قديمى به بيرون سطح پوست هل داده ميشوند که این میزان تا 15 سانت در سال است. در واقع مويى كه شما ميبينيد رشته اى از سلولهاى كراتين مرده است.

بطور متوسط  میزان موی سر فرد بالغ شامل ١٠٠ تا ١٥٠ هزار تار مو است كه روزانه حدود ١٠٠ تار آن را از دست ميدهد. پس پيدا كردن چند تار مو در برس مويتان ضرورتا نشانه هشدار نيست!

در هر زمان حدودا ٩٠٪‏ موهاى سر يك فرد در حال رشد است. هر فوليكول چرخه زندگى خود را دارد كه ميتواند تحت تأثير سن، بيمارى و گستره وسيعى از عوامل ديگر باشد. اين چرخه حيات به سه فاز تقسيم ميشود :

آناژن :  یا مرحله رشد فعال مو که بین ٢ تا ٦ سال طول ميكشد ( برای موی سالم 5-6 سال است). موی بعصی افراد از یک حد بلندتر نمی شود زیرا دوره آناژن مویشان کوتاه است.
كاتاژن : یا مرحله میانی یا پسرفت که بين ٢ تا ٣ هفته طول ميكشد. مو در این مرحله دیگر رشد نمی کند بلکه خود را برای افتادن و دادای جای خود به موی جدید آماده می کند. عموما 3% حجم مو در این مرحله است.
تلوژن : یا مرحله استراحت که فاز افتادن موست و بين ٢ تا ٣ ماه بطول ميانجامد. مویی که تازه روییده موی قبلی را به بیرون رانده و جایگزین موی قبلی می گردد. ( معمولا 6 – 8% موها در این مرحله هستند).
پس از پايان اين فاز مو ميريزد و موى جديد جايگزين ميشود و چرخه رشد دوباره آغاز ميگردد.

انواع ریزش مو یا آلوپسی:

آلوپسی یک واژه پزشکی است که به ریزش فسمتی از مو یا تمامی آن گفته می شود.

آلوپسی Involutional : وضعيتى طبيعى است كه  با افزایش سن موها كم پشت ميشوند، فوليكولهاى بيشترى به فاز استراحت ميرود و موهاى باقى مانده كوتاهتر و كم پشت تَر ميشوند.

آلوپسی  آندروژنى: يك وضعيت ارثى است كه هم آقایان و هم خانم ها می توانند دچار این مشکل شوند. آقایان دچار اين وضعيت ( با نام الگوى تاسى مردانه)، ممكن است ريزش مو را از دوران نوجوانى يا اوائل بيست سالگی تجربه كنند كه با ريزش مو از جلو و تاج سر همراه است. در خانم ها ( با نام الگوى تاسى زنانه) معمولا تا 40 سالگی یا بیشتر كم پشتى قابل توجهى مشاهده نميشود. زنان يك مدل كم پشتى كلى را در تمام سطح جمجمه را تجربه ميكنند كه بيشتر با ريزش وسيع در تاج سر ميباشد.

كچلى موضعى( آلوپسی آره تا): بيشتر بصورت ناگهانى اتفاق ميافتد و موجب پيدايش كچلى هاى موضعى در کودکان و نوجوانان ميشود. اين وضعيت ممكن است به كچلى كل سر ( توتاليس ) بيانجامد. حدود ٩٠٪‏ افراد مبتلا، پس از چند سال موها مجددا رشد می کند.

آلوپسى يونيورساليس ( تاسی كل بدن ): موجب ريزش مو در تمام بدن از جمله ابروان، مژگان و موهاى شرمگاهى ميشود.

تريكوتيلومانيا یا اختلال روانی موکندن:  این اختلال روانی بيشتر در كودكان مشاهده می شود که يك عارضه روحى است و در آن فرد خود موهاى خود را ميكند.

تلوژن افلوویوم (Telogen effluvium): این عارضه در نتیجه نازک شدن موقتى مو و کم پشت شدن آن در سر می باشد كه بخاطر تغيير در چرخه رشد مو اتفاق ميافتد. شمار زيادى از موها وارد فاز استراحت (تلوژن) ميشوند كه موجب كم پشتى و ريزش مو ميشود.

آلوپسی ناشى از زخم(Scarring alopecias): كه به ريزش دائمى مو میانجامد. شرايط پوستى ( سلوليتى، فوليكوليتى، آكنه ) و ديگر بيماري هاى پوستى ( مانند انواع پيسى و ليكن پلان يا الگوى زخم گلسنگى ) معمولا زخمهايى ايجاد ميكنند كه توانايى مو براى بازيابى را از بين مي برد. سشوار، اتوی مو و جمع كردن خيلى محكم موها نيز می تواند منجر به اين نوع ريزش مو شود.

چه چيز موجب ريزش مو مي شود؟

هنوز پزشكان دلیل قطعی برای علت این مساله که چرا دوره رشد در برخى فوليكول ها كمتر از سایر فولیکول ها با دوره رشد طبیعی می شود، نیافته اند. در هر صورت، عوامل مختلفى تأثيرگذار خواهند بود  از جمله:

هورمون ها:  مانند سطح غيرطبيعى آندروژن ها( هورمونهاى مردانه به طور طبیعی در هر دو جنس توليد مي شوند).

ژن ها: ژن های دریافتی از والدین، بر الگوى تاسى زنانه يا مردانه موثرند.

استرس، بيمارى يا زاد و ولد: ميتواند موجب ريزش موى موقتى بشود.

عفونت قارچى کرم حلقوی (رينگ ورم): این بيمارى عفونى قارچى نيز موجب تاسى ميگردد، بیشتر در کودکان اتفاق می افتد اما بعضی اوقات در بزرگسالان نیز رخ می دهد و به سادگی از طریق حیوان یا فرد به دیگری انتقال می یابد.

داروها: از جمله داروهاى شيمى درمانى كه در درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرند، رقيق كننده هاى خون، بلوكه كننده هاى بتا آدرنرژیک که براى كنترل فشار خون کاربرد دارد، قرص هاى ضدباردارى و … ميتوانند موجب ریزش موقت موها بشوند.

سوختگى، جراحت و اشعه ايكس:  هم ميتوانند موجب ریزش مو گردند. اكثرا پس از بهبود جراحت موها دوباره در مي آيند مگر اينكه جاى زخم بصورت پارگى بماند.

بيمارى هاى خودايمنى: مي توانند موجب كچلى موضعى (آلوپسی آره تا) بشوند. در اين وضعيت، سيستم ايمنى به دلایل نامعلوم بیش از اندازه فعال می شوند و بدن، فوليكول هاى مو را مورد هجوم قرار مي دهد. در بيشتر افراد مبتلا به اين بيمارى، موها، با رنگ كمى روشن تر و كم پشت تر از قبل، درميايند، البته پس از مدتی به ضخامت و رنگ نرمال خود باز خواهند گشت.

اعمال و کارهای مربوط به  آرايش، بهداشت و زیبایی: نظير شستشوى بيش از حدموها، رنگ مو، دکلره، موهاى رنگ شده  و … مي توانند با ضعيف نمودن ريشه مو موجب كم پشتى مو بشوند. محكم بستن موها، پيچيدن موها و فركردن هم موجب آسیب به مو و شكنندگى آن ها مي شود. البته اين موارد، موجب تاسی یا ریزش کلی مو نميگردند. در بيشتر موارد با رفع مشكل، موها دوباره به حال عادى باز خواهند گشت. اما همچنان این نکته حائز اهمیت است که آسیب زیاد و شدید به موها می تواند سبب کچلی موضعی دائم  شود.

مشكلات پزشكى: بيمارى هاى تيروئيد، پيسى، قند خون، فقر آهن، بدغذايى، كم خونى و … مي توانند موجب ريزش مو گردند. در بيشتر اوقات پس از رفع بيمارى، موها رشد مي كنند مگر مواقع ايجاد زخم از پيسى، ليكن پلان ( زخم گلسنگى ) و یا مشكل فوليكولى.

رژيم غذايى: رژیم غذایی با پروتئين كم و يا میزان كالرى بسیار پایین  ميتواند موجب ريزش مو شود.