اندومتریوز یک بیماری است که در آن بافتی شبیه به اندومتر در خارج از رحم زنان رشد می کند؛ علائم – علت – درمان و نحوه تشخیص آن را بخوانید.

اندومتریوز (Endometriosis) بیماری است که زنان را تحت تاثیر قرار می دهد. در این بیماری بافتی شبیه به اندومتر در خارج از رحم رشد می کند.

بافت ایجاد شده همانند اندومتر و به روشی مشابه به هورمون های تاثیرگذار بر چرخه قاعدگی پاسخ می دهد. در واقع مانند اندومتر دچار تورم و خونریزی شده، با این تفاوت که فضایی برای بافت زائد و خون آن وجود ندارد.

بافت ایجاد شده سرطانی نیست اما باعث ایجاد زخم و چسبندگی می شود.

در این وضعیت لوله های رحمی توسط خون تولید شده از آن مسدود شده و کیست هایی تشکیل می شود.

در برخی موارد بافت ها به هم جوش خورده و باعث تغییر در اندام های تولیدمثل می شوند.

این بیماری اغلب زنان 30 تا 40 ساله را تحت تاثیر قرار می دهد.

تحقیقات کمی در مورد آمار مرگ و نیر در زنان مبتلا به اندومتریوز وجود دارد.

همانگونه که ذکرشد اندومتریوز سرطان نیست. اما می تواند سبب افزایش احتمال بیماری هایی مانند برخی سرطان های خاص و بیماری های قلبی عروقی شود. این بیماریها از علت های شایع مرگ و میر هستند.

این یعنی اندومتریوز یک بیماری کشنده نیست اما در صورت عدم پیگیری و درمان ممکن است سبب آسیب به سایر ارگانها شده و عوارض جبران ناپذیر جسمی و روحی ایجاد کند.

این مساله لزوم کنترل و درمان بیماری را تاکید می کند.

علائم اندومتریوز شامل درد و خونریزی غیرمعمول است.این شرایط بر باروری زنان نیز تاثیر می گذارد.

این مقاله به بررسی علت، علائم و نحوه تشخیص و درمان اندومتریوز می پردازد.

همچنین بخوانید:

بهترین رژیم غذایی برای زنان مبتلا به اندومتریوز (کلیک)

اندومتریوز چیست؟

زمانیکه بافتی مانند پوشش اندومتر در خارج از رحم رشد کند، بیماری اندومتریوز ایجاد می شود.

این بافت با اندومتر متفاوت بوده اما ویژگی های مشترکی با آن دارد.

این بافت قابلیت ایجاد در هر نقطه ای از بدن را دارد اما بیشتر لگن و نواحی زیر را تحت تاثیر قرار می دهد:

بافت های پشتیبان رحم
تخمدان ها
خارج رحم
لوله های فالوپ

این بافت همچنین ممکن است در سایر نواحی مانند دستگاه گوارش، ریه ها و اطراف قلب بروز پیدا کند.

معمولا بدن این بافت را طی قاعدگی از بین می برد. اما در برخی موارد بافت ایجاد شده از بین نرفته و باعث ایجاد التهاب می شود.

تجزیه بافت آن نیز می تواند منجر به تشکیل بافت اسکار شود.

اندومترویز به دلیل ایجاد درد و مشکلات زیر بر کیفیت زندگی تاثیر منفی می گذارد:

استرس، اضطراب و افسردگی
نگرانی در مورد عدم توانایی باردار شدن
درد مزمن
استخدام و شغل
مشکل در حفظ روابط اجتماعی
هزینه مراقبت های پزشکی
روابط

بر اساس یک گزارش در سال 2013، تشخیص دقیق این وضعیت معمولا به 6.7 سال زمان نیاز دارد. در این مدت افراد به دلیل وضعیت ناتوان کننده ای که دارند، به طور متوسط 10.8 ساعت کار در هفته را از دست می دهند.

علت اندومتریوز

علت دقیق بروز اندومتریوز مشخص نیست.

دو علت شناخته شده برای اندومتریوز شامل شروع قاعدگی پیش از 11 سالگی و داشتن قاعدگی سنگین و طولانی است. البته عوامل موثر دیگری در بروز این بیماری نقش داند که عبارتند از:

این موارد عبارتند از:

جراحی در ناحیه شکم از جمله سزارین یا برداشتن رحم
عوامل ژنتیکی – به نظر می رسد که بیماری ارثی باشد.
مشکلات سیستم ایمنی که طی آن سیستم ایمنی بدن به طور ناخواسته باعث حذف بافت از بدن نمی شود.
مصرف الکل و کافئین
مشکلات مربوط به روند قاعدگی – خارج نشدن خون و بافت از بدن
وجود سطح بالای هورمون استروژن در بدن
چرخه قاعدگی کوتاه

به عقیده متخصصان بیماری های زیر نیز در ایجاد اندومتریوز موثر هستند:

سندروم خستگی (Fatigue) مزمن
آلرژی
آسم
بعضی از بیماری های خود ایمنی
سرطان تخمدان و سرطان سینه
حساسیت به بعضی مواد شیمیایی

همچنین یکی از دیگر از عوامل تاثیر گذار بر ایجاد اندومتریوز، قرارگیری در معرض بعضی از مواد شیمیایی (از جمله فتالات ها) است.

علائم اندومتریوز

علائم اندومتریوز عبارتند از:

لکه بینی یا خونریزی بین پریودها
گرفتگی دردناک (شبیه به قاعدگی)
مشکلات دفع مدفوع و ادرار از جمله درد، اسهال، یبوست و نفخ شکم
درد بلندمدت کمر و لگن
پریودهای طولانی تر از 7 روز
مشکل در باردار شدن
خونریزی شدید قاعدگی
وجود خون در مدفوع یا ادرار
درد در هنگام رابطه جنسی
تهوع و استفراغ
خستگی (Fatigue)

شایع ترین نشانه اندومتریوز بروز درد است. اما درد آن همیشه با شدت بیماری مرتبط نیست.

اغلب درد آن پس از یائسه شدن و متوقف شدن تولید استروژن در بدن برطرف می شود.

اما درد و علائم اندومتریوز در خانم هایی که پس از یائسه شدن از هورمون درمانی استفاده می کنند، ادامه می یابد.

علائم آن در برخی از خانم های باردار و به صورت موقت برطرف می شوند.

بیماری هایی با علائم مشابه

تشخیص اندومتریوز به علت وجود بیماری هایی با علائم مشابه آن دشوار است.

عوارض این بیماری عبارتند از:

بافت اسکار و ایجاد چسبندگی
ناباروری – که 50% از افراد مبتلا به این وضعیت را درگیر می کند.
بروز کیست تخمدان
عوارض مربوط به روده و مثانه
خطر بالا بروز سرطان تخمدان یا آدنوکارسینوم مرتبط با اندومتریوز
التهاب

کمک و درمان به موقع آن می تواند از بروز عوارض بلندمدت جلوگیری کند. در صورت احساس درد شدید و خونریزی غیر طبیعی به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص اندومتریوز

از آنجایی که آزمایش خاصی برای اندومتریوز وجود ندارد، تشخیص و مشاهده آن دشوار است. همچنین علائم آن با علائم بیماری های دیگر مشابه است.

روش های تشخیص این بیماری عبارتند از:

لاپاراسکوپی
معاینه لگن
نمونه برداری
آزمایشات تصویربرداری از جمله سونوگرافی یا MRI

در جراحی لاپاراسکوپی که تنها تشخیص تائید شده اندومتریوز است، یک لاپاراسکوپ از طریق یک برش کوچک به ناحیه لگن وارد می شود. این روش کمتر تهاجمی بوده و می تواند تصاویری از تغییرات بافتی ارائه دهد.

درمان اندومتریوز

در حال حاضر هیچ درمانی برای اندومتریوز وجود ندارد. البته می توان با استفاده از راهکارهای موجود زیر به کنترل آن کمک کرد:

درمان هورمونی

در برخی موارد پزشک استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری یا سایر روش های هورمونی جلوگیری از بارداری مانند استفاده از دستگاه میرنا (Mirena) تجویز می کند.

پزشک در برخی افراد نیز از هورمون آزادکننده گنادوتروپین استفاده می کند.

در این درمان ها سطح استروژن کاشه یافته و تشکیل بافت ناخواسته محدود می شود. اما هیچکدام از آنها نمی توانند چسبندگی و باروری را بهبود دهند.

همچنین بخوانید:

مزایا و خطرات مصرف قرص ضد بارداری (کلیک)

مسکن ها

مسکن ها در کنترل درد موثر هستند. این داروها شامل داروهایی برای تسکین قاعدگی دردناک و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن هستند.

درصورت موثر نبودن داروهای OTC، مصرف داروهای قوی تری تجویز می شود.

جراحی

درصورت موثر نبودن هیچکدام از روش های بالا، پزشک جهت برداشت بافت ناخواسته از جراحی استفاده می کند. در برخی موارد پزشک مجبور به برداشتن رحم و هر دو تخمدان می شود.

درمان باروری

درصورتی که اندومتریوز باروری را تحت تاثیر قرار دهد، می توان از لقاح آزمایشگاهی جهت باردار شدن استفاده کرد.

درمان های طبیعی

با استفاده از درمان های مکمل و جایگزین و تغییر شیوه زندگی می توان به کنترل علائم اندومتریوز کمک کرد. آنها عبارتند از:

مشاوره
طب سوزنی
داروهای گیاهی
پرهیز از کافئین
ورزش منظم مانند پیاده روی
هیپنوتیزم
بیوفیدبک

این روش ها باعث بهبود علائم برخی افراد شده اما بصورت علمی شواهد کمی برای تائید آنها وجود دارد.

این روش ها بر درمان اندومتریوز و بهبود آسیب رخ داده تاثیری ندارند.

رژیم غذایی اندومتریوز

نوع تغذیه فرد با خطر ابتلا به اندومتریوز، نحوه تجربه علائم و احساس تندرستی در ارتباط است.

بر اساس یک بررسی که با حضور 12 نفر در سال 2020 انجام شد، مشخص شد که تغییرات تغذیه ای می توانند به تسکین درد و خستگی (Fatigue) کمک کنند.

این امر تا حدی به دلیل افزایش آگاهی در مورد اندومتریوز و افزایش تمرکز بر رژیم غذایی و به طور کلی تندرستی است.

عوامل تغذیه ای مفید برای آن عبارتند از:

مصرف نوعی جلبک دریایی به نام Bladderwrack
حذف گلوتن و لبنیات از رژیم غذایی
پرهیز از مصرف جانک فود (غذاهای بدون ارزش غذایی)
پرهیز از مصرف کافئین و الکل
پیروی از رژیم غذایی low-FODMAP
افزایش مصرف میوه و سبزیجات
تهیه وعده های غذایی با مواد اولیه تازه

البته مطالعاتی که در این زمینه انجام شد بسیار محدود بوده و اطلاعاتی در مورد نژاد یا قومیت شرکت کنندگان در آنها ذکر نشده بود.

در واقع هنوز شواهد کافی برای تائید تاثیر رژیم غذایی بر خطر بروز یا تاثیر بر اندومتریوز وجود ندارد.

مراحل بیماری

از روش های مختلفی می توان برای طبقه بندی مراحل مختلف اندومتریوز استفاده کرد.

انجمن پزشکی باروری آمریکا (ASRM) چهار مرحله زیر را برای توصیف اندومتریوز از حداقل تا شدید تعین کرد:

مرحله	دسته بندی	مشخصات
1	حداقل	جدا شدن ایمپلنت ها بدون هیچ چسبندگی قابل توجه
2	خفیف	ایجاد ایمپلنت های سطحی بر روی صفاق و تخمدان ها بدون چسبندگی قابل توجه
3	متوسط	ایجاد ایمپلنت های متعدد سطحی و عمیقا تهاجمی و بروز چسبندگی در لگن و تخمدان ها
4	شدید	ایجاد ایمپلنت های متعدد سطحی و عمیق و اندومتر بزرگ تخمدان به همراه چسبندگی شدید به صورت یک لایه

این مراحل با میزان درد، تاثیر بر سلامت روان و سایر عوامل رابطه ای ندارند. همچنین به نظر نمی رسد که رابطه ای بین افزایش خطر ناباروری و پیشرفت بیماری وجود داشته باشد.

البته اختلاف نظرهایی در مورد این مراحل وجود دارد. بعضی از متخصصان معتقدند که این مراحل به دلیل منعکس نکردن تاثیر بیماری بر فرد به پزشکان در مورد درمان کمکی نمی کنند.

جمع بندی

زمانیکه بافتی مانند پوشش اندومتر در خارج از رحم رشد کند، بیماری اندومتریوز ایجاد می شود. این بیماری باعث ایجاد درد، آسیب بافتی و کاهش قدرت باروری می شود.

در حال حاضر هیچ درمانی برای اندومتریوز وجود ندارد اما با استفاده از روش هایی می توان درد و ناراحتی آن را تسکین داد.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.