زایمان زودرس، زایمانی است که قبل از از هفته 37 ام بارداری رخ دهد؛ علائم – علت – عوامل خطر و راه پیشگیری و کاهش خطر زایمان زودرس را بخوانید.

زایمان زودرس (premature labor) به زایمانی گفته می شود که پیش از هفته 37 ام بارداری اتفاق بیفتد.

بسیاری از نوزادانی که زودتر از موعود بدنیا می آیند سالم هستند. با این حال زایمان زودرس باعث افزایش احتمال بروز مشکلات سلامتی و نیاز به بستری شدن در بیمارستان می شود.

این مقاله زایمان زودرس، علت، علائم، اقدامات لازم در مورد آن، اقدامات بعدی پزشکان و نحوه کاهش خطر آن را بررسی می کند.

همچنین بخوانید:

علائم اولیه و عجیب دوران بارداری (کلیک)

علائم زایمان زودرس

بر اساس گزارش March of Dimes، علائم زایمان زودرس عبارتند از:

گرفتگی شکم – ممکن است با اسهال همراه باشد.
ترشحات واژن بیش از حد معمول
احساس فشار در لگن یا پایین شکم
پارگی کیسه آب
تغییرات ترشحات واژن – خونی، آبکی یا وجود مخاط
کمر درد (به ویژه به طور مداوم)
انقباض مکرر یا مداوم که ممکن است دردناک باشد.

درصورت باردار بودن و تجربه یک یا دو مورد از علائم بالا، فورا به بیمارستان مراجعه کنید.

همچنین بخوانید:

انواع ترشحات واژن (کلیک)

پیشگیری از زایمان زودرس

از برخی از عوامل موثر در افزایش خطر زایمان زودرس مانند سن، خانواده یا سابقه زایمان نمی توان پیشگیری کرد.

اما اقداماتی وجود دارد که فرد بواسطه آنها می تواند اثر سایر عوامل خطر را کاهش دهد:

اجتناب از مواردی که دارای احتمال بروز عفونت هستند مانند مدفوع گربه و تماس با گوسفند، خوک و جوندگان
آگاهی از علائم زایمان زودرس و تماس با پزشک یا مراجعه به بیمارستان در صورت بروز آنها
تلاش برای کاهش استرس – برای نمونه با انجام تمرینات ریلکسیشن
شرکت در معاینات، ملاقات ها و اسکن های پیش از زایمان حتی در صورت خوب پیش رفتن بارداری
همکاری با یک تیم پزشکی برای درمان و مدیریت هرگونه مشکل زمینه ای – در برخی موارد پزشک برنامه دارویی افراد در طول بارداری را تغییر داده یا تنظیم می کند.
ترک سیگار و پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر – اعضای تیم مراقبتی راهنمایی هایی در این مورد ارائه می دهند.
حفظ وزن سالم قبل و در حین بارداری
ایجاد حداقل 18 ماه فاصله بین دو بارداری
پرهیز از مواد غذایی دارای خطر بالای آلودگی مانند پنیرهای نرم و گوشت خام

درصورتی که دارای یک یا چند مورد از عوامل خطر زایمان زودرس باشید، پزشک موارد زیر را توصیه می کند:

سرکلاژ یا بخیه دهانه رحم

درصورتی که دهانه رحم ضعیفی داشته باشید، پزشک پس از تشخیص از روش مناسب برای تقویت کردن و جلوگیری از باز شدن زودهنگام آن استفاده می کند.

در این روش پزشک در دهانه رحم یک بخیه موقت می زند و پس از تکمیل بارداری در هفته 37 ام یا هنگام زمان زایمان آن را بیرون می کشد.

بر اساس یک بررسی سیستماتیک بر روی 15 مطالعه در سال 2017، استفاده از سرکلاژ باعث کاهش احتمال بروز زایمان زودرس در افراد دارای خطر بالا می شود.

سرکلاژ برای افراد با ویژگی های زیر توصیه می شود:

کوتاه شدن دهانه رحم و سابقه زایمان زودرس
سقط جنین بدون درد در سه ماهه دوم
سابقه از دست دادن بارداری در سه ماهه دوم به دلیل زایمان زودرس

نظارت بیشتر

درصورتی که فردی دارای عوامل خطر زایمان زودرس باشد، باید به صورت مرتب توسط تیم مراقبتی و با انجام اسکن های اضافی کنترل و نظارت شود تا هر مشکلی فورا تشخیص داده شده و رفع شود.

علت زایمان زودرس

پزشکان همیشه نمی توانند علت زایمان زودرس را تشخیص دهند.

بطور کلی عوامل بسیاری می توانند در بروز زایمان زودرس موثر باشند که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم:

عوامل خطر کلی زایمان زودرس

موارد زیر احتمال بروز زایمان زودرس را افزایش می دهند:

قرارگیری در معرض مواد شیمیایی مضر از جمله رنگ، دود سیگار، آلودگی هوا یا سرب
سابقه زایمان زودرس
باردار شدن دوقلو، سه قلو یا بیشتر
داشتن خواهر یا مادر با سابقه زایمان زودرس
نوشیدن الکل، مصرف مواد یا سوء مصرف داروهای تجویزی
ایستادن زیاد در محل کار
داشتن خونریزی واژینال در سه ماهه دوم یا سوم
داشتن کودکی با ناهنجاری در قلب یا لوله عصبی از جمله مهره‌ شکاف (Spina bifida)
وضعیت اجتماعی-اقتصادی ضعیف
سن بیشتر از 35 یا کمتر از 17 سال
شرکت نکردن در معاینات یا اسکن های پیش از زایمان
تجربه توهین و پرخاشگری در خانه
عدم افزایش وزن به اندازه کافی طی بارداری
بارداری مجدد تا 18 ماه پس از یک زایمان
بارداری به روش لقاح آزمایشگاهی (IVF)
کمبود وزن یا اضافه وزن پیش از بارداری

همچنین بخوانید:

اثر آلودگی هوا بر بارداری (کلیک)

بیماری های زمینه ای

برخی بیماری ها باعث افزایش خطر زایمان زودرس می شوند. این موارد عبارتند از:

بیماری های لخته شدن خون از جمله ترومبوفیلی یا سندروم آنتی فسفولیپید
کم خونی
عفونت ادراری
از جمله کلامیدیا یا سوزاک
مشکلات رحم یا دهانه رحم (در گذشته یا حال)
اختلالات بافت همبند از جمله سندروم اهلرز دنلوس
دیابت
اختلالات تیروئید
عفونت های واژن از جمله واژینوز باکتریال
فشار خون بالا و پره اکلامپسی
کلستاز بارداری به عنوان یک بیماری کبدی

برخی از عوامل بالا مانند عفونت ها (از جمله توکسوپلاسموز) بیش از موارد دیگر فرد را در معرض خطر زایمان زودرس قرار می دهد.

تماس با مدفوع گربه یا مصرف گوشت خام از جمله مواردی هستند که می توانند باعث ایجاد بیماری توکسوپلاسموز شوند.

مراحل بعدی در صورت بروز زایمان زودرس

درصورت مشاهده هر گونه علائم زایمان زودرس سریعا با یک متخصص تماس گرفته یا به بیمارستان مراجعه کنید.

پس از مراجعه پزشک دهانه رحم را بررسی کرده و با با انجام آزمایش مایع آمنیوتیک زمان شروع زایمان را ارزیابی می کند.

همچنین با انجام اسکن اولتراسوند یا اسکن واژینال (و یا هر دو) موقعیت کودک و طول دهانه رحم (که در هنگام زایمان تغییر می کند) بررسی می شود.

از دیگر آزمایش هایی که برای تشخیص زایمان زودرس انجام می شود آزمایش فیبرونکتین جنین است. در این آزمایش وجود پروتئینی که کیسه آمنیوتیک را به دیواره رحم می چسباند بررسی می شود. وجود این پروتئین در ادرار نشان دهنده شروع زایمان است.

درصورتی که پزشک تشخیص دهد که زایمان شروع شده، اقدامات بعدی با توجه به میزان پیشرفت زایمان و بارداری شامل موارد زیر هستند:

توکولیتیک ها

درصورتی که فرد بین هفته 24 تا 32 بارداری باشد و هیچ علامتی از عفونت نداشته یا کیسه آمنیوتیک آن پاره نشده باشد، پزشک با استفاده از توکولیتیک ها زایمان را به تاخیر انداخته و به نوزاد اجازه می دهد تا مدت زمان بیشتری در رحم بماند.

با استفاده از این دارو ها می توان زایمان را تاخیر انداخت. در این صورت پزشک می تواند در این دوران استروئیدهای موردنیاز را به بدن مادر برساند.

اما باید متذکر شد که این داروها برای مادر و نوزاد عوارض جانبی کوتاه مدتی به همراه دارد.

آنتی بیوتیک ها

با آنتی بیوتیک ها می توان محافظت از کودک در برابر عفونت های باکتریایی از جمله عفونت عفونت استرپتوکوک گروه B را فراهم کرد.

پزشک چه از نوع عفونت مطمئن باشد چه نباشد، از آنتی بیوتیک ها به عنوان یک اقدام برای پیشگیری در حین زایمان زودرس استفاده می کند.

همچنین بخوانید:

روش مصرف و عوارض آنتی بیوتیک ها (کلیک)

کورتیکواستروئیدهای پیش از زایمان

با کورتیکواستروئیدها می توان به آماده شدن کودک برای زندگی در خارج از رحم و عملکرد مناسب ریه ها و سایر اندام های حیاتی کمک کرد.

این داروها برای نوزاد بین هفته های 24 تا 34 دارای بیشترین اثربخشی است. این روش درمانی برای بلندمدت مناسب نبوده و پزشک مصرف آن را فقط برای چند روز تجویز می کند.

جمع بندی

همیشه علت بروز زایمان زودرس مشخص نیست. عوامل خطر و بیماری های زمینه ای زیادی در ایجاد این وضعیت نقش دارند.

با استفاده از روش ها و اقدامات زیادی مانند پیشگیری از بروز عفونت، حفظ وزن، رژیم غذایی سالم و برطرف کردن استرس می توان خطر بروز زایمان زودرس را کاهش داد.

دریافت درمان موثر و ایمن برای هر بیماری زمینه ای و شرکت در کلیه معاینات پیش از زایمان نیز در کاهش خطر زایمان زودرس موثر هستند.

با استفاده از تکنیک ها و روش های درمانی مختلف می توان مانع زایمان زودرس شد یا شروع آن را به تاخیر انداخت. در اینصورت کودک فرصت بیشتری برای آماده شدن در زندگی خارج از رحم پیدا می کنند.

با وجود اهمیت آن، به تاخیر انداختن زایمان فقط برای چند روز ممکن است.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.