خودآزاری : علائم، پیشگیری و درمان

آسیب رساندن به خود یک عمل آسیب زا و مکانیسمی برای کنار آمدن با احساسات دردناک است؛ علائم – علت – پیشگیری و درمان خودآزاری را بخوانید.

 

خودآزاری یک عمل آسیب زا و در برخی موارد کشنده است که فرد بدون علت خاصی آن را انجام می دهد.

افرادی مبتلا به این بیماری، معمولا این عمل را برای کنار آمدن با پریشانی، عصبانیت و سایر احساسات دردناک خود انجام می دهند.

آسیب ناشی از خودآزاری به طور موقت به تحمل احساسات سخت کمک کرده اما در بلندمدت باعث آسیب های روانی و جسمی می شود.

در برخی موارد این عمل با عواقب ناخواسته ای مانند آسیب شدید یا مرگ تصادفی همراه خواهد بود.

افراد می توانند با دریافت پشتیبانی و درمان از پریشانی خود کاسته و روش های سالم تری برای مدیریت احساسات و کنار آمدن با تجربیات دردناک خود بیابند.

در این مقاله به بررسی خودآزاری، علائم، علت های احتمالی، آسیب های ناشی از آن و راه های موجود برای پیشگیری و درمان می پردازیم.

 

 

پیشگیری از خودکشی

اگر فردی را می شناسید که در معرض خطر آسیب رساندن به خود، خودکشی و یا صدمه زدن به دیگران است، باید:

– قاطعانه از او بپرسید که: “آیا قصد خودکشی داری؟”

– بدون قضاوت به حرف های او را بشنوید.

– برای ارتباط با یک مشاور آموزش دیده برای شرایط بحران با اورژانس تماس بگیرید.

– تا زمان رسیدن کمک در کنار فرد بمانید.

– هر گونه سلاح، دارو و اشیا خطرناک را از دسترس او دور کنید.

اگر خودتان یا کسی را می شناسید که افکار خودکشی دارند، خطوط تلفن پیشگیری می توانند کمک کننده باشند. این خطوط تلفن 24 ساعته فعال هستند و به شما کمک خواهند کرد.

در ایران می توانید با شماره 1480 بهزیستی، اورژانس 115 یا اورژانس اجتماعی 123 تماس بگیرید.

 

همچنین بخوانید:

دلایل خودکشی، علائم هشدار دهنده چیست؟ (کلیک)

 

آسیب ناشی از خودآزاری چیست؟

آسیب ناشی از خودآزاری صدمه ای است که فرد از قصد و بدون نیت مرگ به خود وارد می کند.

این عمل با نام های صدمه به خود، شورش علیه خود، خودزنی غیرخودکشی (NSSI) و نیمه خودکشی نیز شناخته می شود.

این افراد معمولا جاهایی که دسترسی و پوشانندن آنها زیر لباس راحت تر است مانند دست ها، پاها یا تن خود را برای خودآزاری انتخاب می کنند.

پوست سر نیز یکی دیگر از نواحی است که معمولا این افراد انتخاب می کنند زیرا به سادگی می توان آنها را زیر مو یا کلاه پنهان کرد.

طبق اعلام سازمان بهداشت روان آمریکا، متداول ترین روش های NSSI عبارتند از:

• بریدن پوست که شامل 70 تا 90% از موارد خودزنی است.
• کوبیدن سر یا ضربه زدن به سر که شامل 21 تا 44% از موارد است.
• سوزاندن که شامل 15 تا 35% از موارد است.

اکثر افراد از یکی یا چند روش برای خود زنی استفاده می کنند. انواع دیگر روش های خودآزاری عبارتند از:

• مصرف مواد مضر یا دوزهای بالای یک ماده
• چنگ زدن یا کندن پوست
• قرارگیری عمدی در معرض عفونت یا سم
• دستکاری زخم های در حال بهبودی
• کشیدن مو
• فشار دادن اشیا و آسیب رساندن به دست ها
• نوشیدن مایعات مضر مانند شوینده ها
• ضربه به خود با مشت یا اشیا
• پرش از دیوارها یا ساختمان های بلند

 

همچنین بخوانید:

سلامت روان چیست؟ (کلیک)

 

علائم آسیب های خودآزاری

از آنجایی که بسیاری از افراد صدمات خود را از دید بقیه پنهان می کنند، مشاهده و تشخیص علائم هشداردهنده آسیب های ناشی از خودآزاری برای دوستان و خانواده آنها دشوار است.

بعضی از علائم افراد مبتلا به خودآزاری که سعی در پنهان کردن صدمات خود دارند عبارتند از:

• مشکل در مدیریت احساسات یا بسیار ناراحت و عصبانی به نظر رسیدن
• پوشاندن دست و پاها حتی در هوای گرم
• ابتلا به یک مشکل روانی دیگر از جمله سوء مصرف مواد یا اختلالات خوردن
• داشتن زخم های غیرقابل توضیح
• گوشه گیری و پرهیز از تعامل با اجتماع
• داشتن جراحت های مکرر غیرقابل توجیه از جمله بریدگی، کبودی، سوختگی جای گاز گرفتن یا شکستگی استخوان
• ایجاد مشکلات جدید یا بدتر شدن مشکلات قبلی در مدرسه، محل کار یا روابط
• ابراز عزت نفس پایین، تنفر از خود یا تمایل به تنبیه خود
• خوردن بیش از حد یا کمتر از حد معمول

 

علت خودآزاری

افراد این عمل را برای کنار آمدن با احساسات منفی خود انجام می دهند.

این مکانیزم برای مدیریت احساسات سخت از جمله ترس، عصبانیت یا غم استفاده می شود.

درک این مساله که می توان با احساس درد جسمی به صورت موقت درد عاطفی را تسکین داد مشکل است، اما این تنها روش کنار آمدن برای فردی است که به خود آسیب می زند.

برخی افراد به علت های زیر اقدام به خودآزاری می کنند:

• ابراز دردی که احساس می کنند به ویژه زمانی که قادر به بیان آن با کلمات نباشند.
• دور کردن خود از احساسات یا خاطرات دردناک
• مجازات خود به دلیل احساسات یا شکست ها
• انتقال ناراحتی خود به دیگران به روشی غیرمستقیم
• احساس چیزی به جز بی حسی، قطع ارتباط یا گسستگی
• احساس داشتن کنترل بر بعضی از جنبه های زندگی خود

برخی از مکانیزم های کنار آمدن برای غلبه بر احساسات منفی مفید هستند، خودآزاری روشی ناهنجار است. زیرا این عمل وجود فواید موقت در بلندمدت منجر به آسیب روانی و جسمی می شود.

در برخی افراد این عمل به یک اجبار تبدیل می شود.  در واقع برخی خودآزاری را فقط برای چندین بار انجام می دهند اما این رفتار برای برخی دیگر به یک رفتار بلندمدت تبدیل شده و توقف آن دشوار خواهد بود.

این افراد با خودآزاری بیشتر احساس اجبار بیشتری برای ادامه آن می کنند.

 

چه افرادی بیشتر در معرض خودآزاری هستند؟ چرا؟

با اینکه امکان خودآزاری در هر فردی وجود دارد اما بعضی از گروه ها بیش از دیگران در معرض خطر هستند که عبارتند از:

 

نوجوانان و جوانان

خودآزاری در بین نوجوانان و جوانان بیش از دیگر گروه های سنی شایع است.

بر اساس یک بررسی در سال 2017، شایع ترین سن برای شروع خودآزاری در جوانان بین 12 تا 14 سالگی است.

علت خودآزاری در این گروه پیچیده است.

برخی از جوانان با احساس درک نشدن، انزوا یا طرد شدن توسط همسالان خود روبرو هستند.

تحت زورگویی یا تمسخر قرار گرفتن، فشار تحصیلی و سایر اتفاقاتی که بیان آنها دشوار است، از دیگر علت هایی است که باعث می شود افراد در این سن به سمت خودآزاری کشیده شوند.

 

افراد مبتلا به بیماری های روانی

خودآزاری برخی افراد ناشی از وجود یک بیماری روانی است. فرد این عمل را به دلیل احساس نفرت از خود یا روشی برای کنار آمدن با احساسات شدید ناشی از بیماری انجام می دهند.

افراد دارای هر نوع بیماری روانی ممکن است دچار خودآزاری شود، اما افرادی که دچار افکار وسواسی یا اجباری می شوند به طور ویژه ای با این موضوع در ارتباط هستند.

این افراد معمولا دارای اختلالات زیر هستند:

• اختلال وسواس فکری عملی
• اختلالات اشتها
• اختلال سوء مصرف مواد
• افسردگی یا اضطراب

 

یکی دیگر از علت های خودآزاری می تواند تجربه یک تروما در گذشته باشد.

تجربیات آسیب زا یا تروماتیک از جمله سوء استفاده جنسی، خشونت در خانواده یا استرس مزمن نیز در ایجاد طیف وسیعی از احساسات شدید موثر بوده و می توانند از علت دیگر خودآزاری باشند.

 

همچنین بخوانید:

تروما : ترومای روانی چیست؟ (کلیک)

 

افراد LGB

جوانان متعلق به یک اقلیت جنسی از جمله افراد همجنس گرا مانند لزبین ها یا گی ها و دوجنس گرا ها (LGB) بیش از افراد دگرجنس گرا در معرض خودآزاری هستند.

طبق نظرسنجی رفتار خطرناک جوانان، این امر مستقیما با خشونت، آزار و اذیت و تبعیض تجربه شده توسط جوانان LGB مرتبط است.

همچنین احساس اجبار برای پنهان کردن هویت خود نیز یکی از عواملی است که این دسته از افراد را در معرض خودآزاری قرار می دهد.

 

همچنین بخوانید:

بی فوبیا یا دوجنس گرا هراسی به چه معنا است؟ (کلیک)

 

نحوه پیشگیری از خودآزاری

راه کارهایی برای پیشگیری از علائم و آسیب های خودآزاری وجود دارد.

اولین گام برای پیشگیری از خودآزاری اعتراف به رخ دادن این عمل و درک آسیب زا بودن نسبت به فواید آن است.

برای پیشگیری از خودآزاری باید یک مکانیسم دیگر را برای جایگزینی کنار آمدن انتخاب کرد.

از جمله اقداماتی که افراد در هنگام تمایل به خودآزاری می توانند جهت پیشگیری از آن انجام دهند عبارتند از:

 

آزاد کردن احساسات سرکوب شده

درصورتی که احساسات دردناکی را تجربه می کنید از روش های جایگزین برای بیان یا آزاد کردن آنها استفاده کنید. این موارد عبارتند از:

• جیغ یا فریاد زدن در بالش
• تخلیه احساسات با نوشتن آنها یا گفتگو با دیگران
• گریه کردن
• خط خطی یا پاره کردن کاغذ

 

دریافت پشتیبانی حرفه ای

با وجود مفید بودن صحبت با دوست یا بزرگسال قابل اعتماد، دریافت کمک از متخصصان امر بسیار مهمی است.

درصورتی که به صورت خیلی جدی به خودآزاری یا خودکشی فکر می کنید با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید.

 

دور کردن هرگونه وسیله برای خودآزاری

درصورتی که با استفاده از اشیا تیز، مایعات خطرناک یا سایر وسایل به خود آسیب وارد می کنید، این موارد را از خود دور نگه دارید.

یا از دیگران بخواهید که آنها را در محلی امن و دور از شما نگه دارند.

 

دریافت کمک

هنگام ایجاد تمایل به خودآزاری، سعی کنید با با یک دوست یا بزرگسال مورد اعتماد در مورد احساسات و تجربیاتی که باعث آزار شما شده صحبت کنید.

اگر صحبت با دوستان یا اعضای خانوده امکان پذیر نبود با یک پرستار مدرسه، معلم، پزشک یا مشاور صحبت کنید.

برداشتن این گام دشوار است. در صورتی که صحبت کردن به صورت حضوری دلهره آور است می توانید از ایمیل یا نامه استفاده کنید.

توجه داشته باشید همه افراد در این زمینه آگاهی های لازم را ندارند، بنابراین در صورتی که تلاش شما نتیجه نداد با فرد دیگری صحبت کنید.

 

تمرین تکنیک های پرت کردن حواس

پرت کردن حواس روشی موثر برای پیشگیری از خودآزاری تا زمان از بین رفتن تمایل به انجام آن است. روش های این کار عبارتند از:

• بازی با یک حیوان
• انجام کاری خلاقانه مانند نقاشی یا نوشتن
• تماس با یک دوست
• تماشای برنامه تلویزیونی یا فیلم
• پیاده روی، دویدن یا انجام سایر تمرینات

ممکن است افراد به امتحان کردن چندین روش پرت کردن حواس جهت پیشگیری از خودآزاری نیاز داشته باشند.

فهرستی از تکنیک های پرت کردن حواس را برای موارد ضروری تهیه کنید.

 

 

یافتن جایگزین های موقت

استفاده از جایگزین های موقت و ایمن به جای خودآزاری نیز می تواند روشی موثر برای پیشگیری از اقدام به آن باشد.

درصورت موثر نبودن سایر روش های مدیریت احساسات، این روش می توان مفید واقع شود.

بعضی از جایگزین ها عبارتند از:

• مالیدن یک مکعب یخ بر روی پوست
• نقاشی روی پوست (معمولا در ناحیه ای که افراد برای خودآزاری برش می دهند)
• ضربه زدن آرام بر روی یک مچ بند

این روش پیشگیری و مقابله با علت خودآزاری یا کمک به بهبود در بلندمدت نیست. بنابراین مراجعه به درمانگر و درمان توسط او برای بهبودی کامل ضروری خواهد بود.

 

درمان خودآزاری

برای درمان علائم و آسیب های خودآزاری راه های متفاوتی وجود دارد و نحوه درمان در افراد مختلف، متفاوت است.

معمولا ترکیبی از موارد زیر را در نظر گرفته می شوند:

• درمان بیماری هایی که همزمان رخ می دهند از جمله اختلال خوردن
• مصرف دارو برای کاهش علائم ناراحت کننده از جمله افکار مسابقه ای (Racing thoughts)
• روان درمانی

انتخاب درمان مناسب به شدت علائم خودآزاری و جدی بودن آسیب به خود وابسته است.

درصورتی علائم و آسیب های خودآزاری جدی باشند یا به صورت مکرر تکرار شوند احتمالا فرد به بستری شدن در یک بیمارستان روانپزشکی نیاز دارد.

یکی دیگر از روش های موثر شرکت در یک برنامه درمانی روزانه است که در طول روز مراقبت های پزشکی دریافت شده و شب می توان به خانه برگشت.

برخی افراد نیز می توانند از درمان های سرپایی که شامل بستری شدن نیست استفاده کنند.

با استفاده از انواع مختلف تراپی های زیر می توان به افراد دارای علائم خودآزاری کمک کرد:

• یادگیری مهارت های جدید برای کنار آمدن
• شناسایی علت های خودآزاری
• یادگیری مدیریت احساسات به روشی سالم
• پردازش حوادث و احساسات سخت

 

روش کمک به افراد دارای افکار خودآزاری

یکی از بخش های مهم برای بهبود افراد مبتلا به خودآزاری، دریافت پشتیبانی از متخصص و عزیزان است.

درصورتی که متوجه شدید فردی دارای خودآزاری است اقدامات زیر را انجام دهید:

1. رفع نگرانی های فوری: در این زمان اولویت با کاهش یا پیشگیری از بروز آسیب است. در صورتی که آسیب جدی باشد، سم مصرف شده باشد یا خون قابل توجهی از دست رفته باشد باید با اورژانس تماس گرفت یا به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کرد.
2. ابزار عشق و حمایت: توجه داشته باشید در این شرایط هرگز فرد را سرزنش نکنید زیرا عصبانیت یا سرزنش احساس گناه و شرم او را بیشتر می کند. همیشه به یاد داشته باشید که افرادی که خودآزاری می کنند درد زیادی دارند. بنابراین سعی کنید به جای رفتار بر روی خود فرد تمرکز کنید.
3. به آنها گوش بدهید: به فرد فرصت دهید تا احساسات و تجربیات خود را به طور کامل توضیح بدهد. اما برای این مسئله عجله ای نداشته باشید و اجازه دهید آمادگی صحبت کردن را داشته باشد. در هنگام صحبت کردن نیز اعتبار احساسات و تجربیات آنها را تصدیق کنید.
4. به نقش خودآزاری بپردازید: پرهیز از صحبت در مورد خودآزاری باعث بیشتر شدن ننگ آن خواهد شد. در عوض تایید کنید که آسیب به خود می تواند به کنار آمدن با شرایط دشوار کمک کند اما مکانیسم های کنار آمدن سالم تر و بهتری نیز وجود دارند.
5. کمک به تهیه یک برنامه: در صورتی که فرد به توقف خودآزاری تمایل داشته اما نحوه کنار آمدن با احساسات خود را نمی داند، با استفاده از مواردی که در بالا به آنها اشاره شد به او کمک کنید تا فهرستی از روش های جایگزین برای مقابله با احساسات شدید خود آماده کند.
6. تشویق آنها به مراجعه به یک متخصص بهداشت روان: در تراپی برای افراد فضایی ایجاد می شود تا درباره احساسات خود صحبت کرده و یاد بگیرند تا آنها را در یک محیط امن مدیریت کنند. در صورتی که فرد به مراجعه به متخصص تمایل دارد اما احساس می کند که عصبی است می توانید با تنظیم قرار ملاقات، تامین حمل و نقل یا همراهی آنها در جلسه به او کمک کنید.
7. صبور باشید: بیشتر اوقات این رفتار بلافاصله متوقف نخواهند شد. احتمالا یادگیری روش های دیگر برای مدیریت احساسات زمانبر هستند پس صبور باشید.

توجه داشتید زمانی که فردی اقدام به خودآزاری می کند، احتمالا دوستان و خانواده او نیز به حمایت نیاز دارند.

 

آیا خطر خودکشی وجود دارد؟

بر اساس تعریفات انجام شده، خودآزاری اقدام به خودکشی نیست.

البته بر اساس تحقیقات انجام شده در سال 2017، آسیب ناشی از خودآزاری یکی از قوی ترین عوامل خطر خودکشی است.

از طرفی دیگر تکرار خودآزاری خود می تواند باعث افزایش خطر خودکشی شود.

یک مطالعه در سال 2013 گزارش کرد که دانش آموزانی که در ابتدای مطالعه خودآزاری می کردند افکار خودکشی نداشتند اما با تکرار این رفتار یا بیشتر انجام دادن آن در پایان مطالعه (3 سال بعد) تا 3.4 برابر احتمال اقدام به خودکشی در آنها افزایش یافته بود.

طبق اعلام سازمان بهداشت روانی آمریکا، افرادی که احساس می کنند که رفتارشان از کنترل خارج شده یا تمایل به توقف آن دارند اقدام به خودکشی می کنند.

همچنین بروز مرگ تصادفی نیز یک خطر محسوب می شود.

به همین علت بسیار مهم است که افرادی که با خودآزاری مبارزه می کنند کمک های لازم را دریافت کنند.

 

همچنین بخوانید:

افکار خودکشی چیست؟ (کلیک)

 

خلاصه

آسیب ناشی از خودآزاری یک مکانیسم است که برخی افراد برای کنار آمدن با احساسات خود پیش می گیرند و به علت های مختلفی رخ می دهد.

اغلب این عمل در نتیجه احساسات یا تجربیات دشوار بروز می کند.

با دریافت حمایت از طرف عزیزان و کمک یک متخصص می توان تکنیک های پیشگیری و مقابله سالم تری را آموخت و از رفتارهای خودآزاری دور شد.

صحبت با عزیزان، پزشک یا متخصص بهداشت روان اولین گام در روند بهبودی است.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.