آزمایش تراکم استخوان به علت ارزیابی و تشخیص پوکی استخوان انجام می شود، روش های سنجش تراکم استخوان – آمادگی قبل از آن و تفسیر نتایج را بخوانید.

روش های مختلفی برای سنجش تراکم استخوان (Done Density Testing) وجود دارد که بواسطه آنها تراکم انواع استخوان های بدن محاسبه می شود.

به طور کلی این آزمایشات میزان مواد استخوانی موجود در یک ناحیه مشخص بعنوان مثال ناحیه لگن یا ستون فقرات را ارزیابی خواهند کرد.

برخی روش های این تست شامل استفاده از اشعه ایکس، CT اسکن و سونوگرافی هستند.

در تفسیر نتایج آزمایش تراکم استخوان، بیشتر بودن مواد استخوانی در این نواحی به معنی بالاتر بودن چگالی استخوان است.

در این مقاله آزمایشات مختلف تراکم استخوان، نحوه عملکرد، تفسیر نتایج و آمادگی های لازم قبل از انجام آزمایش بررسی خواهند شد.

همچنین بخوانید:

پوکی استخوان: علائم و تشخیص (کلیک)

آزمایش تراکم استخوان چگونه است؟

یک انسان بالغ 206 استخوان دارد.

این استخوان ها به جهت حرکت کردن فرد، محافظت از اندام های حساس داخل بدن و ذخیره مواد معدنی ضروری استفاده می شوند.

البته آنها برای انجام عملکرد مناسب باید چگال و متراکم باشند.

طبق یک مقاله در سال 2020، حدود 90% از استخوان های افراد از بخش سخت استخوانی به نام ماتریس خارج سلولی تشکیل شده اند. ماتریس خارج سلولی شامل یک ماتریس استخوانی غیر آلی و یک ماتریس استخوانی آلی است.

در حدود 10% از حجم استخوان افراد نیز از سلول های استخوانی تشکیل شده اند. سلول های استخوانی به تولید ماتریس خارج سلولی و شکل دهی آنها پرداخته و عبور مواد معدنی از داخل و خارج استخوان را تنظیم می کنند.

استخوان ها حاوی مقادیر زیادی از مواد معدنی موجود در بدن فرد است.

طبق یک مقاله در سال 2020، این میزان شامل حدود 99% از ذخیره کلسیم، 85% از ذخیره فسفر و 40% تا 60% از ذخیره منیزیم و سدیم است.

بواسطه افزایش سن چگالی استخوان ها کاهش یافته و فرد در معرض شکستگی و پوکی استخوان قرار می کیرد. علاوه بر این برخی بیماری ها نیز سبب کاهش تراکم استخوان ها می شوند.

آزمایش سنجش چگالی استخوان به علت بررسی قدرت استخوان ها و تشخیص پوکی استخوان در افراد انجام می شود.

علت سنجش تراکم استخوان

برخی کاربردهای متداول این آزمایشات تشخیص شکستگی و بیماری هایی چون پوکی استخوان است.

پوکی استخوان نوعی بیماری است که طی آن توده استخوانی کاهش می یابد. طبق یک بررسی در سال 2020، این بیماری حدود 70% از افراد بالای 80 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

پوکی استخوان بدون درمان افراد را در معرض خطر بالا شکستگی استخوان قرار خواهد داد.

طبق توصیه بسیاری از پزشکان، افراد در سنین بالا باید به طور منظم آزمایش چگالی استخوان انجام دهند زیرا پوکی استخوان در این سنین متداول است.

همچنین بخوانید:

پیشگیری از پوکی استخوان با مکمل ها (کلیک)

روش های سنجش تراکم استخوان

روش های مختلفی برای سنجش تراکم استخوان در دسترس هستند. برخی روش های انجام آزمایش سنجش تراکم استخوان عبارتند از:

جاذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA): این آزمایش متداول ترین روش برای سنجش تراکم استخوان است. پزشکان از DXA برای تعیین تراکم استخوان در نواحی از جمله استخوان های مرکزی مانند لگن یا ستون فقرات استفاده می کنند.
DXA محیطی (pDXA): این روش نوع دیگری از DXA است. آزمایش DXA محیطی (pDXA) تراکم استخوان های دیستال از جمله درشت نی و استخوان بازو را اندازه گیری می کند.
CT اسکن کمی (QCT): از این روش برای استخوان های مرکزی استفاده می شود.
QCT محیطی: این آزمایش با استفاده از CT اسکن تراکم استخوان های دیستال را مورد بررسی قرار می دهد.
سونوگرافی کمی (QUS): از این آزمایش نیز برای بررسی تراکم استخوان بعضی از استخوان های دیستال از جمله درشت نی، استخوان بازو و پاشنه پا استفاده می شود. در این روش برای تولید تصاویر از اشعه استفاده نخواهد شد.

روش کار سنجش تراکم استخوان

تمام آزمایشات تراکم استخوان به روش مشابهی عمل می کنند.

با این وجود آزمایشات DXA و QCT از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده کرده، اما روش QUS از سونوگرافی برای انجام این کار بهره می گیرد.

طی اسکن DXA یو QCT از دستگاهی برای ساطع کردن اشعه ایکس استفاده کرده تا تراکم استخوان تعیین شود.

استخوان های افراد وابسته به تراکم مواد معدنی استخوان مقادیر مختلفی از اشعه ایکس را جذب می کنند.

طی این روش دستگاه با مقایسه میزان اشعه ایکس ساطع شده، میزان جذب آن توسط استخوان را بررسی می کند.

سپس پزشک با استفاده از این اطلاعات تراکم استخوان فرد را برآورد می کند.

اسکن QUS نیز روش مشابهی دارد. با این وجود به جای ساطع کردن اشعه ایکس با سونوگرافی کار می کند.

در سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود. این امواج صوتی با استخوان ها برخورد کرده و تصویری از داخل بدن ایجاد می کنند.

در واقع سونوگرافی بر خلاف اشعه ایکس تابش محسوب نمی شود.

تفسیر نتایج آزمایش تراکم استخوان

نتایج آزمایشات سنجش تراکم استخوان به صورت نمره T نمایش داده می شود.

نمره T به تراکم استخوان فرد در مقایسه با میانگین تراکم استخوان یک فرد جوان سالم از همان جنسیت اشاره می کند.

برای نمونه یک مرد با نمره T شماره 1- دارای تراکم استخوان به اندازه یک واحد کمتر از یک مرد جوان معمولی است.

یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که نمره T ارائه شده 2.5- یا پایین تر نشان دهنده پوکی استخوان خواهد بود.

انتظارات و نحوه آمادگی قبل از آزمایش تراکم استخوان

برای آمادگی قبل از آرمایش تراکم استخوان، نیاز به کار خاصی نیست.

این یعنی برای سنجش تراکم استخوان نیازی به ناشتایی یا در آوردن لباس نیست.

لازم است در هنگام آزمایش DXA و QCT از پیرسینگ یا زیورآلات فلزی استفاده نکنید، زیرا این لوازم در تابش اشعه ایکس اختلال ایجاد می کنند.

مدت زمان اسکن تراکم استخوان طولانی نبوده و حدود 2 دقیقه زمان می برد. معمولا افراد در طول این اسکن به دراز کشیدن و بالا آوردن پاهای خود نیاز داشته باشند.

به ندرت نتایج این آزمایش بلافاصله ارائه می شود زیرا پزشک باید ابتدا آنها را تفسیر کند.

مزایا و محدودیت های آزمایشات تراکم استخوان

دانشمندان مزایا و محدودیت هایی را برای آزمایشات مختلف تراکم استخوان مطرح کرده اند.

برای نمونه، اگرچه DXA خطر بروز شکستگی های استخوان را نشان می دهد اما برای افراد چاق یا افرادی که قبلا دچار شکستگی شده اند تاثیر کمتری خواهد داشت.

همچنین اسکن QCT دقت بسیار بالایی برای سنجش استخوان های قسمت های مختلف بدن داشته اما استانداردتر از روش های DXA نیست.

این امر مقایسه نتایج QCT های مختلف را دشوار خواهد کرد.

به علاوه اسکن های QUS به دلیل قابل حمل بودن مفید بوده و هیچ اشعه مضری تولید نمی کنند. با این وجود ضریب اطمینان و دقت کمتری نسبت به DXA و QCT خواهند داشت.

در صورت پایین بودن تراکم استخوان چه اتفاقی رخ می دهد؟

همیشه بهبود تراکم استخوان ممکن نیست.

با این وجود طبق یک بررسی پوکی استخوان در سال 2020، در بسیاری از موارد بعضی از تغییرات سبک زندگی به بهبود تراکم استخوان کمک می کنند.

برخی تغییرات سبک زندگی عبارتند از:

ترک سیگار
پرهیز از مصرف الکل
رعایت رژیم غذایی سرشار از کلسیم
مصرف مکمل های ویتامین D
ورزش منظم

همچنین مصرف طیف گسترده ای از داروها به افراد مبتلا به مشکلات تراکم استخوان از جمله پوکی استخوان کمک می کنند.

خلاصه

داشتن تراکم استخوان مناسب برای سلامت فرد اهمیت بسیار دارد.

پایین بودن تراکم استخوان نشانه بروز بیماری های چون پوکی استخوان بوده و فرد را در معرض شکستگی استخوان قرار می دهد.

دانشمندان طیف گسترده ای از روش های سنجش تراکم استخوان را ارائه داده اند.تفسیر نتایج بدست آمده از آزمایش های سنجش تراکم استخوان به تشخیص پوکی استخوان کمک کرده و موجب تسریع روند درمان خواهد شد.

اسکن اشعه ایکس، CT اسکن و سونوگرافی قادر به سنجش تراکم استخوان خواهند بود. همچنین پزشکان به طور گسترده ای از اسکن های DXA استفاده می کنند.

برای آمادگی قبل از آزمایش تراکم استخوان، نیاز به کار خاصی نیست.

هر یک از آزمایشات تراکم استخوان مزایا و محدودیت هایی دارند. برای نمونه، در اسکن های اشعه ایکس و CT از اشعه استفاده می شود و روش سونوگرافی خیلی دقیق نیست.

در پایان لازم به ذکر است که افراد مسن برای اطمینان از سلامت استخوان خود به انجام منظم آزمایشات سنجش تراکم استخوان نیاز خواهند داشت.

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.