رژیم غذایی سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

علت و عوامل محرک سندروم روده تحریک پذیر(IBS) شامل غذاها، استرس ونوسانات هورمون و داروهاست، رژیم غذایی مناسب برای کنترل علائم بیماری موثر است.

 

سندروم روده تحریک پذیر (IBS) بیماری است که باعث بروز علائم گوارشی از جمله درد شکمی، اسهال یا یبوست خواهد شد.

علائم و عوامل محرک بیماری سندروم روده تحریک پذیر منحصر به فرد بوده و در افراد مختلف متفاوت خواهد بود.

هیچ رژیم غذایی مناسب واحدی برای سندروم روده تحریک پذیر (IBS) وجود ندارد. زیرا افراد مبتلا به غذاهای مختلف، واکنش متفاوتی نشان داده و ممکن است سایر علائم تحریک کننده آنها نیز متفاوت باشند.

برای دستیابی به یک رژیم غذایی مناسب سندروم روده تحریک پذیر لازم اشت تا افراد گزینه های مختلف را امتحان نموده تا بهترین گزینه مناسب خود را بیابند.

در این مقاله به بررسی رژیم های غذایی مناسب برای سندروم روده تحریک پذیر (IBS) پرداخته و نحوه انتخاب آنها را توضیح خواهیم داد.

 

همچنین بخوانید:

سندرم روده تحریک پذیر: علائم و تشخیص (کلیک)

 

علت سندروم روده تحریک پذیر

یکی از علت ها و عوامل محرک اصلی که سبب بروز حمله سندروم روده تحریک پذیر در افراد مبتلا می شود، رژیم غذایی آنهاست.

سایر علت ها و عوامل محرک بروز سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از:

• استرس
• اضطراب
• ورزش زیاد یا کم
• خیلی زیاد یا خیلی سریع غذا خوردن
• نوسانات هورمونی از جمله مواردی که پیش از قاعدگی رخ می دهند.
• داروهای خاص

برای شناخت و آگاهی از علت های محرک بروز سندروم روده تحریک پذیر، می توانید از یک دفترچه یادداشت استفاده کنید.

در این دفترچه هرگونه علائمی که پس از انجام اعمال خاص یا نوع غذایی که خوردید، ایجاد می شود را یادداشت کنید.

 

همچنین بخوانید:

حمله IBS: علائم، علت و درمان (کلیک)

 

برای جلوگیری از حمله IBS، ترکیبی از رژیم غذایی و سبک زندگی سالم موثر خواهد بود.

برای نمونه، شرایط زیر را مد نظر قرار دهید:

 

آگاهانه خوردن

غذای خود را به آرامی و بصورت کامل بجوید و بعد قورت دهید. زیرا جویدن آرام و کامل غذا به هضم آن کمک می کند. همچنین از بلع هوا جلوگیری کرده که باعث پیشگیری از نفخ خواهد شد.

همچنین توصیه می شود که از مصرف نوشیدنی های گازدار در هنگام صرف غذا خودداری شود.

 

همچنین بخوانید:

نوشیدن نوشابه گازدار برای سلامت مضر است (کلیک)

 

ورزش متوسط

در صورت امکان به طور مرتب ورزش کنید. این امر به سلامت جسم و روان کمک کرده و باعث کاهش یبوست می شود.

 

همچنین بخوانید:

فواید ورزش بر سلامت جسم و روان (کلیک)

 

توجه به بهداشت روان

طبق اعلام NIDDK، با اینکه IBS یک مشکل جسمی است، احتمالا افراد مبتلا به آن در اوایل زندگی دچار حوادث تروماتیک یا آسیب زا شده اند.

یک متاآنالیز در سال 2018  با بررسی 648000 نفر شرکت کننده نشان داد که تروما (ضربه) و اختلال استرس پس از سانحه احتمال بروز IBS در شرکت کنندگان را افزایش می دهد.

همچنین تروما در بلندمدت بر سلامت جسم و روان تاثیر خواهد گذاشت.

اگر دچار تروما شده اید مشاوره با یک درمانگر آگاه توصیه می شود.

علاوه بر این راه های مدیریت و کنترل استرس در پیشگیری از بروز IBS موثر خواهد بود.

 

همچنین بخوانید:

سلامت روان چیست؟ (کلیک)

 

کدام رژیم غذای برای IBS مناسب تر است؟

همانطور که در ابتدای توضیحات عنوان نمودیم، برای IBS یک رژیم غذایی واحد و مناسب همه وجود ندارد.

عوامل محرک غذایی در افراد مبتلا به IBS متفاوت بوده و برخی افراد نسبت به بعضی غذاها آسیب پذیرتر هستند.

به منظور بررسی عوامل غذایی محرک، بنیاد بین المللی اختلالات دستگاه گوارش (IFFGD) توصیه می کند از دفترچه یادداشت استفاده و موارد را برای 2 تا 3 هفته یادداشت کنید.

می توانید این دفترچه برای یادداشت موارد زیر استفاده کنید:

• غذا و مایعاتی که به صورت روزانه مصرف می کنید.
• علائم تجربه شده از جمله زمان و شدت علائم
• سایر عوامل تاثیرگذار از جمله استرس و نوسانات هورمونی

توصیه می شود این دفترچه را در هنگام مراجعه به پزشک یا متخصص تغذیه همراه خود داشته باشید.

در صورتی که این دفترچه به شناسایی عوامل محرک IBS کمک نکند، می توان از رژیم غذایی حذفی استفاده نمود.

 

رژیم غذایی حذفی

در این روش فرد مبتلا برای مدتی مصرف برخی غذاها یا گروه های غذایی خاص را قطع نموده و بهبود علائم خود را بررسی می کند.

طبق توصیه IFFGD، با رعایت مراحل زیر از یک رژیم غذایی حذفی برای مدت 12 هفته پیروی کنید:

• یک فهرست غذایی مرتبط با علائم IBS تهیه کنید. اگر در مورد غذاهای محرک مطمئن نیستید با حذف فیبر و کافئین شروع کنید.
• بر اساس لیست تهیه نوده یکی از غذاها را برای مدت 12 هفته از رژیم غذایی خود حذف کنید.
• اگر با حذف آن ماده غذایی در علائم IBS بهبودی حاصل نشد، آن را به رژیم غذایی خود برگردانده و ماده دیگری را حذف کنید.

طبق توصیه IFFGD، در افراد مبتلا با علائم یبوست، بهتر است ابتدا فیبر حذف شود زیرا یک عامل ایجاد یبوست به عنوان علامت بیماران مبتلا به IBS محسوب می شود.

برای امتحان کردن رژیم غذایی حذفی در مبتلایا به سندروم روده تحریک پذیر، لازم است از پزشک یا متخصص تغذیه راهنمایی بخواهید.

در واقع حذف مواد غذایی از یک رژیم غذایی دریافت مقدار مورد نیاز مواد مغذی را با مشکل روبرو خواهد کرد. بنابراین یک متخصص می تواند از بروز این امر جلوگیری کند.

رژیم غذایی Low FODMAP

اصطلاح FODMAP مخفف الیگوساکاریدها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدهای قابل تخمیر و پولی ال هاست.

این موارد کربوهیدرات های با زنجیره کوتاه بوده که در غذاهای خاصی وجود دارند.

بررسی ها نشان می دهد که مصرف غذاهای حاوی FODMAP باعث تحریک علائم افراد مبتلا به IBS می شود.

محققان دانشگاه موناش ملبورن استرالیا رژیم غذایی Low FODMAP را برای کمک به افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر تهیه کردند.

این رژیم غذایی شامل مصرف غذاهای حاوی ترکیبات FODMAP کمتر، به اندازه مناسب و برای مدت مشخص خواهد بود.

یک تحقیق در سال 2016 نشان داد که 86% از افراد مبتلا به IBS با رعایت رژیم غذایی Low FODMAP کاهش علائم را تجربه نمودند.

در جدول زیر غذاهای حاوی FODMAP کم و زیاد معرفی شده اند.

با این وجود فهرست زیر کامل نیست و افراد می توانند نمونه کامل آن را در وبسایت دانشگاه موناش پیدا کنند. همچنین دانشگاه موناش یک اپلیکیشن موبایل به این منظور تهیه کرده است.

 

گروه غذایی	High FODMAP	Low FODMAP
سبزیجات	سیر، پیاز و سایر آلیوم ها لوبیاها به ویژه لوبیا چشم بلبلی و لوبیا پخته قارچ ها آرتیشو (کنگر فرنگی) مارچوبه گل کلم دانه سویا	خیار بادمجان کاهو هویج وحشی کدو تنبل تربچه کدو سبز
میوه ها	سیب انبه هندوانه میوه های خشک	انگور پرتقال تمشک کیوی مرکبات
لبنیات و جایگزین های آنها	شیر گاو پنیر خامه ای شیر سویا (با دانه سویا کامل)	شیر بادام پنیرهای سفت شیر سویا (با پروتئین سویا)
پروتئین	بعضی از گوشت های فرآوری شده	گوشت ماهی تخم مرغ تمپه
نان ها و غلات	موارد حاوی آرد گندم یا چاودار از جمله نان ها، کلوچه ها، کراکرها، شیرینی ها، پاستا و کوسکوس	نان خمیر ترش نان اسپلت جو دوسر برنج باسماتی
غذاهای شیرین	شربت ذرت با فروکتوز بالا شیرین کننده های مصنوعی از جمله سوربیتول، مانیتول و زایلیتول	شکلات تلخ شربت افرا شکر
مغزها و دانه ها	بادام هندی پسته	ماکادامیا بادام زمینی تخمه کدو گردو

 

برای دنبال کردن رژیم غذایی Low FODMAP مراحل زیر را دنبال کنید:

• پرهیز از مصرف غذاهای FODMAP برای 2 تا 6 هفته و جایگزین کردن آنها با غذاهای Low FODMAP – با توجه به اینکه این امر باعث تغییرات قابل توجهی در رژیم غذایی خواهد شد بهتر است آن را زیر نظر متخصص تغذیه انجام دهید.
• مصرف تدریجی یک ماده غذایی FODMAP پس از 6 هفته – برای نمونه می توان از عسل برای بررسی میزان تحمل به فروکتوز استفاده کرد.
• برای این کار می توان یک وعده کوچک از آن را مصرف کرد و طی 3 روز این میزان را افزایش داد و علائم این مدت را کنترل کرد.
• هرگونه علائم تجربه در این دوره را یادداشت کرده تا مواد غذایی قابل تحمل و غیرقابل تحمل را بیابید.
• این روند را طی 8 تا 12 هفته برای همه انواع غذاهای FODMAP تکرار کنید.

پس از این دوره افراد قادر خواهند بود تا مواد غذایی High FODMAP و Low FODMAP قابل تحمل را به صورت متعادل مصرف کنند.

 

رژیم غذایی با فیبر بالا

افزایش مصرف فیبر در برخی افراد بویژه آنها که دچار یبوست مزمن هستند مفید خواهد بود.

فیبرها دو دسته محلول و غیرمحلول دارند:

• فیبر محلول در آب حل شده و در مواد غذایی از جمله میوه ها، جو دوسر و لوبیا وجود دارد.
• فیبر غیرمحلول در آب حل نمی شود و در غلات کامل وجود دارد.

اغلب پزشکان مصرف فیبر غیرمحلول را به افراد مبتلا به IBS توصیه می کنند. با این وجود هر دو شکل فیبر به علائم مختلف IBS کمک می کند.

مواد غذایی سرشار از فیبر غیرمحلول به افزایش حجم مدفوع کمک کرده و حرکات روده را ساده تر می کند. با این وجود مصرف فیبر غیرمحلول می تواند باعث بروز اسهال، نفخ یا دل درد شود.

فیبرهای محلول به کاهش نفخ و تولید بیش از حد گاز نیز کمک می کنند. با این وجود بعضی از فیبرهای محلول نیز حاوی مقادیر بالای FODMAP هستند.

به طور کلی بهتر است این روش با افزایش تدریجی دریافت فیبر انجام شود.

طبق اعلام انستیتو ملی بیماری های دیابت، گوارش و کلیه (NIDDK)، افزودن روزانه 2 تا 3 گرم فیبر به رژیم غذایی تا زمان رسیدن به سطح مفید توصیه می شود.

در صورتی که افزایش مصرف فیبر باعث بدتر شدن علائم شود می توان سرعت افزایش آن را کمتر کرد. در صورت مفید نبودن این امر نیز می توان از روش دیگری استفاده کرد.

 

همچنین بخوانید:

یبوست مزمن چیست؟ علائم و درمان (کلیک)

 

زمان تماس با پزشک یا متخصص تغذیه

لازم است تا پیش از انجام هرگونه تغییر عمده در رژیم غذایی با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.

همچنین در صورت بروز علائم سوء تغذیه زیر باید با پزشک تماس گرفت:

• کاهش اشتها
• کاهش وزن ناخواسته
• احساس سرما
• احساس ضعف یا خستگی در هر زمان
• ترمیم کند زخم ها
• مشکلات تمرکز
• افسردگی
• حمله IBS مکرر

یک متخصص تغذیه به آزمودن رژیم های مختلف برای IBS کمک کرده و به ایجاد برنامه غذایی خاص افراد کمک می کند. همچنین در صورت لزوم در مورد مصرف مکمل های ویتامین یا مواد معدنی مشاوره ارائه می دهد.

 

خلاصه

رژیم های غذایی مناسب زیادی برای سندروم روده تحریک پذیر (IBS) وجود دارد. می توان از این رژیم ها برای کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی استفاده کرد.

با این وجود لازم به یادآوری است که اقدامات مفید برای یک فرد برای همه مناسب نخواهد بود. در واقع گاهی اوقات به ترکیبی از رژیم غذایی و سبک زندگی نیاز است.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.