رژیم غذایی حذفی در درمان بیماری ها

رژیم غذایی حذفی بواسطه حذفیات مواد غذایی مضر برای فرد در درمان علائم بسیاری از بیماری ها مانند آلرژی – عدم تحمل غذایی و IBS موثر است.

 

رژیم غذایی حذفی نوعی رژیم است که به فرد کمک می کند تا غذاهایی که باعث ناراحتی یا علائم آلرژیک می شوند را شناسایی کند.

در این مقاله به بررسی انواع رژیم های غذایی حذفی پرداخته، مراحل انجام آن، مزایا و خطرات احتمالی آن را بررسی خواهیم کرد.

 

رژیم غذایی حذفی چیست؟

رژیم غذایی حذفی (An Elimination Diet) نوعی رژیم است که به افراد دارای آلرژی یا عدم تحمل غذایی کمک می کند.

در واقع با استفاده از این رژیم فرد غذاهای خاص و یا ترکیباتی که موجب ایجاد علائم آلرژی یا عدم تحمل و حساسیت غذایی می شوند را شناسایی خواهد کرد.

در حدود 20% جمعیت جهان دچار حساسیت غذایی یا عدم تحمل غذاها بوده و این رژیم یک راه کمک کننده بسیار خوب برای آنهاست.

معمولا پزشکان برای برخی بیماری ها رژیم غذایی حذفی را توصیه می کنند، زیرا برخی غذاها موجب بدتر شدن علائم بیماری آنها خواهند شد.

بیماری هایی که می توانند از رژیم حذفی پیروی کنند شامل:

• آلرژی
• عدم تحمل غذایی
• سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
• رفلاکس اسید معده
• میگرن
• بیماری های خودایمنی

 

در این رژیم فرد برخی مواد غذایی شناخته شده که سبب بروز علائم در او می شود را از برنامه غذایی خود حذف می کند.

با گذشت زمان، این غذاها را یکی یکی به رژیم خود اضافه کرده تا بتواند چک کند آیا این ترکیب غذایی سبب ایجاد علائم شده یا علائم او را بدتر می کند. در نهایت با شناسایی مواد غذایی مضر برای خود آنها را از رژیم غذایی خود حذف می کند.

 

همچنین بخوانید:

باورهای غلط در مرود آلرژی (کلیک)

 

واکنش های غیر وابسته به IgE

IgE ملکولی است که در واکنش به مواد آلرژی زا در خون افزایش خواهد یافت.

اصطلاح واکنش های غیر وابسته به IgE (Non-IgE-mediated reactions) یک اصطلاح پزشکی است که به آلرژی های غذایی اطلاق می شود که موجب واکنش آنافیلاکتیک (واکنش آنافیلاکسی) نمی شوند.

واکنش آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک بالقوه تهدید کننده زندگی فرد است.

این واکنش با نام واکنش وابسته به ایمونوگلوبین E یا IgE نیز شناخته می شود.

واکنش های غیر وابسته به IgE بر روی سلامت فرد تاثیر گذاشته اما تهدید کننده حیات او نیستند.

در صورتیکه فرد آلرژی غذایی داشته باشد، سیستم ایمنی بدن در مقابل غذاهای آلرژی زا واکنش نشان داده به نحوی که انگار این غذاها برای بدن مضر هستند.

 

همچنین بخوانید:

شوک آنافیلاکسی چیست (کلیک)

 

علائم مرتبط با واکنش های آلرژیک غیر وابسته به IgE شامل:

• دل درد شدید
• اسهال
• یبوست
• استفراغ
• ایجاد کهیر
• اگزمای آتوپیک
• بیخوابی

در صورت دارا بودن علائم ذکر شده یا سایر علائمی که مرتبط با بیماری های پزشکی دیگر نیست، احتمالا پزشک رژیم حذفی را تجویز خواهد کرد.

 

عدم تحمل غذایی

عدم تحمل غذایی با آلرژی / حساسیت غذایی متفاوت بوده و سبب درگیری سیستم ایمنی بدن فرد مبتلا نخواهد شد.

فرد مبتلا به عدم تحمل غذایی دچار مشکلات هضم برخی غذاها بوده که سبب ایجاد ناراحتی در وی خواهد شد.

علائم مربوط به عدم تحمل غذایی عبارتند از:

• نفخ شکم
• گاز اضافی
• سر درد
• دل درد
• اسهال
• میگرن

 

رژیم غذایی حذفی سبب تشخیص غذاهای مسئول عدم تحمل خواهد شد.

 

همچنین بخوانید:

حساسیت غذایی: انواع، علت و علائم (کلیک)

 

انواع رژیم های حذفی

متخصص مراقبت های بهداشتی بر اساس مشکل بیمار توصیه می کند که چه غذاهایی را حذف کرده و یا مجدد و به تدریج اضافه کند.

به عنوان مثال برخی افراد دچار عدم تحمل لاکتوز هستند و بنابراین باید این ترکیب از رژیم غذاییشان حذف گردد.

در برخی افراد بواسطه عدم تحمل گلوتن، لازک است این ترکیب حذف شود.

سایر رژیم های غذایی محدود کننده تر عبارتند از:

 

رژیم غذایی فودمپ پایین (Low FODMAP)

در این رژیم الیگوساکاریدها، دی ساکاریدها، مونوساکاریدها و پلیول های قابل تخمیر از برنامه غذایی فرد حذف می شود. در این شرایط لازم است که فرد از بسیاری از میوه ها، لبنیات و شیرین کننده های مصنوعی پرهیز کنند.

این روش یک رویکرد معمول برای افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) است.

 

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی سندروم روده تحریک پذیر (کلیک)

 

رژیم غذایی محدود (Few-foods diet)

پزشک برای افرادی که به چندین ماده آلرژی داشته و در تعیین محرک های آلرژن خود مشکل دارند، این رژیم غذایی را برای تنها چند هفته توصیه می کند.

 

رژیم پروتکل خود ایمنی (Autoimmune protocol diet)

این رژیم که به عنوان رژیم غذایی AIP نیز شناخته می شود در درمان بیماری های خود ایمنی کاربرد دارد.

 

همچنین بخوانید:

علائم انواع بیماری های خود ایمنی (کلیک)

 

فواید رژیم غذایی حذفی

فواید این رژیم در گرو حذفیات رژیم غذایی است. منظور از حذفیات رژیم غذایی این است که فرد با حذف مواد غذایی و پیروی از مراحل این رژیم، غذاهایی که سبب بروز یا تشدید علائم می شوند را شناسایی خواهد کرد.

حذفیات مواد غذایی در رژیم حذفی، در برگیرنده ترکیبات غذایی مختلف است.

انواع رژیم  های غذایی حذفی علاوه بر آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی، دارای فواید سلامت برای مدیریت مشکلات و بیماری های زیر نی است:

• IBS و سایر بیماری های گوارشی
• اختلالات گوارشی مرتبط با ائوزینوفیل
• بیماری کرون
• بیماری های خودایمنی
• میگرن
• اختلال نقص توجه – بیش فعالی (ADHD) بویژه در کودکان

 

مراحل رژیم حذفی

رژیم غذایی حذفی از نظر مدت زمان در هر فردی متفاوت است. برای اجرای این رژیم لازم است از دستورات یک متخصص تغذیه یا مراقبت های بهداشتی پیروی کنید.

شایان ذکر است که احتمال تجربه تغییراتی در سلامتی فرد وجود دارد. به همین منظور لازم است تا نظارت پزشکی روی بیمار انجام شود.

اکثر رژیم های غذایی حذفی، ساختاری چهار بخشی دارند:

• برنامه ریزی: در این مرحله، لازم است که فرد در یک دفترچه، آنچه که می خورد را برای مدت 1 تا 2 هفته ثبت کرده و علائم خود را یادداشت کند. متخصص تغذیه با مطالعه مواد غذایی مصرفی، محرک های احتمالی را شناسایی کرده و در مرود شروع رژیم و زمان آن توصیه های لازم را به بیمار خواهد کرد.
• پرهیز: طی این مرحله فرد به مدت 2 تا 4 هفته از مصرف غذاهای محرک احتمالی شناسایی شده پرهیز می کند. زمان پیشنهادی برحسب تشخیص پزشک متفاوت خواهد بود. لازم است پیش از مصرف هرگونه ماده غذایی برچسب تغذیه ای آن بررسی شود. در صورتیکه پس از حذف چندین ماده غذایی با هم، علائم بهبود یافت، می توان وارد مراحله بعدی شد.
• چالش:برای این مرحله، ابتدا لازم است که تا 5 روز علائمی نداشته باشید. پس از آن هر 2-3 روز یکبار یکی از مواد غذایی که حذف کرده بود را وارد رژیم غذایی خود کرده و چک کنید علائم برمی گردد یا خیر.
• نگهداری: با اطلاعاتی که از مرحله قبل بدست می آورید، مشخص می شود که چه غذاهایی باعث بروز علائم شده و لازم است که حذف گردد. با توجه به حذف ماده غذایی مورد نظر احتمال بروز کمبود مواد مغذی وجود دارد. در نتیجه لازم است که با یک متخصص تغذیه برای جلوگیری از کمبودهای تغذیه ای مشورت کنید.

 

خطرات رژیم غذایی حذفی

قطعا بواسطه حذف یک یا چند ماده غذایی، احتمال بروز کمبود مواد مغذی در فرد بالا می رود. با این وجود، با رعایت یک برنامه ریزی دقیق، مصرف مکمل های مورد نیاز و جایگزین مناسب ترکیبات غذایی حذف شده، جبران آنها ممکن است.

این مساله لزوم دریافت مشاوره و راهنمایی های پزشکی قبل، حین و پس از رژیم غذایی را نشان می دهد.

یکی از نکات قابل توجه دیگر دشواری در پیروی از این رژیم است که بعضا کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

در مطالعه ای که در سال 2017 انجام شده، نشان داد که والدین کودکانی که تحت رژیم های حذفی مرتبط با آلرژی غذایی واکنشی غیر وابسته IgE بودند، در مقایسه با والدین کودکان مبتلا به کم خونی سلول های داسی سا نارسایی روده، نمرات کیفیت زندگی پایین تری را برای کودکان خود ارائه دادند.

والدین این گروه، در رفتار کودکانشان به مواردی همچون مشکلات تغذیه ای کودک، افزایش اضطراب و انزوای اجتماعی مربوط به این رژیم ها اشاره نمودند.

هرچه غذاهای بیشتری حذف شود، گزارش کیفیت زندگی پایین تر خواهد بود.

 

خلاصه

رژیم غذایی حذفی برگرفته از حذفیات مواد غذایی است که به فرد کمک می کند تا غذاهایی آلرژی زا، عدم تحمل مواد غذایی و آنها که سبب بروز علائم در بیماری های گوارشی مانند IBS می شوند را شناسایی کند.

احتمال کمبود مواد غذایی در افرادی که از این رژیم های درمانی پیرروی می کنند وجود دارد. در این خصوص پزشک با برنامه ریزی دقیق راهنمایی های لازم، مصرف مکمل های مورد نیاز و مواد غذایی جایگزین را برای جبران کمبودها ارائه خواهد داد.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.