داروی شیمی درمانی سیتارابین

داروی شیمی درمانی سیتارابین (سایتوسار) در درمان برخی سرطان ها بکار می رود، نحوه تزریق – عوارض و تداخلات دارویی آن را بخوانید.

 

 

سیتارابین (Cytarabine) یک داروی شیمی درمانی است. از این دارو برای درمان برخی انواع سرطان مانند لوسمی های حاد (نوعی سرطان خون) از جمله لوسمی حاد میلوئیدی یا مغز استخوان استفاده می شود. همچنین پزشکان از آن در درمان برخی انواع لنفوم همچون لنفوم هاجکین استفاده می کنند.

تزریق داروی شیمی درمانی سیتارابین همیشه توسط یک پزشک خبره و با تجربه انجام خواهد شد.

نحوه تزریق داروی سیتارابین توسط متخصصان، معمولا بصورت تزریق وریدی (IV) است. همچنین پزشک از نحوه تزریق داخل نخاعی سیتارابین نیز بهره برده و بدین روش دارو را به مایع نخاعی منتقل می کند.

مصرف داروی شیمی درمانی سیتارابین موجب کاهش تعداد سلول های خونی در مغز استخوان خواهد شد که در نتیجه افراد را در معرض عوارض و اثرات جانبی قرار می دهد.

در ادامه این مقاله به بررسی داروی شیمی درمانی سیتارابین، نحوه تزریق و روش های استفاده آن توسط پزشک پرداخته؛ عوارض، اقدامات احتیاطی و تداخلات دارویی آن را بررسی خواهیم کرد.

 

همچنین بخوانید:

شیمی درمانی چگونه است؟ (کلیک)

 

سیتارابین چیست؟

سیتارابین (Cytarabine) یک داروی عمومی است که با نام تجاری زیر شناخته می شود:

•  Cytosar-U (سایتوسار)
• Tarabine PFS
• Cytosine arabinoside
• Ara-C
• Arabinocytidine

 

سیتارابین با جلوگیری از عملکرد سلول های سرطانی در ارتباط با DNA افراد، از تکثیر آنها جلوگیری می کند.

معمولا پزشکان استفاده از آن را به صورت یک دوره درمانی به همراه سایر داروها تجویز می کنند.

 

همچنین بخوانید:

سرطان خون / لوسمی کودکان: علائم و درمان (کلیک)

 

نحوه تزریق سیتارابین چگونه است؟

تنها یک متخصص می تواند داروی سیتارابین را تجویز کنند.

روش استفاده و نحوه تزریق داروی سیتارابین، اینکه در چه ناحیه ای تزریق شود، به نوع سرطان فرد وابسته است.

سه روش اصلی تزریق عبارتند از:

• تزریق وریدی (IV) به جریان خون که به صورت قطره ای و از طریق بازو یا دست انجام می شود.
• تزریق زیرجلدی که اغلب از طریق شکم انجام می شود.
• شیمی درمانی داخل نخاعی که شامل تزریق دارو به داخل مایع نخاعی است.

 

عوارض جانبی شایع سیتارابین

داروی سیتارابین یک سرکوب کننده سیستم ایمنی قوی است که باعث کاهش فعالیت مغز استخوان خواهد شد.

با مصرف این دارو و تزریق آن به بیمار برخی عوارض جانبی ایجاد می شود که البته پس از اتمام درمان برطرف خواهند شد.

لازم به ذکر است که همه افراد دچار عوارض جانبی نمی شوند. در واقع هیچ نشانه مشخصی از عوارض جانبی در اثر مصرف دارو وجود ندارد.

جدول زیر به بررسی عوارض جانبی شایع و کمتر شایع ناشی از مصرف سیتارابین می پردازد:

 

عوارض جانبی	شایع	کمتر شایع
بی اشتهایی	X
استفراغ	X
اسهال	X
زخم و درد دهانی	X
التهاب یا زخم مقعدی	X
نارسایی کبدی	X
نارسایی کلیوی		X
ریزش مو		X
التهاب پرده دور قلب (پریکاردیت)		X
ادم آلرژیک		X
برادی کاردی سینوسی		X

 

همچنین بخوانید:

عوارض جانبی شیمی درمانی (کلیک)

 

سایر عوارض

ممکن است در اثر تزریق دارو عوارض دیکری ایجاد گردد.

برخی از این عوارض شامل بیماری سندروم سیتارابین، سپسیس و شوک آنافیلاکسی خواهند بود.

 

سندروم سیتارابین

بروز سندروم سیتارابین نادر است. در صورت بروز معمولا طی 6 تا 12 ساعت پس از دریافت دارو ایجاد خواهد شد.

علائم سندروم سیتارابین عبارتند از:

• تب
• بثورات پوستی
• کسالت و بیقراری
• درد مفصل یا عضله

اغلب پزشکان این وضعیت را با استفاده از کورتیکواستروئیدها مدیریت می کنند.

 

سپسیس

احتمال بروز واکنش های شدید به دارو همانند سپسیس وجود دارد.

سپسیس واکنش شدید سیستم ایمن بدن به عفونت است. این عفونت در خون می تواند کشنده باشد.

 

همچنین بخوانید:

سپسیس: هر آنچه باید در مورد این بیماری بدانید (کلیک)

 

آنافیلاکسی

بعضی از افراد ابتلا به آنافیلاکسی یا یک واکنش آلرژیک شدید را نسبت به دارو تجربه کنند.

در صورتیکه پس از تزریق دارو، بیمار دچار شرایط زیر شود، احتمالا دچار آنافیلاکسی شده و باید به بخش اورژانس مراجعه کند:

• تنگی نفس یا دشواری تنفس ناگهانی
• نفس نفس زدن
• احساس سبکی سر یا از دست دادن هوشیاری
• ضربان قلب سریع
• سرد و مرطوب شدن پوست

 

همچنین بخوانید:

شوک آنافیلاکسی چیست (کلیک)

 

موارد احتیاط

پزشک پیش از تجویز سیتارابین سابقه پزشکی بیمار، آلرژی ها، عفونت های فعال و تداخل احتمالی با سایر داروها را بررسی می کند.

 

سابقه پزشکی

لازم است که بیمار پیش از استفاده از سیتارابین در مورد سابقه پزشکی خود با پزشک صحبت کند.

این موارد شامل اختلالات سلول های خونی از جمله کم خونی، اختلالات کلیوی یا کبدی و بیماری هایی چون نقرس اشاره کرد.

 

آلرژی

احتمال بروز واکنش های آلرژیک نسبت به داروها یا مواد تشکیل دهنده آنها وجود دارد. در صورت وجود آلرژی به سیتارابین یا مواد اصلی آن باید از سایر گزینه های درمانی استفاده نمود.

 

عفونت ها

برخی عفونت های فعال از جمله مننژیت به معنی این است که فرد نمی تواند سیتارابین را مصرف کند.

دلیل این امر این است که این دارو، بک سرکوب کننده قوی سیستم ایمنی است که مانع از توانایی بدن برای مقابله با عفونت های جدید خواهد شد.

در صورت مصرف دارو به منظور جلوگیری از انتقال هرگونه عفونت ، توصیه می شود بیمار از تماس با دیگران پرهیز کرده و محدودیت حضور در مکان های عمومی را در نظر بگیرد.

 

تداخل دارویی

احتمال بروز تداخلات دارویی با سیتارابین و ترکیبات موجود در آن وجود دارد.

بنابراین  لازم است بیمار پیش از شروع مصرف این دارو، پزشک خود در جریان تمامی داروها، مکمل ها و داروهای گیاهی مصرفی خود قرار دهد.

ممکن است پزشک تغییراتی را پیشنهاد کرده یا پیش از مصرف سیتارابین، مصرف بعضی از محصولات را متوقف کند.

 

بارداری

اگر بیمار باردار باشد و یا قصد بارداری داشته باشد، لازم است پیش از مصرف دارو این امر مهم را به پزشک خود اطلاع دهد.

بر اساس اطلاعات درج شده روی برچسب سیتارابین، این دارو در گروه بارداری D قرار داشته و می تواند برای جنین مضر باشد.

به این ترتیب پزشکان باردار شدن در حین مصرف این دارو را توصیه نمی کنند. با این وجود در صورتی که تا پیش از سه ماهگی درمان متوقف شود، خطر آسیب دیدگی جنین کاهش خواهد یافت.

 

مصرف بیش از حد (اوردوز)

بروز اوردوز برای برخی افراد از جمله بیماران حساس یا در صورت مصرف بیش از حد دارو ممکن است. این وضعیت اورژانسی بوده و باید در اولین فرصت مراقبت های پزشکی دریافت نمود.

 

همچنین بخوانید:

آیا همه افراد سلول های سرطانی دارند؟ (کلیک)

 

نظارت بر مصرف دارو

پس از مصرف دارو، پزشک به طور منظم اثرات آن را بررسی کرده و مراقب بروز هرگونه عوارض می باشد.

با توجه به اینکه سیتارابین چندین اندام را تحت تاثیر قرار می دهد، از یک مجموعه آزمایش برای بررسی عملکردهای مختلف بدن استفاده می کند.

این آزمایشات عبارتند از:

• شمارش کامل خون
• شمارش افتراقی گلبول های سفید
• شمارش پلاکت
• آزمایشات عملکرد کبد
• کراتینین سرم
• اوریک اسید سرم
• نیتروژن اوره خون

 

همچنین بخوانید:

ترومبوسیتوپنی (پلاکت پایین) چیست؟ (کلیک)

 

خلاصه

داروی شیمی درمانی سیتارابین برای درمان سرطان های خون، مغز استخوان، غدد لنفاوی یا لنفوم است.

این دارو به شدت سیستم ایمنی بدن را سرکوب کرده و می تواند عوارض جانبی زیادی ایجاد کند.

روش های مختلفی برای کنترل عوارض جانبی دارو وجود دارند که مشاوره با پزشک برای یافتن سایر داروها یا درمان ها به مدیریت آنها کمک خواهد کرد. بسیاری از عوارض جانبی نیز پس از پایان درمان برطرف خواهند شد.

همکاری با یک متخصص مراقبت های بهداشتی به پیشگیری از بروز عوارض دارو و نظارت مناسب بر واکنش های بدن کمک می کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.