هیدرونفروز کلیه : علائم – علت و درمان

هیدرونفروز در تمامی سنین (جنین تا بزرگسالان) ایجاد و مانع تخلیه مناسب ادرار از کلیه ها می شود؛ علت – علائم – تشخیص و درمان آن را بخوانید.

 

هیدرونفروز / ورم کلیه (Hydronephrosis) یک بیماری تاثیرگذار بر کلیه ها در انواع سنین از جنین گرفته تا نوزادان، کودکان و بزرگسالان است که موجب آسیب به آنها می شود.

این بیماری می تواند یک یا هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار دهد. البته معمولا تنها یکی از آنها را تحت تاثیر قرار  می دهد.

علت هیدرونفروز معمولا ناشی از وجود چیزی در داخل یا خارج از کلیه هاست که مانع جریان ادرار از کلیه ها می شود.

درصورت عدم تخلیه درست ادرار از کلیه، این عضو متورم یا کشیده می شود.

مسدود شدن دستگاه ادراری ناشی از مواردی همچون سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات نیز در ایجاد هیدرونفروز نقش دارند.

این وضعیت عموما در عضله نزدیک به محل اتصال مجرای ادراری و مثانه ایجاد می شود. این مساله با بازگشت ادرار به کلیه ها همراه است.

در ادامه این مقاله به بررسی هیدرونفروز کلیه، علائم اصلی، علت، تشخیص، درمان آن در جنین، نوزادان و بزرگسالان پرداخته ایم.

 

همچنین بخوانید:

درد کلیه چگونه است؟ (کلیک)

 

هیدرونفروز کلیه چیست؟

دستگاه ادراری از مثانه، کلیه ها و لوله هایی به نام حالب که کلیه ها را به مثانه متصل می کند تشکیل شده است.

زمانی که کلیه ها به درستی کار می کنند خون، فیلتر شده و مواد زائد از بدن خارج می شوند. کلیه ها با تولید ادرار مواد زائد را به لوله های اتصال دهنده به مثانه منتقل می کنند. سپس ادرار از طریق مجاری ادرار عبور کرده و از بدن دفع می شوند.

هیدرونفروز کلیه زمانی بروز می کند که در عملکرد دستگاه ادراری مشکلی رخ دهد.

هیدرونفروز به ندرت هر دو کلیه را درگیر کرده و معمولا فقط یکی از آنها را تحت تاثیر قرار  می دهد.

هیدرونفروز در تمامی سنین چه بزرگسالان و چه کودکان، نوزادن و حتی جنین ایجاد می شود.

 

علائم هیدرونفروز کلیه

هیدرونفروز کلیه در بزرگسالان معمولا علامتی ندارد، اما در صورت بروز می تواند باعث علائم زیر گردد:

• درد کمر، شکم یا پهلو
• حالت تهوع و استفراغ
• دفع ادرار سبک تر یا در دفعات کمتر
• هرگونه علائم عفونت ادراری (UTI) از جمله دفع ادرار دردناک، ادرار کدر یا تمایل شدید به ادرار کردن
• تب
• وجود خون در ادرار

هیدرونفروز کلیه در نوزادن و اطفال، معمولا هیچ علائمی ایجاد نمی کند.

اما در صورت بروز ممکن است بروز علائم زیر مشاهده گردد:

• بروز عفونت ادراری – در حالی که تنها علامت آن بروز تب غیرقابل توضیح باشد.
• خوب غذا نخوردن
• درد شکم یا پهلو
• تب
• تحریک پذیری
• کمبود انرژی
• وجود خون در ادرار

 

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان عفونت ادراری (کلیک)

 

علت هیدرونفروز کلیه

یکی از دو مشکل اصلی زیر در ایجاد هیدرونفروز نقش دارند:

– طی رفلاکس ادراری (VUR)، دریچه عضلانی محل اتصال مجرای ادرار به مثانه به درستی کار نمی کند. این مساله با رفلاکس یا جریان معکوس ادرار همراه است.

– مشگل دیگر انسداد در مثانه، کلیه یا لوله های اتصال است. این مساله مانع خروج ادرار از کلیه می شود. همچنین ممکن است علت اصلی این وضعیت انسداد، فشار یا جریانی خارج از دستگاه ادراری باشد.

علت ایجاد هیدرونفروز کلیه در بزرگسالان، معمولا انسداد یا یک بیماری زمینه ای است.

برای نمونه:

• ممکن است اعصاب اطراف مثانه آسیب دیده و بر عملکرد مناسب این اندام تاثیر بگذارد.
• در برخی موارد نیز لوله های اتصال دهنده مثانه و کلیه ها مسدود یا باریک می شوند. این وضعیت به دلیل آسیب دیدگی یا عفونت رخ می دهد.
• سنگ کلیه نیز درصورتی که از کلیه ها به درون لوله های دستگاه ادراری حرکت کند باعث بروز انسداد می شود.
• در بارداری، فشار رحم به لوله های اتصال دهنده مثانه و کلیه ها باعث بروز انسداد می شود. در واقع بروز هیدرونفروز کلیه در دوران بارداری غیرمعمول نیست.
• غده پروستات که در اطراف مجاری ادراری و بین مثانه و آلت تناسلی قرار گرفته، با افزایش سن بزرگ می شود. این وضعیت بر مجرای خروجی مثانه فشار وارد کرده و باعث انسداد آن می شود.
• برخی سرطان ها دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار می دهند. سرطان کلیه، پروستات، مثانه، دهانه رحم و تخمدان از جمله این سرطان ها هستند. در صورتی که تومور به بخشی از دستگاه ادراری فشار وارد کند باعث مسدود شدن جریان ادرار از کلیه ها می شود.

 

در نوزادان نیز تشکیل نادرست بخشی از دستگاه ادراری قبل از تولد جنین، باعث ایجاد انسداد و در نتیجه هیدرونفروز می شود.

 

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی کلیه ها (کلیک)

 

تشخیص هیدرونفروز کلیه

معمولا تشخیص هیدرونفروز کلیه به وسیله سونوگرافی انجام می شود. در این روش با استفاده از امواج صوتی، اندام داخل بدن مشاهده شده و تورم کلیه ها بررسی می شوند.

در بیشتر مواقع برای بررسی سلامت جنین در حال رشد در دوران بارداری از سونوگرافی استفاده می شود. در این روش تصویری از جنین و اندام داخلی آن ارائه می شود.

درصورت مشاهده علائم تورم در کلیه های جنین، انجام سونوگرافی های بیشتری در طول دوران بارداری نیاز است. پس از تولد نوزاد می توان مانند بزرگسالان سونوگرافی را انجام داد.

در این شرایط در صورتی که کلیه ها متورم به نظر برسند، انجام آزمایشات بیشتری موردنیاز است.

در واقع با انجام این آزمایشات می توان علت اصلی ایجاد هیدرونفروز کلیه را تشخیص داد.

برخی آزمایشات تشخیصی عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی وجود عفونت
• اسکن هسته ای کلیه ها برای نمایش حرکت ادرار در بدن
• آزمایش ادرار برای بررسی وجود عفونت یا خون
• سی تی اسکن برای ارائه یک تصویر سه بعدی از دستگاه ادراری و اندام های مجاور

خالی شدن سیستوروتروگرافی (Voiding Cystourethrography) شامل استفاده از اشعه ایکس خاصی برای بررسی رفلاکس یا انسداد است. در این روش پزشک رنگ ادرار را به مثانه اضافه می کند. این امر به نمایش مسیر جریان ادرار کمک می کند. پزشکان از این روش برای تشخیص VUR در بزرگسالان و نوزادان بهره می برند.

 

درمان

پزشکان درمان هیدرونفروز کلیه را بر اساس علت اصلی بروز، شدت و علائم آن تعیین می کنند.

پزشک پیش از درمان علت اصلی هیدرونفروز دارویی برای کنترل درد تجویز خواهد کرد.

همچنین می تواند از یک آنتی بیوتیک برای درمان یا پیشگیری از بروز عفونت ادراری استفاده کند.

در صورت بروز هیدرونفروز شدید، پزشک برای کاهش فشار بر روی مثانه و خطر آسیب دائمی کلیه ها به تخلیه ادرار کمک می کند. این کار با قرار دادن یک لوله باریک به نام کاتتر از طریق مجرای ادرار به داخل مثانه و یا یک لوله خاص به نام لوله نفروستومی در کلیه انجام می شود.

گاهی اوقات علت اصلی هیدرونفروز در بزرگسالان خود به خود برطرف خواهد شد. این یعنی افراد به هیچ درمانی نیاز نخواهند داشت.

در بعضی از موارد نیز پزشک هیدرونفروز را با استفاده از دارو درمان می کند.

در بسیاری از موارد نیز پزشک برای برطرف نمودن انسداد یا رفع رفلاکس انجام جراحی را توصیه می کند.

این جراحی کم تهاجمی بوده و با چند برش کوچک و وارد کردن یک لوله نازک به همراه نور و دوربین انجام می شود.

در موارد دیگر نیز به برش های بزرگتر و ابزارهای بیشتری نیاز خواهد بود.

زمانی که بارداری باعث بروز هیدرونفروز شده باشد، این وضعیت بدون درمان و با پایان یافتن بارداری برطرف خواهد شد.

نوزادانی که پیش از تولد (جنین) دچار هیدرونفروز شده باشند نیز باید در چند هفته اول برای بررسی عملکرد طبیعی کلیه ها و مثانه تحت سونوگرافی قرار بگیرند.

هیدرونفروز در بسیاری از نوزادان به مرور زمان و خود به خود برطرف خواهد شد.

با توجه به اینکه نوزادان مبتلا به هیدرونفروز به احتمال زیاد دچار عفونت ادراری خواهند شد، پزشک برای کاهش خطر ابتلا به این وضعیت از آنتی بیوتیک برای آنها استفاده می کند.

معمولا نوزادان مبتلا به هیدرونفروز شدید به جراحی نیاز خواهند داشت.

در صورتی که علت بروز این وضعیت انسداد لوله های بین کلیه ها و مثانه باشد، پزشک جراحی تحت بیهوشی عمومی به نام پیلوپلاستی را انجام می دهد. در این روش بخشی از لوله دارای انسداد برداشته شده و دو انتهای باقیمانده به هم وصل خواهند شد.

 

عوارض

هیدرونفروز درمان نشده فشار زیادی به کلیه ها وارد می کند. این امر باعث آسیب دائمی به کلیه ها یا حتی نارسایی کلیوی خواهد شد. نارسایی کلیه به معنی از کار افتادن آنها است.

در صورتی که هر دو کلیه دچار نارسایی شوند، افراد به پیوند کلیه یا دیالیز نیاز خواهند داشت.

دیالیز فرآیندی است که طی آن مواد زائد و مایعات اضافی خون با استفاده از دستگاهی در خارج از بدن تصفیه می شوند.

 

همچنین بخوانید:

دیالیز چیست؟ انواع، نحوه انجام و عوارض (کلیک)

 

خلاصه

هیدرونفروز موجب جلوگیری از تخلیه مناسب ادرار از کلیه ها می شود.

درمان هیدرونفروز کلیه به علت اصلی بروز آن وابسته است.

در صورت ابتلا به هیدرونفروز و درمان سریع آن، هیچ مشکل پزشکی پایداری به وجود نخواهد آمد.

تشخیص هیدرونفروز کلیه در نوزادانی که پیش از تولد این وضعیت در آنها تشخیص داده نشده، دشوارتر خواهد شد. افراد می توانند با بررسی علائم UTI در نوزادان به یافتن مشکل احتمالی کمک کنند.

دریافت مشاوره و درمان اولیه به بهبود سریع تر نوزادان و بزرگسالان کمک می کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.