دوپامین در بیماری پارکینسون

دوپامین در حرکت و هماهنگی بدن نقش دارد، در بیماری پارکینسون میزان دوپامین مغز کاهش می یابد، علت ابتلا به تشخیص و درمان این بیماری را بخوانید

 

بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یک اختلال مغزی پیشرونده است که به علت تحلیل سلول های عصبی مغز که در کنترل حرکت نقش دارند، ایجاد می شود.

این اختلال حرکتی پیچیده سبب ایجاد حرکات ناخواسته و غیر قابل کنترل می شود. از جمله لرزش، سفت شدن عضلات بدن، مشکلات تعادلی، حرکت کردن و هماهنگی بدن.

میزان دوپامین مغز در بیماری پارکینسون پایین است.

دوپامین یک ماده ای شیمیایی است که نقش مهمی در حرکت و هماهنگی بدن دارد.

دوپامین و سایر پیام رسان های عصبی برای کمک به هماهنگی حرکت، با یکدیگر کار می کنند. البته بدون دوپامین کافی این امر امکان پذیر نخواهد بود.

در این مقاله به بررسی نقش دوپامین در بیماری پارکینسون، علت ابتلا، عوامل خطر، تشخیص و گزینه های درمانی آن می پردازیم.

 

همچنین بخوانید:

بیماری پارکینسون : علائم و درمان (کلیک)

 

درباره بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون نوعی اختلال تخریب عصبی در سیستم عصبی است. این بیماری بر حرکت فرد تاثیر گذاشته و با گذشت زمان نیز بدتر خواهد شد.

علت ابتلا به بیماری پارکینسون ناشی از آسیب یا مرگ سلول های عصبی یا نورون ها در ناحیه ای از مغز به نام توده سیاه (Substantia nigra) می باشد.

این بخش از مغز نقشی اساسی در کنترل حرکت دارد.

نورون های موجود در توده سیاه (Substantia nigra)، دوپامینرژیک هستند. این یعنی آنها مسئول تولید دوپامین می باشند.

اگر آنها نتوانند میزان کافی دوپامین را تولید کنند، مشکلات حرکتی از جمله لرزش، سفتی، کندی در حرکت و تعادل نامناسب رخ داده که همگی از علائم بیماری پارکینسون هستند.

 

همچنین بخوانید:

رژیم غذایی پارکینسون (کلیک)

 

نقش دوپامین در بیماری پارکینسون

ماده شیمیایی دوپامین یک انتقال دهنده عصبی مهم است که در برخی از عملکردهای بدن از جمله حرکت و هماهنگی نقشی اساسی دارد.

این پیام رسان شیمیایی سیگنال هایی را بین توده سیاه و جسم مخطط (Corpus striatum) منتقل می کند. محققان این امر را با عنوان مسیر Nigrostriatal یاد می کنند. توده سیاه و جسم مخطط بخشی از گانگلیون پایه که یک گروه از ساختارهای مغز که به تسهیل حرکت کمک می کند را تشکیل می دهند.

با توجه به نقش مهم دوپامین در حرکتو تعادل بدن، کاهش میزان آن موجب اختلال در حرکت شده و علتی برای ابتلا به بیماری پارکینسون خواهد شد.

در این شرایط کم شدن میزان دوپامین در مغز مسیر Nigrostriatal را مختل کرده و باعث ایجاد الگوی غیرعادی شلیک عصبی می شود که این امر منجر به مشکلات حرکتی خواهد شد.

شواهد نشان می دهند که بیشتر افراد مبتلا به بیماری پارکینسون در زمان بروز علائم بیش از 60 تا 80% از سلول های تولیدکننده دوپامین در توده سیاه را از دست داده اند و این مساله نشان از اهمیت و نقش این ماده شیمیایی در این بیماری دارد.

 

علائم

چهار علامت اصلی بیماری پارکینسون عبارتند از:

• لرزش بدن: شروع لرزش در این بیماری معمولا از دست ها شروع شده اما می تواند از پا یا فک نیز شروع گردد. این لرزش بصورت یک حرکت منظم به جلو و عقب است که در حالت استراحت یا فشار بیشتر آشکار خواهد شد. معمولا لرزش در هنگام خواب از بین می رود.
• سفتی عضلات: در این شرایط عضلات به طور مداوم دچار تنش شده که همین امر سبب احساس سفتی و درد خواهد شد.
• برادی کینزیا (کندی حرکت: Bradykinesia) : در این شرایط حتی انجام کارهای ساده نیز دشوار خواهد شد و فعالیت های روزمره از جمله شستشو یا لباس پوشیدن بیشتر از حد معمول به طول می انجامند.
• بی ثباتی وضعیت بدن: ایجاد تغییر در وضعیت بدن و تعادل نامناسب، خطر افتادن و صدمات احتمالی را افزایش خواهد داد.

 

همچنین بخوانید:

لرزش بدن: علل و درمان (کلیک)

 

همه افراد مبتلا به بیماری پارکینسون علائم یکسانی را تجربه نمی کنند.

پیشرفت این بیماری در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.

در برخی موارد علائم اولیه بیماری پارکینسون خفیف بوده و به تدریج بروز کنند. این افراد در ابتدا لرزش های خفیفی را تجربه کرده و سپس دچار مشکلات حرکتی یا طولانی تر شدن روند کارهای روزمره خود خواهند شد.

برخی افراد نیز متوجه شروع علائم از یک طرف بدن شده که در نهایت هر دو طرف را تحت تاثیر قرار می دهد. اغلب علائم یک طرف شدت کمتری نسبت به طرف دیگر خواهند داشت.

با پیشرفت بیماری این علائم تداخل بیشتری در امور روزمره ایجاد می کنند. این علائم باعث دشواری در غذا خوردن، بلند شدن از صندلی و آرام و با تردید صحبت کردن خواهند شد.

 

علت ابتلا به پارکینسون

محققان هنوز در مورد علت دقیق ابتلای افراد به بیماری پارکینسون مطمئن نیستند.

شواهد کنونی نشان می دهند که به احتمال زیاد ترکیبی از ژنتیک و قرارگیری در معرض عوامل محیطی سبب ابتلا به بیماری پارکینسون خواهند شد.

 

دانشمندان معتقدند که بیماری پارکینسون زمانی رخ می دهد که سلول های عصبی در مغز دچار اختلال شده یا از بین بروند که این امر منجر به کاهش تولید دوپامین و در نتیجه پایین آمدن میزان آن در مغز خواهد شد.

با این وجود عوامل ایجاد این بیماری به طور دقیق مشخص نیستند.

بر اساس اعلام انستیتو ملی اختلالات مغز و اعصاب و سکته مغزی، علت های زیر در ابتلا بیماری پارکینسون نقش خواهند داشت:

• ژنتیک: برخی جهش های ژنتیکی با بروز بیماری پارکینسون مرتبط هستند. البته محققان این بیماری را ارثی نمی دانند. بر اساس تحقیق های انجام شده، در حدود 10% از موارد ابتلا به بیماری پارکینسون، به علت عومل ژنتیک بوده است.
• محیط: قرارگیری در معرض سموم خاص از جمله MPTP یا منگنز منجر به ایجاد بیماری پارکینسون خواهد شد. همچنین سایر عوامل محیطی در افراد مستعد ژنتیکی می توانند موجب بروز این بیماری شوند.
• میتوکندری: بسیاری از افراد میتوکندری را نیروگاه سلولی می نامند. برخی تحقیقات نشان داده است که اختلال عملکرد میتوکندری می تواند باعث تخریب عصب شده که منجر به بیماری پارکینسون خواهد شد.
• اجسام لوئی: ممکن است افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار ایجاد رسوب پروتئینی آلفا سینوکلئین در مغز شوند. متخصصان از این توده پروتئینی با عنوان اجسام لوئی یاد می کنند. تجمع این پروتئین ها باعث تحلیل رفتن سلول های عصبی شده که به طور معمول منجر به بروز بیماری پارکینسون خواهد شد.

 

همچنین بخوانید:

زوال عقل با اجسام لویی (LBD): علائم و درمان (کلیک)

 

تشخیص

در حال حاضر آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد. به این ترتیب ممکن است پزشک ابتلا به بیماری پارکینسون را بر اساس موارد زیر تشخیص دهد:

• معاینه عصبی و بررسی سابقه پزشکی
• آزمایش خون و سایر آزمایشات
• اسکن مغز

 

برخی آزمایشات تشخیصی برای کمک به تشخیص بیماری پارکینسون عبارتند از:

• DaTscan: این روش تصویربرداری میزان دوپامین موجود در مغز را تعیین می کند. این روش خاص پزشکی هسته ای با عنوان توموگرافی رایانه ای با انتشار تک فوتون (SPECT) شناخته می شود.
• MRI یا سی تی اسکن: این اسکن ها بروز سکته مغزی یا تومور مغزی که علائم مشابهی دارند را رد می کنند.
• آزمایش خون: پزشک برای رد کردن سایر علل احتمالی از جمله آسیب کبدی یا سطح غیرطبیعی هورمون تیروئید انجام آزمایش خون را توصیه می کند.
• آزمایش لوودوپا: لوودوپا (Levodopa) یا L-Dopa پیش ماده دوپامین و دارویی است که باعث افزایش سطح دوپامین می شود. در صورتی که افراد با مصرف لوودوپا دچار بهبود علائم شوند، تشخیص بیماری پارکینسون دریافت می کنند.

 

همچنین بخوانید:

همه چیز درباره سی تی اسکن (CT scan) (کلیک)

 

عوامل خطر

عوامل خطر بیماری پارکینسون عبارتند از:

• جنسیت: عموما مردان بیش از زنان به بیماری پارکینسون مبتلا خواهند شد.
• سن: ابتلا به بیماری پارکینسون با افزایش سن به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
• ژنتیک: افراد در صورت داشتن خویشاوندان نزدیک مبتلا به این بیماری بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری پارکینسون قرار خواهند گرفت.
• محیط: قرارگیری در معرض بعضی از آفت کش ها دچار افزایش احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون خواهند شد.

 

درمان ها

در حال حاضر هیچ درمانی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد. با این وجود درمان ها به بهبود علائم بیماری کمک می کنند.

گزینه های درمانی بیماری پارکینسون عبارتند از:

• دارو: با توجه به نقش کلیدی دوپامین در بیماری پارکینسو، برخی داروها با هدف افزایش میزان دوپامین تحویز شده و با تاثیر بر انتقال دهنده های عصبی دیگر از جمله استیل کولین به مدیریت علائم غیرحرکتی از جمله افسردگی کمک می کنند. برای نمونه، اغلب افراد قرص لوودوپا و کاربی دوپا را برای افزایش سطح دوپامین مغز مصرف می کنند.
• جراحی: اگر مصرف داروها در بهبودی موثر واقع نشود، پزشک عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. یکی از گزینه های جراحی تحریک عمقی مغز (Deep Brain Stimulation) است. این روش شامل قرار دادن الکترودهایی در مغز است که بدون ایجاد درد باعث تحریک شده و بسیاری از علائم حرکتی بیماری پارکینسون را کاهش می دهد.
• درمان های تکمیلی و حمایتی: بسیاری از روش های درمانی تا حدودی باعث تسکین علائم بیماری پارکینسون خواهند شد. این موارد شامل رعایت رژیم غذایی، ورزش، تای چی، یوگا و ماساژ درمانی هستند.

 

خلاصه

بیماری پارکینسون نوعی اختلال تخریب عصبی تاثیرگذار بر حرکت است. این وضعیت به دلیل میزان کم دوپامین در مغز، رخ خواهد داد. مغز بدون دوپامین کافی قادر به انتقال سیگنال ها برای هماهنگی صحیح حرکت نخواهد بود.

متخصصان هنوز از علت دقیق ابتلا به بیماری پارکینسون مطمئن نیستند اما ممکن است ژنتیک و محیط در بروز این بیماری نقش داشته باشند. گزینه های درمانی فعلی برای بیماری پارکینسون شامل مصرف دارو، جراحی و استفاده از درمان های تکمیلی هستند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.