داروهای گیاهی برای تعادل هورمونها

طب سنتی از برخی گیاهان دارویی بعنوان داروی تعادل هورمونها استفاده می کند، برخی داروهای گیاهی موثر در هورمون های زنانه و مردانه را بخوانید.

 

گیاهان دارویی گروهی از گیاهان هستند که از برگ، گل، ریشه و دانه های آنها بعنوان داروی گیاهی موثر برای اهداف مختلفی همچون سردرد، مشکلات گوارشی، تنظیم تعادل هورمونی و … استفاده می شوند.

انسان ها برای هزاران سال از این گیاهان برای مراقبت های بهداشتی، مناسک مذهبی و سایر موارد استفاده می کردند. همچنین بسیاری افراد از این گیاهان در پخت و پز و آشپزی استفاده می کننند.

از برخی گیاهان دارویی به طور سنتی برای تنظیم تعادل هورمونی استفاده می شده است.

بر اساس برخی شواهد، برخی داروهای گیاهی بر سطح هورمون های مردانه و زنانه بدن و همچنین سایر عملکردهای مرتبط با سیستم غدد درون ریز تاثیر می گذارند. البته تحقیقات در این موارد محدود است.

در این مقاله به بررسی 5 داروی گیاهی موثر برای تعادل هورمونها و شواهدی برای پشتیبانی از تاثیرات آنها در تنظیم هورمون زنانه و مردانه پرداخته ایم.

 

همچنین بخوانید:

هر آنچه باید درباره عدم تعادل هورمونی بدانید (کلیک)

 

هشدار

مطمئن ترین و موثرترین روش استفاده از داروهای گیاهی برای تعادل هورمونها مشخص نیست. در برخی موارد وجود اطلاعات نادرست پیرامون استفاده از داروهای گیاهی و تغذیه و تایید شواهد اثربخشی گیاهان دارویی امری دشوار خواهد بود.

برخی داروهای گیاهی برای بعضی از افراد مناسب بوده اما برای دیگران خطرناک محسوب می شود.

لازم به ذکر است که افراد باردار و شیرده، افرادی که از هورمون درمانی استفاده می کنند، افراد دچار سرطان و افراد دارای مشکلات غدد درون ریز یا سلامت روانی با مصرف بعضی داروهای گیاهی در معرض خطر بروز عوارض جانبی خطرناکی قرار می گیرند.

 

مشورت با متخصص

در خصوص استفاده از گیاهان دارویی یا سایر روش های کنترل هورمونی باید با پزشک یا سایر متخصصان بهداشت مشورت گردد.

 

هورمون ها و سلامتی

هورمون ها پیام رسان های شیمیایی هستند. این پیام رسان های شیمیایی به برقراری ارتباط سلول ها کمک کرده و آنها را برای اقدامات مختلفی تحریک می کنند.

هورمون ها بستر سیستم غدد درون ریز هستند. آنها عملکرد رشد، تولید مثل، متابولیسم، دما و حتی روحیه را تنظیم می کنند.

هورمون ها و سیستم غدد درون ریز بدن را در حالت متعادل هموستاز نگه می دارند. بنابراین عدم تعادل هورمونی (هورمون های خاص بسیار کم یا زیاد) عوارض جانبی مضری را در پی خواهد داشت.

استرس اکسیداتیو، ناباروری و اختلالات غدد درون ریز از جمله بیماری تیروئید برخی مشکلات ناشی از عدم تعادل هورمونی هستند.

زنان در دوره های مشخصی از چرخه قاعدگی خود به ویژه در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی دچار تغییرات طبیعی در سطح هورمون های خود خواهند شد.

مردان نیز در دوران بلوغ یا با افزایش سن دچار علائم تغییرات هورمونی شده که اغلب علائم آن سرعت و شدت کمتری نسبت به زنان خواهند داشت.

راه های درمانی متعددی برای عدم تعادل هورمونی وجود دارد. یکی از روش های درمان عدم تعادل هورمون زنانه و مردانه، استفاده از داروی گیاهی است.

در ادامه برخی داروهای گیاهی برای تعادل هورمونها معرفی شده است:

 

1- سیاه دانه

گل سیاه دانه که به کالونجی معروف است یکی از داروهای گیاهی موثر برای تعادل هورمون ها در طب سنتی است.

گل های این گیاه، دانه های ریز و سیاه سرشار از آنتی اکسیدان تولید می کنند. این دانه ها به دلیل محتوای تیموکینون خود، دارای خواص دارویی هستند.

محققان در حال بررسی اثربخشی محافظتی و درمانی سیاه دانه بر افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هستند. PCOS نوعی اختلال همراه با سطح غیرطبیعی هورمون است که باعث بروز علائم در زنان در دوران باروری خواهد شد.

استفاده از عصاره سیاه دانه در آزمایشات حیوانی به تنظیم انسولین، تستوسترون، هورمون لوتئین ساز و تیروئید کمک کرده است.

در واقع بعضی از مطالعات بر روی موش ها نشان می دهند که عصاره داروی گیاهی سیاه دانه می تواند به عنوان جایگزینی برای درمان جایگزینی هورمون (HRT) زنانه در دوران یائسگی مورد استفاده قرار بگیرد.

بدن در زمان یائسگی استروژن کمتری نسبت به گذشته تولید می کند.

اخیرا مکمل های کنسانتره سیاه دانه محبوبیت فزاینده ای پیدا کرده و گاهی اوقات با عناوین سیاه دانه یا دانه زیره سیاه عرضه می شوند.

دانه های کامل این گیاه دارویی معطر بوده و می توان آنها را به نان، سالاد و سایر غذاها اضافه کرد.

لازم به ذکر است که بیشتر مطالعات بر روی ارتباط سیاه دانه ها و هورمون ها بر روی حیوانات انجام شده و طی آنها از عصاره غلیظ یا تیموکینون استفاده شده است. بنابراین استفاده از دانه های کامل سیاه دانه در پخت و پز با وجود افزودن عطر و طعم به معنی ایجاد فواید مشابه نخواهد بود.

 

همچنین بخوانید:

هورمون استروژن (کلیک)

 

2- آشواگاندا

آشواگاندا با عنوان گیلاس زمستانی، جینسینگ هندی نیز شناخته می شود. این گیاه درختچه ای همیشه سبز از خانواده شبدریان است.

دلیل مورد توجه قرار گرفتن آشواگاندا در دسترس بودن مکمل ها، چای ها و پودرهای ریشه آن است.

به نظر می رسد که آداپتوژن با تعدیل محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) مغز به بدن کمک می کند تا بر استرس غلبه کند.

محور HPA چندین هورمون از جمله کورتیزول را تولید و ترشح کرده که واکنش بدن به استرس محسوب می شوند.

کورتیزول به غلبه کردن بر روزها و اتفاقات پرتنش کمک می کند. با این وجود طبق مطالعات انسانی و موارد انجام شده بر روی موش ها، مزمن شدن عدم تعادل این هورمون باعث بروز اختلالات غدد درون ریز از جمله بیماری آدیسون و سندروم کوشینگ خواهد شد.

 

همچنین بخوانید:

بیماری آدیسون چیست (کلیک)

 

یک مطالعه در سال 2019 بر روی 60 بزرگسال که دو مرتبه در روز حدود 125 تا 300 میلی گرم عصاره ریشه آشواگاندا را به مدت 8 هفته مصرف کردند نشان داد که این امر باعث کاهش استرس، خواب بهتر و کاهش سطح کورتیزول خون شده است. یک مطالعه مشابه در سال 2018 نیز نتایج مشابهی را نشان داد.

همچنین آشواگاندا می تواند سایر هورمون ها را تحت تاثیر قرار دهد. برای نمونه، محققان در حال بررسی نحوه تغییر میزان انسولین، هورمون های تولید مثل و سایر موارد با مصرف آشواگاندا هستند.

یک مطالعه 8 هفته ای در سال 2018 بر روی بزرگسالان دارای افزایش سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) که توسط هیپوفیز انجام می شود نشان داد که مصرف روزانه 600 میلی گرم عصاره کنسانتره آشواگاندا باعث بهبود سطح TSH خواهد شد.

از سوی دیگر بعضی از مطالعات در مورد مزایای سلامتی آشواگاندا نتایج متناقضی ارائه دادند.

همچنین افراد طی آزمایشات بالینی بروز عوارض جانبی مصرف مکمل های آشواگاندا را برای زنان باردار و شیرده و همچنین افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی یا اختلالات تیروئیدی را گزارش کرده و نا امن بودن آن را اعلام کردند.

بنابراین به مطالعات گسترده تری در مورد اثربخشی آشواگاندا برای انسان نیاز است.

 

3- ریشه کوهوش سیاه

کوهوش سیاه از خانواده سیاه دانه بوده که معمولا از خانواده شمعدانی وحشی یا گل آلاله محسوب می شود. همچنین ممکن است به جای کوهوش سیاه اسم گل نگار یا Rattleweed را شنیده باشید.

این مکمل محبوب از ریشه کوهوش سیاه تهیه شده و معمولا به صورت کپسول، عصاره یا چای ارائه می شود.

به نظر می رسد که این داروی گیاهی خواص درمانی خود را از ترکیباتی به نام گلیکوزیدهای تری ترپن دریافت می کند. البته مشخص نیست که چه مقدار از آنها در مکمل های کوهوش سیاه وجود دارد.

در گذشته و حال حاضر از داروی گیاهی کوهوش سیاه برای تنظیم هورمون های زنانه استفاده می شود.

تاکنون از این گیاه برای پشتیبانی از مشکلات بهداشتی زنان از جمله پریود نامنظم، سندروم پیش از قاعدگی (PMS) و علائم یائسگی استفاده شده است.

کوهوش سیاه نیز مانند سیاه دانه به عنوان یک فیتواستروژن عمل می کند. در واقع فیتواستروژن در صورت مصرف به میزان زیاد مانند هورمون استروژن عمل می کند. البته همچنان اینکه کوهوش سیاه یک فیتواستروژن بوده یا با مکانیسم دیگری عمل می کند، مشخص نشده است.

برخی مطالعات نشان داده اند که کوهوش سیاه برای تسکین علائم یائسگی موثرتر از درمان های دیگر است.

با این وجود و به دلیل گزارش های بروز عوارض جانبی (حتی شدید) با مصرف کوهوش سیاه به مطالعات دقیق تری برای بررسی اثربخشی آن برای انسان ها نیاز است. بنابراین بهتر است پیش از مصرف این گیاه دارویی با پزشک مشورت کنید.

 

همچنین بخوانید:

منابع فیتواستروژن (کلیک)

 

4- چست بری یا پنج‌ انگشت

چست بری از دیگر مکمل های متداول گیاهان دارویی است که به صورت عصاره یا کپسول ارائه می شود.

اغلب این ماده با گیاهان دارویی دیگر از جمله کوهوش سیاه ترکیب شده و به عنوان درمانی برای علائم یائسگی و پشتیبانی از سلامت باروری زنان مورد استفاده قرار می گیرد.

چست بری میوه درخت Vitex agnus است که با عنوان درخت پاکی، فلفل راهب یا ویتکس نیز شناخته می شود.

چست بری حاوی ترکیبات دی ترپنوئید بوده که عامل تاثیرات احتمالی این مکمل ها بر هورمون هایی از جمله پرولاکتین و انتقال دهنده عصبی دوپامین است.

بررسی های متعدد نشان داده اند که مصرف چست بری می تواند سطح پرولاکتین خون را کاهش دهد. افزایش سطح این هورمون با PMS در ارتباط است. همچنین این مکمل به درمان علائم خاص PMS از جمله درد پستان کمک می کند.

مطالعات دیگری توانایی این گیاه دارویی در تسکین علائم یائسگی و کمک به درمان مشکلات ناباروری و PCOS را بررسی کردند.

با اینکه به نظر می رسد که چست بری به تعادل هورمون هایی از جمله پرولاکتین کمک می کند اما بسیاری از دانشمندان معتقدند که برای تایید اثربخشی آنها به تحقیقات بیشتری در مورد انسان ها نیاز است.

 

همچنین بخوانید:

پرولاکتینوم را بشناسید؛ علل، علائم و روش‌های تشخیص و درمان (کلیک)

 

5- مرزنجوش

از مرزنجوش و سایر انوع داروهای گیاهی متعلق به خانواده Origanum مانند پونه کوهی در طب سنتی برای بیماری های مختلفی همچون تعادل هورمونها مورد استفاده قرار گرفته اند.

این گیاه دارویی حاوی ترکیبات زیست فعالی چون فلانوئیدها و اسیدهای فنولی هستند. در واقع این ترکیبات باعث خواص دارویی این گیاه می شوند.

تحقیقات اولیه مرزنجوش بر روی انسان ها و حیوانات نشان می دهند که استفاده از این داروی گیاهی برای تعادل هورمونی، در کاهش استرس و PCOS موثر است.

برای نمونه، اخیرا یک مطالعه نشان داد که موش های مبتلا به PCOS پس از درمان با عصاره مرزنجوش، بهبود سطح استرادیول یا هورمون تولید شده توسط تخمدان ها را تجربه کردند.

همچنین یک مطالعه محدود انسانی به بررسی افراد مبتلا به PCOS که روزانه 2 مرتبه و به مدت یک ماه چای مرزنجوش مصرف کردند پرداخت. این مطالعه کاهش قابل توجه سطح انسولین ناشتا را در افراد مشان داد. که این امر نشان دهنده بهبود مدیریت قند خون است.

با این وجود هنوز نمی توان گفت که مصرف مرزنجوش باعث بهبود تعادل هورمون ها خواهد شد.

همچنین بعضی از دانشمندان هشدار می دهند که کمبود مطالعات در مورد ایمنی استفاده بلندمدت یا فشرده از گیاهان دارویی تغییردهنده هورمون ها وجود دارد.

 

سایر روش های ایجاد تعادل هورمون ها

استفاده از داروی گیاهی برای تعادل هورمونی، تنها یکی از گزینه های درمانی برای تنظیم هورمون های زنانه و مردانه است.

در برخی موارد استفاده از ترکیب گیاهان دارویی هورمونی و سایر روش های درمانی بهترین گزینه برای ایجاد تعادل در هورمونها می باشد.

شایان ذکر است که بهترین گزینه درمانی به موارد مختلفی همچون علت عدم تعادل، عوامل سبک زندگی و سایر موارد وابسته است.

به این ترتیب بهتر است پیش از مصرف داروی گیاهی برای تنظیم هورمون های مردانه و زنانه خود یا شروع هر نوع هورمون درمانی دیگری با پزشک مشورت کنید.

 

سایر روش های درمان عدم تعادل هورمونی عبارتند از:

• خواب کافی: کم خوابی یا قرارگیری در معرض نور مصنوعی در ساعات شب منجر به اختلال در هورمون ملاتونین و کورتیزول خواهد شد. همچنین این امر بر مقاومت به انسولین نیز تاثیر می گذارد.
• رعایت رژیم غذایی سالم: داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از پروتئین های بدون چربی، چربی های سالم و فیبر با مقادیر قند محدود به تعادل هورمون هایی که اشتها، متابولیسم و خلق و خو را تنظیم می کنند، کمک خواهد کرد.
• نوشیدن چای سبز: چای سبز با بهبود واکنش بدن به هورمون، به تعادل انسولین در برخی افراد کمک می کند. البته به دلیل تاثیرات احتمالی عصاره چای سبز بر مقاومت انسولینی به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است.
• ورزش منظم: انجام فعالیت بدنی منظم (ورزش) بر روی هورمون های اشتها تاثیر گذاشته و استفاده از هورمون انسولین در بدن را بهبود می بخشد.
• مدیریت استرس: استرس زیاد باعث تغییر شدید سطح هورمون هایی چون کورتیزول و آدرنالین خواهد شد. فعالیت های آرام از جمله یوگا، گوش دادن به موسیقی یا پیاده روی در طبیعت باعث از بین رفتن استرس شده و این هورمون ها را در تعادل نگه می دارد.
• جلوگیری از بروز اختلال در غدد درون ریز: عوامل ایجاد اختلال در غدد درون ریز ترکیباتی در محیط از جمله دود دخانیات، سموم دفع آفات، علف کش ها، پلاستیک ها، بازدارنده های شعله و مواد معطر در لوسیون ها و شوینده ها بوده که باعث عدم تعادل هورمونی خواهند شد.

 

خلاصه

میزان هورمون ها در بدن به طور مداوم در حال تغییر هستند. صدها دلیل برای نوسان روزانه هورمون ها وجود داشته و البته تا حدودی این فراز و نشیب ها ضروری هستند. با این وجود عدم تعادل هورمون ها در بلندمدت بر روی سلامتی تاثیر می گذارد.

استفاده از داروهای گیاهی روشی طبیعی برای ایجاد تعادل در هورمونها است.

در طب سنتی، از پنج داروی گیاهی مورد بحث در این مقاله برای تعادل هورمونی استفاده شده و آنها به تعادل سطح هورمون های زنانه و مردانه کمک می کنند.

البته با توجه به اینکه تغییر سطح هورمون ها می تواند خطرناک باشد، باید پیش از مصرف گیاهان دارویی هورمونی و سایر داروها با هدف برطرف کردن این مشکل با یک متخصص مشورت کنید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.