ویروس چیست؟ بیماری های ویروسی کدامند؟

انواع ویروس ها را بر اساس عوامل مختلفی طبقه بندی می شوند، در این مقاله می گوییم ویروس چیست و نام بیماری های ویروسی را بیان می داریم.

 

ویروس ها (Viruses) موجودات میکروسکوپی هستند که تقریبا در سراسر کره زمین یافت می شوند. ویروس ها در حیوانات، گیاهان و موجودات زنده وجود داشته و گاهی اوقات باعث بروز بیماری خواهند شد.

ویروس ها موجودات بیولوژیکی هستند که فقط در میزبان زنده از جمله انسان، حیوان یا گیاه توان رشد و تکثیر دارند. می توان گفت که آنها تقریبا در سراسر کره زمین یافت شده و گاهی اوقات موجب بروز بیماری های ویروسی با نام های مختلف خواهند شد.

برای نمونه، کروناویروس سندروم حاد تنفسی ۲ یا SARS-CoV-2 باعث بروز بیماری کووید 19 خواهد شد.

طبقه بندی ویروس ها بر حسب موارد چون شکل و اندازه، نوع اسید نوکلئیک و غلاف محافظ لیپیدی است.

یک ویروس به تاثیرات متفاوتی بر روی موجودات زنده دارد. بعنوان مثال ممکن است یک ویروس تاثیرگذار بر گربه، تاثیری روی انسان نداشته باشد.

فرم و پیچیدگی انواع ویروس ها متفاوت است.

ویروس ها از مواد ژنتیکی DNA یا RNA به همراه یک لایه پروتئین در اطراف آن تشکیل شده اند.

بعضی از آنها یک پوشش اضافی به نام غلاف دارند.

معمولا این غلاف تیز بوده و به ویروس برای اتصال به سلول های میزبان و وارد شدن به آن کمک می کند.

ویروس ها فقط در یک میزبان قادر به تکثیر خواهند بود.

در این مقاله خواهیم گفت که ویروس چیست، انواع و طبقه بندی آنها به چه صورت است و نام بیماری های ویروسی کدامند.

 

همچنین بخوانید:

تفاوت عفونت باکتریایی و ویروسی چیست؟ (کلیک)

 

ویروس چیست؟

شاید برای خیلی از افراد این سوال پیش آمده باشد که ویروس چیست و انواع آن کدامند.

در پاسخ باید گفت که ویروس ها موجودات میکروسکوپی دارای یک هسته ماده ژنتیکی (DNA یا RNA) هستند. این هسته با کپسید یا یک پوشش محافظ ساخته شده از پروتئین پوشانده شده است.

معمولا در اطراف کپسید نیز یک پوشش وجود دارد که با عنوان غلاف شناخته می شود. این بخش های تیز (اسپایک) پروتئین هایی هستند که اجازه اتصال و ورود به میزبان را به ویروس می دهند. سپس در صورت وجود شرایط مناسب ویروس تکثیر خواهد شد.

در مورد اینکه آیا ویروس ها معیارهای یک موجود زنده را دارند یا خیر اختلاف نظرهایی وجود دارد. در واقع ویروس ها توان رشد و تکثیر دارند اما آدنوزین تری فسفات به عنوان ترکیبی که بسیاری از فرآیندها را در سلول های زنده هدایت می کنند را ندارند.

همچنین ویروس ها حاوی ریبوزوم نبوده و قادر به تولید پروتئین نیستند. این باعث می شود که آنها نتوانند به طور مستقل تولید مثل کنند. در نتیجه آنها کاملا به میزبان خود وابسته هستند.

ویروس ها با ورود به سلول میزبان و آزادسازی مواد ژنتیکی و پروتئین های خاص، آن را تسخیر می کنند. سپس از سیستم سلولی برای تکثیر استفاده می کند.

در مرحله بعد، ویروس تولید مثل می کند. اما پروتئین ویروسی و مواد ژنتیکی بیشتری به جای محصولات معمول سلول تولید خواهند کرد.

شکل و اندازه ویروس ها متفاوت است.

دانشمندان انواع ویروس ها را بر اساس عوامل مختلف زیر طبقه بندی می کنند:

• طبقه بندی ویروس بر اساس شکل و اندازه- آنها می تواند میله ای، تقریبا کروی یا به شکل های دیگری باشد.
• طبقه بندی ویروس بر اساس نوع اسید نوکلئیک که حاوی اطلاعات ژنتیکی است.
• طبقه بندی ویروس بر اساس غلاف محافظ لیپیدی از سلول میزبان

نمونه هایی از ویروس های دارای غلاف شامل ویروس آنفولانزا و HIV هستند که با نام بیماری های آنفولانزا و ایدز شناخته می شوند.

در این طبقه بندی ها، ویروس های مختلفی وجود دارند.

برای نمونه، کروناویروس شکل کره ای و کپسید و مارپیچ حاوی RNA دارد. همچنین روی سطح غلاف آن اسپایک هایی شبیه به تاج وجود دارد.

هفت نوع از کروناویروس ها بر روی انسان ها تاثیرگذار هستند و هر کدام از آنها قابلیت تغییر و جهش داشته و انواع مختلفی تولید می کنند.

 

همچنین بخوانید:

انواع مختلف ویروس کرونا چیست؟ (کلیک)

 

آیا ویروس های مفید هم وجود دارند؟

همانطور که روده باکتری های مفیدی دارد که برای سلامت آن ضروری هستند، ویروس های مفیدی نیز برای انسان ها وجود دارند که به محافظت از بدن در برابر باکتری های خطرناک از جمله اشریشیا کلی (Escherichia coli) کمک می کنند.

 

منابع

ویروس ها بقایای فسیلی باقی نمی گذارند. بنابراین ردیابی آنها در طول زمان دشوار خواهد بود. دانشمندان از روش های مولکولی برای مقایسه DNA و RNA ویروس ها و یافتن اطلاعاتی درباره منشاء آنها استفاده می کنند.

در رابطه با اینکه منشاء ویروس  چیست و از کجاست، سه نظریه رقابتی وجود دارد.

در واقع انواع ویروس ها می توانند به هر یک از روش های زیر تکامل یابند:

• فرضیه کاهشی یا Regressive نشان می دهد که ویروس ها به عنوان موجودات بیولوژیکی مستقل به انگل تبدیل می شوند. سپس با حذف ژن هایی که به انگل بودن آنها کمک نمی کنند، کاملا به سلول هایی که در آن ساکن هستند وابسته می شوند.
• فرضیه پیشرونده یا Progressive و یا فرار نشان می دهد که ویروس ها از بخش DNA و RNA تکامل یافته که از ژن موجودات بزرگتر فرار می کنند. آنها از این طریق توانایی استقلال یافته و بین سلول ها منتقل می شوند.
• فرضیه اولین ویروس نیز نشان می دهد که ویروس ها از مولکول های پیچیده اسید نوکلئیک و پروتئین ها، یا پیش از ظهور اولین سلول های زمین، یا همزمان با آن در میلیاردها سال پیش تکامل یافته اند.

همیشه زمانی که یک بیماری ویروسی ظاهر می شود، منشا اصلی آن مشخص نیست. برای نمونه، متخصصان معتقدند که منشا SARS-CoV-2 خفاش ها بودند و سپس به انسان ها منتقل شدند.

 

انتقال

ویروس ها تنها از طریق تولید مثل وجود داشته و تکثیر می یابند. در واقع در هنگام تولید مثل، ذرات ویروسی به سلول ها و میزبان جدید انتقال می یابند.

ویژگی های ویروس بر توانایی انتشار آن تاثیر می گذارد.

ویروس ها از طریق روش های زیر انتقال یافته و موجب بیماری های با نام های مختلف خواهند شد:

• لمس: در صورتی که افراد ویروس SARS-CoV-2 را روی دست، بینی، دهان یا چشم خود لمس کنند، ویروس وارد بدن شده و فرد به کووید 19 مبتلا خواهد شد.
• قطرات تنفسی: بعضی از ویروس ها در قطرات تنفسی وجود دارند. افراد در هنگام صحبت کردن، سرفه یا عطسه این قطرات را تولید می کنند. آنفولانزا و SARS-CoV-2 دو نمونه از ویروس هایی هستند که از این طریق گسترش می یابند.
• تماس مستقیم: بعضی از ویروس ها از طریق تماس مستقیم با فرد دارای آن گسترش می یابند. برای نمونه، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از طریق تماس مستقیم پوست با پوست گسترش می یابد. ویروس اپشتن بار (EBV) که باعث بروز مونونوکلئوز عفونی می شود نیز از طریق بزاق (برای نمونه در هنگام بوسیدن) منتقل خواهد شد.
• مایعات بدن: برای نمونه، HIV از طریق تبادل مایع منی و خون به دیگر افراد منتقل می شود.
• غذا یا آب آلوده: نورو ویروس ها از انواع ویروس ها هستند که در صورت مصرف آب و غذای آلوده وارد بدن خواهند شد.
• حشرات: پشه ها می توانند ویروس زیکا را حمل کنند و باعث انتقال آن بین افراد شوند.
• نزدیک به زایمان: مادر مبتلا به سیتومگالوویروس می تواند آن را به کودک متولد نشده خود منتقل کند.

بعضی از ویروس ها نیز برای مدتی روی یک شی فعال خواهند ماند. افرادی که روی دست خود ویروس دارند با لمس یک شی باعث آلوده شدن آن خواهند شد. این شی با نام ناقل شناخته می شود.

 

همچنین بخوانید:

روش های پیشگیری از انتقال ویروس کرونا چیست؟ (کلیک)

 

تغییر ویروس چیست

اغلب ویروس ها با گذشت زمان تغییر می کنند.

آنها در هنگام تولید مثل به دلیل خطاها و تغییرات ژنتیکی به طور طبیعی تغییر خواهند کرد. بعضی از این تغییرات بسیار ناچیز بوده و باعث نگرانی نخواهند بود اما بعضی از تغییرات دارای اهمیت هستند.

برای نمونه در مورد تغییرات قابل توجه نوع B.1.1.7 ویروس SARS-CoV-2، قابلیت انتقال ویروس بیشتر شد.

همچنین ممکن است این تغییرات سبب فرار ویروس از سیستم ایمنی بدن یا درمان ها شود. برای نمونه، پزشکان از چندین دارو ترکیبی برای درمان HIV استفاده کرده تا مقاومت در برابر درمان برای ویروس سخت تر شود.

همچنین ویروس های آنفولانزا می توانند شیفت آنتی ژنتیک انجام دهد. این امر زمانی رخ می دهد که سلول میزبان به دو نوع مختلف ویروس آنفولانزا آلوده شده باشد. در واقع این دو ویروس برای ایجاد یک ویروس آنفولانزا جدید همکاری می کنند. برای نمونه، خوک ها می توانند میزبان ترکیبی از ویروس های آنفولانزا مرغی و انسانی باشند.

 

همچنین بخوانید:

درمان ویروس ایدز (HIV) چیست (کلیک)

 

نام بیماری های ویروسی

ویروس ها باعث بروز بسیاری از بیماری های انسانی می شوند. برای نمونه، ویروس اپشتن بار(EBV) منجر به مونونوکلئوز عفونی خواهد شد.

نام برخی از بیماری های ویروسی عبارتند از:

• کووید 19
• آبله
• سرماخوردگی
• انواع آنفولانزا
• سرخک
• اوریون
• سرخجه
• آبله مرغان
• هپاتیت
• تبخال با ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)
• فلج اطفال
• هاری
• ابولا
• هانتاویروس
• HIV
• سارس
• تب دنگی
• زیکا

برخی ویروس ها همچون HPV نیز می توانند منجر به سرطان شوند.

ممکن است تاثیر کامل ویروس ها زمان بر باشد و گاهی اوقات ویروس ها اثر ثانویه دارند.

برای نمونه، ویروس هرپس زوستر باعث آبله مرغان می شود. این ویروس پس از بهبودی نیز در بدن باقی خواهد ماند. بنابراین ممکن است در سال ها بعد منجر به ایجاد زونا شود.

 

کووید 19

نام ویروس کرونا نشان دهنده دسته بزرگی از بیماری های ویروسی ناشی از انواع آن است. در واقع کروناویروس ها خانواده بزرگی است. از ویروس های سرماخوردگی تا بیماری کووید 19 (ویروس SARS-CoV-2) همه و همه در اثر ابتلا به انواع مختلف این ویروس است.

به طور کلی متخصصان SARS-CoV-2 را یک ویروس نسبتا پایدار می دانند. با این وجود این ویروس از زمان شناسایی در چین بارها تغییر کرده است.

دانشمندان تا سپتامبر 2020 بیش از 12000 مورد جهش آن را ثبت کرده که این امر همچنان ادامه دارد.

بعضی از انواع ویروس ها قابلیت انتقال بیشتری داشته و منجر به ایجاد بیماری های شدیدتری خواهند شد. نگرانی اصلی در مورد این انواع جدید غیرقابل پیش بینی بودن آنها است.

همچنین ممکن است در مورد موثر بودن واکسن های فعلی برای گونه های جدید اطمینانی وجود نداشته باشد.

علائم اصلی کووید 19 شامل سرفه خشک، خستگی و تب هستند اما علائم احتمالی زیادی برای آن وجود دارد.

به این ترتیب افراد دارای مشکل تنفسی باید به دنبال دریافت فوریت های پزشکی باشند.

 

همچنین بخوانید:

باورهای غلط درباره ویروس کرونا (کلیک)

 

مقابله با ویروس ها

زمانی که سیستم ایمنی بدن یک ویروس را تشخیص دهد برای محافظت از بدن در برابر آن اقدام می کند.

زمانی که ویروس ها وارد سلول فرد شوند، سیستم ایمنی قادر به مشاهده آن نخواهد بود. با این وجود سلول T ویژه معروف به سلول های T سیتوتوکسیک قادر به تشخیص سلول های حاوی ویروس بوده و موادی برای کشتن این ویروس ها آزاد می کنند.

بعضی از ویروس ها نیز از سلول های T سیتوتوکسیک شناسایی فرار کرده و توسط سلول های ایمنی بدن کشته خواهند شد.

به علاوه، سلول های حاوی ویروس پروتئین هایی به نام اینترفرون آزاد کرده که به سلول های دیگر هشدار وجود ویروس را می دهند. این امر به سلول ها فرصت می دهد تا با تغییر در ترکیب مولکولی سطح خود در مقابل ویروس از خود دفاع کنند.

همچنین آنتی بادی ها پیش از ورود ویروس به سلول به مبارزه با آن می پردازند. آنتی بادی ها این کار را با خنثی کردن یا آسیب رساندن به ویروس و یا تغییر ویژگی های آن برای عدم امکان ورود به سلول های سالم انجام می دهند.

افرادی که قبلا به ویروس دچار شده یا واکسن دریافت کرده اند می توانند آنتی بادی داشته باشند.

 

درمان

آنتی بیوتیک ها عفونت های باکتریایی را درمان کرده اما قادر به درمان عفونت های ویروسی نخواهند بود.

برای پیشگیری از عفونت ویروسی به واکسن یا داروهای ضد ویروسی نیاز خواهد بود. گاهی اوقات نیز تنها گزینهف تسکین دادن علائم است.

دانشمندان در دهه های اخیر داروهای ضد ویروسی تولید کردند که به طور عمده در واکنش به بیماری همه گیر ایدز عمل متمرکز هستند. این داروها ویروس را از بین نمی برند اما رشد آن را کندتر کرده یا مانع رشد آن خواهند شد.

برای نمونه، سطح ویروس HIV در بدن با استفاده از درمان های ضد ویروسی به قدری کم خواهد شد که امکان تشخیص آن نخواهد بود. در این مرحله بیماری غیرقابل انتقال شده و افراد قادر به انتقال آن به دیگران نخواهند بود.

همچنین ضد ویروس هایی برای درمان عفونت HSV، هپاتیت B، هپاتیت C، آنفولانزا، زونا و آبله مرغان در دسترس هستند.

تامی فلو (Tamiflu) نمونه ای از یک داروی ضد ویروسی است. افراد می توانند از این دارو برای مدیریت آنفولانزا استفاده کنند.

 

همچنین بخوانید:

داروی تامیفلو موثر در درمان آنفولانزا (کلیک)

 

واکسن ها

واکسیناسیون روشی موثر برای پیشگیری از بروز بیماری توسط ویروس هستند.

بعضی از واکسن ها موفق به از بین بردن بیماری هایی چون آبله شده اند که به عقیده متخصصان حداقل برای 3000 سال وجود داشت.

در ادامه به بررسی چند روش واکسیناسیون برای مقابله با ویروس می پردازیم:

• واکسن حاوی فرم غیرفعال ویروس
• واکسن حاوی ویروس زنده و ضعیف شده از جمله واکسن ایمن سازی در برابر فلج اطفال
• واکسن mRNA که به بدن یاد می دهد تا پروتئین هایی را برای مقابله با ویروس های خاص از جمله SARS-CoV-2 تولید کند.
• فناوری ناقل ویروسی که برای ایجاد نسخه های اصلاح شده ویروس هایی از جمله ابولا و SARS-CoV-2 استفاده می شود. این واکسن حاوی ویروس واقعی نیست اما به بدن یاد می دهد تا با ویروس واقعی مقابله کند.

در حاضر واکسن هایی برای فلج اطفال، سرخک، اوریون، سرخجه، کووید 19 و انواع مختلف آنفولانزا وجود دارد.

واکسیناسیون به طرز چشمگیری احتمال بروز بیماری های جدی ناشی از ویروس و همچنین خطر انتقال آن به دیگران را کاهش می دهد.

برای نمونه، طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، دو دوز واکسن سرخک حدود 97% محافظت از این بیماری بسیار مسری و کشنده ارائه می دهد.

به علاوه استفاده گسترده از واکسن از زمان شیوع سرخک در آمریکا میزان ابتلا به آن را 99 درصد کاهش داده است. معمولا این بیماری در زمان شیوع افرادی که واکسینه نشده اند را تحت تاثیر قرار می دهد.

با این وجود در صورتی که کمتر از 92 تا 95 درصد از جامعه واکسن دریافت کنند، مصونیت از بیماری از دست خواهد رفت. در نتیجه خطر ابتلا به بیماری به طرز چشمگیری افزایش یافته و ممکن است شیوع رخ دهد.

طبق تحقیقات واکسن ای کووید 19 روشی ایمن و موثر برای مقابله با بیماری های جدی در افراد قرار گرفته در معرض ویروس SARS-CoV-2 هستند. متخصصان افراد را برای محافظت از خود و دیگران به تزریق این واکسن تشویق می کنند.

 

همچنین بخوانید:

عوارض واکسن های کرونا (کووید 19) (کلیک)

 

خلاصه

نام ویروس تداعی کننده انواع مختلف بیماری های ویروسی است.

در پاسخ به این سوال که ویروس چیست باید عنوان داشت که ویروس ها موجودات بیولوژیکی هستند که در همه موجودات زنده وجود دارند.  بعضی از آنها بی ضرر بوده اما بعضی دیگر باعث بروز بیماری های مختلفی از جمله سرماخوردگی تا ابولا خواهند شد.

طبقه بندی ویروس ها با توجه به عوامل مختلفی مانند شکل، اندازه، نوع اسید نوکلئیک و .. انجام می شود.

استفاده از روش های محافظت در برابر ویروس های خطرناک از جمله واکسیناسیون به پیشگیری از بروز بیماری های جدی کمک می کند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.