اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

اختلال استرس / اضطراب پس از سانحه پس از وقوع یک حادثه دردناک رخ می دهد، علائم – درمان و داروهای PTSD در کودکان و بزرگسالان را بخوانید.

 

بیماری اختلال استرس پس از سانحه (Post-Traumatic Stress Disorder) معمولا پس از وقوع یک اتفاق دردناک در فرد ایجاد و موجب احساس ترس، شوک و درماندگی در او خواهد شد.

برخی حوادث که موجب افزایش احتمال بروز PTSD می شوند شامل جنگ، آتش سوزی، تصادف، جنایت، مرگ یکی از عزیزان، یا سوء استفاده از فرد به هر نوعی که باشد هستند.

این بیماری در بین 7% تا 8% از جمعیت وجود دارد و زنان بیشتر از مردان درگیر این بیماری می شوند.

در این وضعیت، با وجود اینکه اتفاقد افتاده، تمام شده و خطر از بین رفته است، باز هم افکار و احساسات همچنان درگیر بوده و خاطرات تکرار می شوند.

ابتلا به بیماری PTSD سبب بروز اثرات بلند مدت همچون یادآوری گذشته، مشکلات خواب، اضطراب و افسردگی خواهد شد.

در این شرایط با گذشت زمان به جای اینکه فرد احساس بهتری کند، استرس، اضطراب و ترس بیشتری به سراغ او آمده و در مواردی حتی زندگی فرد برای سالها مختل می شود.

در این مقاله به بررسی علت، علائم، عوامل خطر، تشخیص، درمان و داروهای موثر در بیماری اختلال استرس پس از سانحه در کودکان و بزرگسالان می پردازیم.

 

همچنین بخوانید:

تروما: ترومای روانی چیست؟ (کلیک)

 

علت

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پس از یک رویداد ناگوار ایجاد خواهد شد.

هر موقعیتی که باعث وحشت، ترس، شوک یا درماندگی شود می تواند منجر به اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) گردد.

برخی علت های بروز PTSD عبارتند از:

• بلایای طبیعی
• جنگ
• حملات تروریستی
• تصادفات و سوانح جدی
• از دست دادن یکی از اطرافیان ، چه همراه با خشونت باشد چه نباشد
• تهدید زندگی
• حمله شخصی
• قربانی ارتکاب جرمی شدن
• تجاوز جنسی یا انواع دیگر سوء استفاده

 

علائم تشخیصی PTSD

علائم PTSD معمولا طی سه ماه پس از وقوع یک رخداد شروع خواهد شد. در برخی موارد این زمان طولانی تر است.

به منظور تشخیص اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) لازم است که فرد معیارهای تعیین شده در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالت روانی نسخه پنجم DSM-5 و انجمن روانشناسی امریکا (APA) را داشته باشد.

بر اساس این معیارها فرد باید:

1- مستقیما بواسطه مشاهده یک حادثه، حین انجام وظایف حرفه ای خود یا اتفاق ناگوار برای فردی که دوستش دارد، در معرض جراحت جدی، مرگ، تهدید به مرگ یا خشونت جنسی قرار گیرد.

2-  بیش از مدت زمان یک ماه علائم زیر را تجربه کند:

• یک یا چند مورد از علائم افکار مزاحم مانند:

  • افکار ترسناک
  • کابوس
  • بازگشت به عقب و حس اینکه ان اتفاق در حال وقوع است

 

همچنین بخوانید:

اضطراب شبانه: علائم – علت و درمان (کلیک)

 

• یک یا چند مورد از علائم اختلال شخصیت اجتنابی مانند:

  • اجتناب و دوری از شرایطی که موجب یادآوری اتفاق می شود
  • امتناع نمودن از بحث پیرامون حادثه

 

• دو یا چند مورد از علائم اثر گذار بر روحیه و تفرکر فرد همچون:

• دو یا چند علامت تحریک پذیری و برانگیختگی پس از تروما مانند:

  • زود عصبانی شدن
  • استرس، اضطراب و تنش
  • حساس شدن زیاد تر از حد معمول نسبت به خطرات احتمالی

 

لازم است که علائم ایجاد شده در فرد سبب بروز اختلال و مشکل در کار یا روابط او شوند.

شایان ذکر است که علائم فرد نباید ناشی از مصرف دارو، مواد یا سایر بیماری ها باشد.

 

علائم جسمی

علاوه بر علائم روحی ذکر شده، فرد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، برخی علائم جسمی را نیز تجربه خواهد کرد.

لازم به ذکر است که این موارد در معیارهای DSM-5 وجود ندارد.

برخی علائم جسمی PTSD عبارتند از:

• تضعیف سیستم ایمنی و ابتلای مکرر به انواع عفونت ها
• اختلالات خواب که به خستگی و سایر مشکلات منجرشود
• سردرد
• سرگیجه
• تعریق
• لرزش
• مشکلات معده
• درد قفسه سینه
• تیر کشیدن و درد در سایر نقاط

 

در ادامه بروز اختلال استرس پس از سانحه، فرد مبتلا دچار تغییرات رفتاری می شوند که موجب اختلا در کار و یا تخریب روابط آنها می گردد.

همچنین ممکن است بزرگسال مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه بیش از گذشته به مصرف الکل روی آورده یا به داروهای مختلف و مواد مخدر روی آورد.

 

علائم اختلال استرس پس از سانحه در کودکان و نوجوانان

علائم اختلال استرس پس از سانحه در کودکان کمتر از شش سال عبارتند از:

• خیس کردن رختخواب با اینکه استفاده ازسرویس بهداشتی را یاد گرفته اند.
• ناتوانی در تکلم
• جدانشدن از یک بزرگسال
• بازی کردن در مورد اتفاق رخ داده

کودکان 5 تا 12 ساله مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه، ممکن است هیچ فلش بکی از خاطره رویداد نداشته و یا قسمت هایی از آن را به خاطر نیاورند.

در این شرایط معمولا رویداد به شکل دیگری در ذهن کودک وجود داشته یا نشانه هایی از وقوع آن را به یاد می آورد.

همانگونه که کودکان بعنوان مثال خاله بازی می کنند و زندگی روزمره را در بازی های خود می آورند، ممکن است رویداد رخ داده را باز کند. یا ممکن است آن را حین بازی، عکس ها و داستان ها بیان کند.

برخی اوقات کودکان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه تحریک پذیر شده و دچار کابوس و خواب های آشفته می شوند.

علاوه بر این، عموما رفتن به مدرسه و سپری کردن زمان با دوستانشان و حتی مطالعه برایشان مشکل خواهد شد.

معمولا از سن 8 سال به بالا، کودکان علائم و واکنش های مشابه بزرگسالان خواهند داشت.

 

در سنین 12 تا 18 سالگی، معمولا فرد رفتاری مخرب، بدون احترام، عجولانه یا پرخاشگرانه از خود بروز می دهد.

برخی کودکان احساس گناه و ندامت می کننده که چرا حین رخداد جور دیگری برخورد نکرده اند. برخی نیز به دنبال انتقام خواهند بود.

اگر کودکی تحت تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفته باشد معمولا دچار علائم زیر خواهد شد:

• رفتارهای مخرب و پرخاشگرانه دارند
• احساس غم، ترس، استرس، اضطراب و انزوا می کنند
• این احساس را دارند که ارزشمند نیستند
• به خود آسیب می رسانند
• از خود رفتارهای جنسی غیر معمول نشان خواهند داد
• دچار سوء مصرف الکل و مواد مخدر خواهند شد

 

همچنین بخوانید:

خودآزاری: علائم، پیشگیری و درمان (کلیک)

 

تست غربالگری PTSD

در بخشی از فرایند تشخیص، به منظور تشخیص و ارزیابی PTSD یک آزمایش غربالگری انجام خواهد شد.

مدت زمان تست تشخیص اختلال پس از سانحه، از 15 دقیقه تا چند جلسه یک ساعته متغیر است.

در صورتیکه پیگردهای قانونی یا ادعای معلولیت فرد بستگی به تشخیص PTSD داشته باشد، مطمئنا ارزیابی های طولانی تر انجام خواهد شد.

در صورتیکه علائم ایجاد شده، پس از چند هفته از بین برود، پزشک عموما تشخیص اختلال استرس حاد (Acute Stress Disorder) را خواهد داد.

لازم به ذکر است که علائم اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) به مدت طولانی تری ادامه یافتهو شدید تر هستند. حتی ممکن است تا مدتی بعد از رخداد ظاهر نشوند.

بسیاری از افراد طی 6 ماه بهبودی حاصل می کنند، اما در برخی علائم برای چندین سال ادامه می یابد.

 

عوامل خطر

درحالیکه برخی از کودکان و بزرگسالان پس از وقوع حادثه دچار اختلال استرس پس از سانحه می شوند، سایر افراد درگیری این بیماری نخواهند شد.

اینکه چرا برخی افراد دچار PTSD شده و برخی دیگر خیر، هنوز مشخص نیست.

برخی عوامل خطر موجب بروز علائم بیماری اختلال استرس پس از سانحه در کودکان و بزرگسالان خواهد شد.

برخی عوامل فیزیکی  ژنتیکی در بروز PTSD نفش دارند. این عوامل ممکن است موجب بروز استرس، اضطراب، افسردگی و PTSD شوند:

• جنسیت: برخی تحقیقات نشان می دهند احتمال ابتلای زنان به PTSD بیشتر از مردان بوده و شدت بروز بیماری در مردان بیشتر است.
• پاسخ به استرس: به طور معمول میزان هورمون های مترشحه در هنگام پاسخ جنگ و گریز در افراد مبتلا به اختلا PTSD متقاوت خواهد بود.
• ساختار مغز: اسکن مغز نشان می دهد که هیپوکامپ افراد مبتلا به PTSD فرق دارد. هیپوکامپ بخشی از دستگاه لیمبیک مغز و مرکز یادگیریاست که در پردازش احساسات و خاطره نقش دارد. این مساله روی فلش بک فرد تاثیر خواهد داشت.

سایر عوامل خطر احتمالی عبارتند از:

• بواسطه حادثه مشکلات دیگری رخ دهد، مانند از دست دادن عزیزان یا شغلشان
• بواسطه رخداد سلامت جسمی شان آسیب ببیند
• پس از رخداد تحت حمایت اجتماعی قرار نگیرند
• در گذشته (مثلا در دوران کودکی) خود تحت سوء استفاده قرار گرفته باشند
• سابقه مشکلات روانی یا سوء مصرف مواد و الکل داشته باشند

 

عوارض

اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) سبب ایجاد برخی عوارض می شود. این موارد عبارتند از:

• مشکل در روابط یا کار
• مشکلات قلبی
• بیمارهای مزمن
• تغییراتی که روی مغز تأثیر می گذارد، از جمله کاهش اندازه هیپوکامپ ( یک ساختار مغزی که در پردازش حافظه و احساسات نقش دارد و سطوح بالاتر هورمون استرس کورتیزول

 

افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) ممکن است مشکلات سلامتی دیگری مانند اختلال شخصیت، افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف موادی مانند الکل یا مواد مخدر داشته باشند.

 

همچنین بخوانید:

کورتیزول بالا: علائم و روش های کاهش آن (کلیک)

 

عوامل موثر در کاهش خطر ابتلا به PTSD

دانشمندان همچنان به دنبال راه های موثر در پیشگیری و بهبودی سریعتر از اختلال استرس پس از سانحه هستند.

برخی از عوامل موثر و جلوگیری کننده از PTSD عبارتند از:

• بهره مندی از حمایت از دیگران
• توانایی فرد در ایجاد رضایت از خود هنگام مواجه شدن با مشکل
• داشتن راهکارهای مقابله ای با این اختلال

 

پیشگیری: آیا امکان پذیر است؟

برخی افراد در مشاغل پر خطر همچون اورژانس، ارتش و … فعالیت دارند. در این موراد به جهت کنار آمدن افراد با وقایع و کاهش خطر ابتلا به PTSD، آموزش و مشاوره های لازم ارائه خواهد شد.

در خدمات فوریت های پزشکی (EMS) نوعی خدمات با عنوان مدیریت استرس حادثه ای بحرانی (CISM) وجود دارد که پس از وقایع خاصی انجام می شود تا خطر استرس و بروز اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را کاهش دهد.

شاین ذکر است که اثربخشی این موارد زیر سوال رفته و برخی مطالعات مضر بودن آنها را نشان داده اند. چرا که آنها می توانند سبب مختل شدن روند بهبودی طبیعی فرد شوند.

 

زمان مراجعه به پزشک

بسیاری از افراد پس از یک واقعه آسیب زا علائمی مانند اضطراب، گریه و مشکلات تمرکز را تجربه می کنند. این موارد لزوما نشان دهنده PTSD نیست.

درمان سریع با کمک یک متخصص متبحر از بدتر شدن علائم جلوگیری می کند.

در صورت بروز موارد زیر لازم است به پزشک مراجعه شود:

• علائم طولانی شده و بیش از یک ماه ادامه یابد
• شدت علائم به حدی زیاد باشد که فرد نتواند به زندگی عادی خود باز گردد
• احتمال اینکه فرد به خود آسیب بزند، وجود داشته باشد

 

درمان PTSD

درمان اختلال استرس پس از سانحه معمولاً شامل مشاوره، روان درمانی ، بهره گیری از داروهای موثر یا ترکیبی از موارد ذکر شده است.

گزینه های روان درمانی بر روی کنترل و مدیریت بیماری متمرکز هستند.

این موارد عبارتند از:

 

• درمان پردازش شناختی (CPT: Cognitive Processing Therapy) : این روش که با عنوان شناخت درمانی نیز شناخته می شود، به فرد می آموزد تا در مورد مسائل به شیوه ای جدید بیاندیشد. تصاویر ذهنی از حادثه آسیب زا به فرد کمک می کند تا بواسطه تروما بتواند ترس و پریشانی خود را کنترل کند.
• درمان از راه مواجهه: صحبت متناوب و مکرر درباره رخداد یا مواجه شدن با ترس در محیطی امن و کنترل شده، در احساس کنترلی فرد بر روی افکار . احساستش موثر خواهد بود.

لازم به ذکر است که بسیاری محققان در مورد اثربخشی این روش دچار نظرات متناقضی بوده و تاثیر این روش زیر سوال رفته است.

این روش نیاز به دقت کافی برای انجام داشته و غیر اینصورت علائم بیمار بدتر خواهد شد.

 

داروهای موثر در درمان اختلال استرس پس از سانحه

پزشک برخی داروهای موثر را برای درمان علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) تجویز می کند.

جهت درمان علائم اختلال استرس پس از سانحه، پزشک عموما از داروهای مهار کننده باجذب سروتونین (SSRIs) همچون پاروکستین استفاده می کند.

داروهای SSRI همچنین در درمان افسردگی، اضطراب و مشکلات خواب تجویز می شوند. در واقع علائم ذکر شده با علائم ناشی از بیماری PTSD مرتبط هستند.

شایان ذکر است که برخی تحقیقات نشان می دهد که داروهای ضد افسردگی احتمال خطر خودکشی در افراد 24 سال را افزایش خواهند داد.

 

بر برخی موارد پزشک از داروهای بنزودیازپین به جهت درمان بی خوابی، تحریک پذیری و اضطراب استفاده می کند.

با این حال، مرکز ملی اختلال استرس پس از سانحه(PTSD)  این داروها را توصیه نمی کند. چون اینها علائم اصلی بیماری را درمان نکرده و می توانند منجر به وابستگی و اعتیاد شوند.

 

همچنین بخوانید:

پاکسیل (پاروکستین) (کلیک)

 

درمان های تجربی

تحقیقات نشان می دهد که روشهای درمانی زیر موثر خواهند بود، اما برای تأیید اثربخشی و ایمن بودن آنها شواهد بیشتری لازم است.

 

حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR):

روش EMDR یکی از روش های درمان تجربی PTSD  است.

یادآوری واقعه آسیب زا در حالیکه موجب ایجاد نوعی خاصی از حرکت سرعتی و ناخودآگاه این سو و آنسوی چشم می شود، در کاهش میزان اضطراب فرد مبتلا به PTSD موثر خواهد بود. این امر اجازه می دهد تا فرد افکار، احساسات، و رفتارهای مثبت بیشتری داشته باشد.

 

MDMA

نسخه دارویی ماده مخدر تفریحی اکستازی، به افراد کمک کند تا با تشویق احساسات امنیت، با خاطرات خود را به طور بهتری کنار بیایند. دانشمندان هنوز در حال تحقیق روی این مورد هستند.

 

هورمون درمانی با کورتیزول

مطالعات نشان می دهد که در صورتکیه زمان کمی از بروز واقعه آسیب زا گذشته باشد، درمان های بر پایه کورتیزول با دوز بالا به کاهش خطر ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) کمک می کنند.

 

بازی های کامپیوتری

بر اساس مطالعه ای ادر سال 2017، انجام برخی از بازی های رایانه ای در برخی از بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه(PTSD)  سبب کاهش علائم آن ها می شود.

اگرچه، محققان استفاده از بازی های رایانه ای را جایگزین  درمان های منظم نمی دانند.

 

همچنین بخوانید:

چگونه به گذشته فکر نکنیم (کلیک)

 

نکات خودیاری

کنار آمدن با وقایع پیش آمده بخشی اساسی و مهم در فرایند بهبودی است.

این امر فرد را قادر می سازد حادثه رخ داده را پذیرفته و برای بهبود وضعیت خویش تلاش کند.

موارد زیر کمک کننده خواهد بود:

• یادگیری در مورد اختلال استرس پس از سانحه(PTSD)  و درک اینکه این امر یک پاسخ طبیعی است و برای بهبودی نیازمند گذر زمان است.
• پذیرش این نکته که بهبودی لزوما به معنای فراموشی نیست، اما به مرور احساس آزار کمتری خواهید داشت و توانایی شما برای کنار آمدن با خاطرات بد بالا خواهد رفت.

سایر موارد کمک کننده عبارتند از:

• قبول اینکه از بین رفتن علائم زمان بر است
• قبول اینکه PTSD نشانه ضعیف بودن نیست و می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد
• انجام برخی از تمرینات ورزشی مانند پیاده روی، یوگا، شنا
• انجام تمرینات ریلکسیشن، مراقبه (مدیتیشن) و تنفس عمیق
• گذراندن زمان در طبیعت یا گوش دادن به موسیقی ملایم
• شرکت در فعالیتهای مورد علاقه ای که می تواند حواس شما را پرت کند
• پیدا کردن فرد معتمد
• گذراندن وقت با اشخاص دیگری که می دانند چه اتفاقی افتاده است
• تقسیم کارهای خود به قشمت های کوچکتر به جهت سهولت اولویت بندی و انجام آنها
• اجازه دهید مردم بدانند چه عاملی سبب ایجاد علائم می شود

 

اگر به دنبال یک درمانگر هستید، مطمئن شوید شخصی موردنظرتان در زمینه اختلال استرس پس از سانحه(PTSD) باتجربه و واجد شرایط است.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.