الکتروشوک درمانی (درمان با ECT) چیست

الکتروشوک درمانی مغزی / ضربه الکتریکی تشنج‌ آور در درمان افسردگی اساسی و سایر بیماری های روانی کاربرد دارد، عملکرد و عوارض ECT را بخوانید.

 

یکی از روش های درمانی برخی بیماری های مرتبط با سلامت روان درمان با ECT (الکتروشوک درمانی یا ضربه الکتریکی تشنج آور) است.

روانپزشکان از روش درمانی ضربه الکتریکی تشنج‌ آور زمانی استفاده می کنند که فرد بیمار به سایر درمان ها واکنش نشان ندهد.

ای روش درمان برای بیماری هایی همچون افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی و … استفاده می شود.

پزشک در این روش از جریان الکتریکی برای تحریک مغز استفاده کرده و یک شوک تشنج آور کنترل شده ایجاد می کند.

محققان از نحوه عملکرد دقیق ECT مطمئن نیستند اما بر اساس یک نظریه این روش فعالیت انتقال دهنده عصبی را تنظیم می کند.

در این مقاله به بررسی تاریخچه، نحوه عملکرد، اثربخشی و عوارض الکتروشوک درمانی مغزی (درمان با ECT) پرداخته ایم. همچنین در مورد بعضی از درمان های جایگزین نورومدولاسیون بحث خواهیم کرد.

 

همچنین بخوانید:

افسردگی چیست: از علائم تا درمان (کلیک)

 

تاریخچه بحث برانگیز درمان با الکتروشوک (ECT)

الکتروشوک درمانی مغزی از قدیمی ترین و بحث برانگیزترین درمان های روانپزشکی است.

با اینکه بعضی از کشورها استفاده از ECT را ممنوع کردند، برخی دیگر به طور گسترده از آن استفاده می کنند.

برداشت منفی از درمان ECT، به دلیل استفاده نادرست آن در گذشته و عدم تجویز داروهای بیهوشی یا شل کننده عضلات است.

همچنین بسیاری از افراد که برای اولین بار استفاده از ECT برای آنها تجویز می شود، از انجام آن رضایت ندارند. بنابراین بعضی بر خلاف میل خود آن را انجام داده یا از میزان عوارض جانبی آن به طور کامل مطلع نیستند.

رسانه ها نیز درمان با الکتروشوک (ECT) را به صورت منفی به تصویر می کشند. برای نمونه، می توان به فیلم One Flew over the Cuckoo’s Nest. اشاره نمود.

با این وجود نگرش افراد نسبت به ECT در حال تغییر است. نتایج استفاده از این روش در بهبودی موثر وضعیت افراد دارای بیماری های روانی مقاوم به دارو و روان درمانی بیش از همیشه توسط افراد دیده می شود.

همچنین روش های جدید مدولاسیون عصبی از جمله تحریک مغناطیسی (TMS) و تحریک عصب واگ (VNS) درمان های موثری برای افسردگی اساسی و سایر بیماری های بهداشت روان محسوب می شوند.

با این وجود، TMS تنها روش مقایسه شده با ECT است. در این مقایسه ECT نتایج بهتری برای درمان افسردگی ارائه داد.

 

همچنین بخوانید:

داروهای موثر در درمان افسردگی (کلیک)

 

چه افرادی می توانند ECT دریافت کنند؟

پزشکان درمان با الکتروشوک (ECT) را برای افراد مبتلا به بیماری های روانی از جمله موارد زیر توصیه می کنند:

• مقاوم در برابر درمان یا دارای افسردگی عمده شدید
• روان پریشی شدید
• اختلال دوقطبی
• شیدایی
• روان‌ گسیختگی کاتاتونی
• اسکیزوفرنی

 

همچنین بخوانید:

علائم اسکیزوفرنی را بشناسید (کلیک)

 

چه افرادی نمی توانند ECT دریافت کنند؟

تشنج ناشی از ECT موجب افزایش فشار خون، فشار داخل جمجمه و مصرف اکسیژن شده و بر میزان ضربان قلب و تنفس تاثیر می گذارد.

به همین دلیل الکتروشوک درمانی مغزی برای افراد دارای مشکلات قلبی، ریوی مناسب نیست.

همچنین در افرادی که سیستم عصبی قادر به دریافت درمان با الکتروشوک (ECT) نخواهد بود نیز انجام نمی شود.

 

نحوه عملکرد درمان با الکتروشوک (ECT)

دفعات و تعداد جلسات دریافتی به شدت بیماری و اثربخشی درمان وابسته هستند.

فرد بیمار می تواند 2 یا 3 مرتبه در هفته و در کل 6 تا 12 جلسه درمان با الکتروشوک (ECT) دریافت کنند.

فرد تحت درمان با روش  الکتروشوک درمانی مغزی (ECT)، بی حسی عمومی و شل کننده عضلات دریافت می کند.

پزشک پیش از شروع روند درمان منتظر تاثیر این داروها می ماند.

همچنین با استفاده از یک مانع در دهان از احتمال گاز گرفتن زبان در طول روند درمان جلوگیری خواهد شد.

محرک معمولا شامل یک ضربه الکتریکی خفیف در محدوده 0.5 تا 2 میلی ثانیه خواهد بود. گاهی اوقات پزشک از ضربه های خیلی کوتاه زیر 0.5 میلی ثانیه استفاده می کنند.

این ضربه از طریق الکترودهای موجود بر روی سر به مغز رسیده و تشنج کنترل شده ای را القا خواهد کرد.

در این حین تیم درمانی با استفاده از نوار مغزی (EEG) تشنج در تمام مراحل را کنترل می کنند.

یک جلسه ECT حدود یک ساعت زمان برده که 15 تا 20 دقیقه از آن برای روند درمان و 20 تا 30 دقیقه آن برای ریکاوری است.

فرد تحت درمان نباید تا 24 ساعت پس از درمان با الکتروشوک (ECT) رانندگی کنند. همچنین تا زمان خوابیدن باید یک نفر را در کنار خود داشته باشند.

با اینکه درمان با الکتروشوک (ECT) یک درمان موثر است اما لازم است که فرد بیمار درمان خود را ادامه داده و جلسات کامل تجویزی را به جهت پیشگیری از عود بیماری دریافت کنند.

 

تاثیر الکتروشوک درمانی بر مغز

محققان به طور کامل از نحوه عملکرد ECT مطلع نیستند اما پس از درمان ضربه الکتریکی تشنج‌ آور چندین تغییر در مغز مشاهده خواهد شد.

این مشاهدات نشان می دهند که درمان با الکتروشوک (ECT) دارای برخی اثرات زیر است:

• تغییر جریان خون مغز
• تغییر نفوذپذیری سد خونی مغز
• تغییر مشخصات الکتریکی مغز
• تشویق عملکرد ژن هایی که در رشد سلول های خاص مغز نقش دارند.
• تحریک ترشح هورمون ها
• تحریک ترشح انتقال دهنده های عصبی به ویژه سروتونین و دوپامین

 

همچنین بخوانید:

راه های افزایش سروتونین برای کنترل استرس و افسردگی (کلیک)

 

نتایج

درمان با الکتروشوک (ECT) گزینه درمانی موثر برای افرادی است که پس از مصرف دارو یا دوره تراپی احساس بهتری نخواهند داشت. این روش برای بیشتر افراد ایمن بوده و اثر ضد افسردگی قدرتمندی ارائه می دهد که برای سال ها ماندگار خواهد بود.

همچنین درمان با الکتروشوک (ECT) به تسکین احساسات و افکار خودکشی فرد کمک می کند.

محققان دریافتند که 38% از افراد پس از 1 هفته درمان با الکتروشوک به طور کامل افکار خودکشی خود را از دست دادند. پس از اتمام دوره درمانی نیز 81% از افراد دیگر به خودکشی فکر نمی کردند.

همچنین استفاده از این روش برای افراد باردار یا مسن که قادر به مصرف داروهایی چون تثبیت کننده های خلقی نیستند، نتایج خوبی در پی خواهد داشت.

 

همچنین بخوانید:

داروهای تثبیت‌ کننده خلق (Mood Stabilizers) (کلیک)

 

عوارض جانبی درمان با الکتروشوک (ECT)

واکنش افراد نسبت به الکتروشوک درمانی مغزی (ECT) متفاوت بوده و بعضی از افراد عوارض جانبی جدی تری نسبت به دیگران تجربه می کنند.

عوارض جانبی شایع ضربه الکتریکی تشنج‌ آور (ECT) عبارتند از:

• حالت تهوع
• خستگی
• سردرد
• گیجی
• از دست دادن حافظه (خفیف) پیش از ECT

عوارض جانبی جدی تر اما نادر الکتروشوک درمانی شامل ضربان قلب و تنفس نامنظم هستند. بعضی از افراد نیز بیش از دیگران دچار کاهش حافظه خواهند شد.

 

 

گزینه های درمانی جایگزین

TMS و VNS دو روش تعدیل عصبی و جایگزین برای ECT هستند.

 

تحریک مغناطیسی (TMS)

این روش از میدان های مغناطیسی متناوب استفاده می کند. این روش موجب تحریک مغز بدون ایجاد تشنج شده و افراد طی انجام آن به هوش هستند.

افراد می توانند TMS را برای 4 تا 5 مرتبه در هفته و در مجموع برای 4 تا 6 هفته دریافت کنند.

عوارض جانبی TMS که معمولا خفیف هستند، عبارتند از:

• سردرد
• انقباض عضلات
• بروز درد در محل تحریک

 

تحریک عصب واگ (VNS)

محققان در ابتدا از تحریک عصب واگ (VNS) برای درمان تشنج استفاده می کردند. با این وجود دریافتند که این درمان برای اعتماد به نفس نیز موثر است. پزشک پیش از تحریک عصب واگ (VNS) یک الکترود زیر پوست قفسه سینه قرار می دهد.

تقریبا 2% از موارد تحریک عصب واگ (VNS) باعث بروز عوارض جانبی خواهند شد.

این عوارض جانبی عبارتند از:

• عفونت
• فلج شدن تارهای صوتی
• بروز هماتوم پس از درمان

 

خلاصه

الکتروشوک درمانی مغزی (ECT) یک درمان موثر برای بیماری های روانی مقاوم در برابر درمان از جمله افسردگی، اسکیزوفرنی و روان گسیختگی کاتاتونی است.

ECT درمان روانپزشکی قدیمی بوده و تاریخچه بحث برانگیزی دارد. با این وجود پزشکان به دلیل ایمن بودن و عوارض جانبی کم این روش را برای بعضی از افراد توصیه می کنند.

محققان همچنان در مورد نحوه عملکرد ECT مطمئن نیستند اما می دانند که این روش تاثیرات بسیاری بر روی مغز از جمله افزایش جریان خون و تحریک ترشح هورمون ها و ناقل های عصبی خواهد داشت.

روش های جدید مدولاسیون عصبی شامل TMS و VNS است. این روش ها به ترتیب از میدان های مغناطیسی متناوب برای تحریک مغز و پالس های الکتریکی برای تحریک عصب واگ استفاده می کنند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.