تداخل دارویی : انواع و نحوه جلوگیری

داروها، مکمل، مواد غذایی و الکل از جمله مواردی هستند که باعث ایجاد تداخل دارویی می شوند؛ انواع و نحوه جلوگیری از تداخلات دارویی را بخوانید.

 

زمانیکه یک ماده بر نحوه رفتار دارو در بدن تاثیر بگذارد، تداخل دارویی (drug interactions) ایجاد می شود. سایر داروها، مکمل ها، مواد غذایی و الکل از جمله مواردی هستند که باعث ایجاد تداخل دارویی برای یک دارو می شوند.

تداخل دارویی در برخی موارد باعث کاهش و در موارد دیگر افزایش اثر دارو می شود. افزایش اثر دارو می تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.

تداخلات دارویی با علائم متفاوتی برای هر دارو همراه بوده و از خفیف تا کشنده متغیر هستند. احساس بیماری پس از مصرف دارو، عدم دریافت نتایج مورد انتظار از دارو یا احساس خستگی شدید یا انرژی بالا پس از مصرف دارو از جمله علائم هشدار دهنده تداخل دارویی هستند.

تداخل دارویی فقط برای داروهای تجویزی رخ نمی دهند بلکه برخی از داروهای بدون نسخه، مواد غذایی، مکمل ها و الکل نیز بر متابولیسم دارو در بدن تاثیر می گذارند.

این مقاله انواع تداخل دارویی، عوامل خطر و نحوه جلوگیری از آنها با مطالعه برچسب دارو را شرح می دهد.

 

انواع تداخل دارویی

تداخل دارویی دارای انواع مختلفی بوده که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم.

 

داروها

زمانیکه یک دارو با داروی دیگری تداخل داشته باشد، تداخلات دارویی ایجاد می شوند.

بعضی از داروها بیش از سایرین مستعد تداخل دارویی هستند. برای نمونه می توان به داروی وارفارین اشاره کرد. وارفارین یک داروی ضد انعقادی برای جلوگیری از لخته شدن خون است که با بسیاری از داروهای دیگر تداخل دارد.

این امر به دلیل تغییر متابولیسم وارفارین در بدن توسط گروهی از آنزیم ها با نام CYP450 رخ می دهد. داروهای مهارکننده این آنزیم ها باعث افزایش اثرات وارفارین شده و خطر ایجاد خونریزی های خطرناک را بیشتر می کنند. همچنین داروهای افزایش دهنده این آنزیم ها باعث کاهش اثر وارفارین و افزایش خطر لخته شدن خون می شوند.

بر اساس این موارد خطرناک می توان متوجه شد که بحث در خصوص داروهای جدید با پزشک یا داروساز مساله مهمی است.

 

همچنین بخوانید:

وارفارین با نام تجاری کومادین (کلیک)

 

الکل و سایر داروهای تفریحی

الکل و داروهایی تفریحی ار جمله مواد ایجاد کننده تداخل دارویی هستند. این موارد با داروهای تجویزی، مکمل ها و سایر داروهای تفریحی تداخل ایجاد می کنند.

الکل با داروهای حاوی الکل از جمله شربت سرفه و ملین ها تداخل دارویی داشته و مصرف الکل در زمان مصرف آنها تشدید اثرات الکل (مضر) را در پی خواهد داشت.

همچنین مصرف الکل به همراه سایر داروهای کندتر کننده فعالیت سیستم عصبی باعث ایجاد خواب آلودگی در افراد می شود. بعضی از این داروها عبارتند از:

• قرص های خواب آور
• آنتی هیستامین ها
• بنزودیازپین ها (برای درمان اضطراب)

 

داروهای تفریحی نیز باعث ایجاد تداخل دارویی می شوند. مصرف شاهدانه به همراه داروهای ضد روان پریشی خاصی از جمله کلوزاپین باعث کاهش سطح دارو در خون می شود.

این امر با کاهش اثربخشی دارو همراه بوده که مساله ای خطرناک است. مصرف داروهای ضد افسردگی از جمله سیتالوپرام همراه با مصرف کوکائین باعث ایجاد خطر خونریزی مغزی می شود.

بنابراین وجود بیشتر بیماری های سلامت روان باعث اختلال سوء مصرف مواد می شوند. این یعنی در صورت اختلال سوء مصرف مواد، مصرف داروی مورد نیاز برای درمان یک بیماری به اندازه کافی موثر عمل نمی کند.

به این ترتیب در خصوص نگرانی برای افراد دچار مشکلات روانی و سوء مصرف مواد باید با پزشک یا سازمان های مربوطه تماس بگیرید.

 

همچنین بخوانید:

اثرات مصرف الکل بر بدن (کلیک)

 

مکمل ها

با اینکه مکمل ها برای جبران کمبودهای تغذیه ای بدن مفید هستند اما این موارد می توانند باعث ایجاد عوارض و تداخل با سایر داروها شوند.

بنابراین مکمل های مصرفی می توانند با سایر مکمل ها یا داروها تداخل ایجاد کنند. برای نمونه، کلسیم بر جذب داروهای خاصی تاثیر می گذارد.

در واقع مکمل های کلسیم و داروهای حاوی کلسیم از جمله بعضی از آنتی اسیدها باعث شامل این امر هستند. همچنین کلسیم باعث ایجاد تداخل در توانایی بدن در جذب داروهای تیروئید لووتیروکسین (برای درمان کم کاری تیروئید) می شود.

به این ترتیب در هنگام بحث در خصوص مصرف دارو با پزشک، باید در خصوص مصرف هر گونه ویتامین، مکمل و داروهای گیاهی وی را مطلع کرد.

 

بیماری ها

برخی بیماری ها نیز ایجاد تداخلات دارویی را در پی دارند.

برای نمونه، در صورت داشتن فشار خون بالا باید از مصرف برخی از داروهای ضد احتقان اجتناب کرد. سودوافدرین (که در داروهای سرماخوردگی استفاده می شود) از جمله این داروها بوده که باعث افزایش فشار خون شده و انتخابی ایمن برای این افراد دارای فشار خون نیست.

به علاوه، بیماری زوال عقل باعث آسیب پذیری افراد در برابر برخی از تداخلات دارویی می شوند. بر اساس یک مطالعه در سال 2016، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد پلاکت و امپرازول در افراد مسن مبتلا به زوال عقل ایجاد تداخل می کنند. لازم به ذکر است که دریافت مکرر داروهای تجویزی برای زوال عقل در ایجاد این تداخلات شدید تاثیر گذار نبودند.

بنابرایندرصورت داشتن بیماری های خاص به ویژه مواردی که به مصرف منظم دارو نیاز دارند باید پیش از مصرف هر داروی جدید با پزشک خود صحبت کرد. بدین وسیله می توان خطر بروز تداخلات دارویی مضر را کاهش داد.

 

همچنین بخوانید:

زوال عقل : علائم، انواع، درمان و پیشگیری (کلیک)

 

غذاها

بعضی از غذاها نیز بر نحوه متابولیسم برخی داروها در بدن تاثیر می گذارند.

گریپ فروت از جمله این موارد است. آنزیمی به نام CYP3A4 موثر در متابولیسم بسیاری از داروها در روده کوچک، با مصرف گریپ فروت مسدود می شود.

این امر با افزایش میزان ورود دارو به جریان خون همراه است. در نتیجه این امر میزان دوز دارو و مدت زمان باقی ماندن آن در بدن بیشتر می شود.

سطح CYP3A4 در افراد مختلف، متفاوت بوده و پیش بینی تاثیر گریپ فروت روی افراد دشوار است.

بعضی از افراد با مصرف گریپ فروت هیچ تداخلی و عارضه جانبی را تجربه نکرده و برخی دیگر دچار مسمومیت های دارویی کشنده می شوند.

بعضی از داروهایی که با گریپ فروت تداخل دارند، عبارتند از:

• داروهای ضد اضطراب از جمله بوسپیرون (Buspirone)
• آنتی هیستامین هایی از جمله فکسوفنادین (Allegra)
• داروهای فشار خون از جمله نیفیدیپین (Adalat) یا (Procardia)
• کورتیکواستروئیدها از جمله بودسوناید (Uceris) یا (Entocort EC)
• داروهایی برای کاهش کلسترول از جمله سیمواستاتین (Zocor) و آتورواستاتین (Lipitor)

 

همچنین بخوانید:

قرص ضد اضطراب بوسپیرون : عوارض و نحوه مصرف (کلیک)

 

سایر عوامل

با افزایش مصرف دارو یا مکمل، خطر بروز تداخلات دارویی نیز بیشتر می شود.

برای بررسی تداخلات دارویی باید برچسب داروها را مطالعه کرد. همچنین باید در خصوص هرگونه تداخل با پزشک یا داروساز صحبت کرد.

بعضی از افراد صرف نظر از تعداد داروهای مصرفی بیش از دیگران در معرض تداخلات دارویی قرار دارند. عواملی که خطر تداخلات دارویی را افزایش می دهند، عبارتند از:

• داشتن چندین پزشک
• زوال عقل
• مصرف مکمل ها به همراه داروهای تجویزی
• ژنتیک خاص
• مسن بودن

 

زمان مراجعه به پزشک

صحبت با پزشک پیش از مصرف داروهای جدید (و مکمل ها) بهترین روش برای کاهش خطر و جلوگیری از تداخل دارویی است.

برای موارد زیر با پزشک مشورت کنید:

• تمایل به مصرف مکمل جدید
• مصرف داروی جدید که موثر نبوده یا نتیجه غیرمنتظره ای دارد.
• ایجاد بیماری یا علائم غیرمعمول از جمله خواب آلودگی

همچنین در شرایط زیر باید به اورژانس مراجعه کرد:

• مصرف داروی تجویزی یا مکمل توسط کودک
• بروز علائم واکنش های شدید از جمله بثورات پوستی، مشکل تنفس یا بی حالی
• مصرف خطرناک دوزهای بالا دارو

 

نحوه مطالعه برچسب داروها

مطالعه کامل برچسب داروها در جلوگیری از تداخل دارویی موثر است. با این حال در صورت داشتن نگرانی در خصوص ایجاد تداخل، می توان با پزشک مشورت کرد.

البته برچسب داروهای تجاری و مکمل ها متفاوت هستند.

داروهای تجویزی ملزم به ذکر کردن تداخلات دارویی هستند. معمولا در برچسب آنها شدیدترین و متداول ترین تداخلات دارویی ذکر می شود.

همچنین دارای بخشی با عنوان تداخلات دارویی بوده که باید به طور کامل مطالعه شوند.

برچسب مکمل ها نیز باید دقیق بوده و گمراه کننده نباشد. البته نیازی به اشاره تمام تداخلات دارویی بر روی آنها نیست. به این ترتیب افراد باید در خصوص تمام مکمل های مصرفی خود ا پزشک صحبت کنند.

 

جمع بندی

مواد مختلف و غذاها می توانند با هر ماده دیگری تداخل داشته باشند. در بعضی از موارد این امر با واکنش های بسیار خطرناک همراه است.

بهترین روش برای جلوگیری از تداخل دارویی، مصرف داروهای مورد نیاز و مطالعه کامل برچسب داروهای جدید است.

در صورت داشتن نگرانی در خصوص انواع تداخل دارویی، باید با پزشک یا داروساز خود صحبت کرد.

در صورت داشتن نسخه جدید باید در مورد تداخلات دارویی سوال کرده و در خصوص تمام داروها و مکمل های مصرفی خود به داروساز اطلاع دهید.

همچنین اگر دچار واکنش های منفی به داروها شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.