افکار پارانوئید : علت و درمان

پارانویا به افکار و احساسات غیر منطقی منجر به عدم اعتماد و سوء ظن اشاره دارد؛ علت – علائم – عوارض و نحوه درمان افکار پارانوئید را بخوانید.

 

به روند فکری که در نهایت باعث ایجاد عدم اعتماد و سوء ظن غیر منطقی نسبت به دیگران می شود، پارانویا (Paranoia) گفته می شود.

افکار پارانوئید شامل الگوی فکری هذیانی بوده که در آن افراد گمان می کنند دیگران سعی در آزار و آذیت آنها را داشته و در یک وضعیت خطر دائمی قرار دارند.

ایجاد گاه به گاه افکار پارانوئید رایج بوده اما تجربه طولانی مدت آن می تواند نشان دهنده ایجاد یک بیماری روانی جدی باشد.

این مقاله به بررسی پارانویا و افکار پارانوئید از جمله علائم، عوارض، علت و بیماری های مرتبط با آن می پردازد.

 

همچنین بخوانید:

پارانویا و اسکیزوفرنی (کلیک)

 

تعریف پارانویا و افکار پارنوئید

پارانویا شامل افکار و احساسات غیر منطقی و مداومی است که باعث می شوند تا فرد باور داشته باشد که دیگران سعی در آسیب رساندن، فریب دادن یا سوء استفاده کردن از او را دارند.

در این وضعیت آنها گمان می کنند که دیگران در حال تماشا کردن، شنود کردن یا دنبال کردن آنها هستند. با این حال شواهد کافی برای اثبات آن را ندارند.

در وضعیت افراد دارای افکار پارانوئید و پارانویا در عملکرد اجتماعی و روابط نزدیک خود با دیگران دچار مشکل می شوند.

برخی افراد گمان می کنند افکار پارانوئید همان توهم است. در توهم افکار غیرمنطقی و اعتقادات نادرست چنان واقعی به نظر می رسند که حتی شواهد مخالف قادر به متقاعد کردن فرد نیست..

پارانویا و افکار پارانوئید خفیف تا حدودی شایع بوده اما تجربه طولانی مدت آن نشان دهنده وجود یک وضعیت سلامت روان است. با این حال پارانویا لزوما نشان دهنده وجود یک بیماری روانی نیست.

 

همچنین بخوانید:

اختلال هذیان چیست؟ (کلیک)

 

علت پارانویا

هنوز علت دقیق ایجاد پارانویا و افکار پارنوئید مشخص نیست و تحقیقات در این خصوص ادامه دارد.

بر اساس شواهد، ترکیبی از عوامل مختلف در ایجاد این وضعیت نقش دارند. علت های احتمالی ایجاد پارانویا شامل موارد زیر هستند:

• ضربه (تروما): ضربه های گذشته در تحریف افکار و احساسات افراد موثر هستند. برای نمونه، بر اساس یک مطالعه در سال 2017، آسیب های دوران کودکی به طور قابل توجهی با افکار پارانوئید در ارتباط هستند. مطالعه ای دیگر در سال 2019 افزایش خطر روانی را نیز نشان داد.
• ژنتیک: ژن های خاص در احتمال ایجاد پارانویا موثر هستند. برای نمونه، مقاله ای در سال 2018 یک تنوع ژنی با عنوان SNP rs850807 را با ابتلا به پارانویا مرتبط دانست.
• استرس: طبق شواهد، پارانویا در افراد دارای استرس شدید یا مداوم، بیشتر بروز پیدا می کند. برای نمونه، بر اساس یک مطالعه در سال 2016، استرس می تواند منجر به پارانویا شود اما با استفاده از روش های مدیریت استرس احتمال ابتلا به آن کاهش می یابد.
• شیمی مغز: انتقال دهنده های عصبی، پیام رسان های شیمیایی هستند که نقشی اساسی در عملکرد مغز داشته و افکار و احساسات را تحت تاثیر قرار می دهند. برای نمونه، یک مقاله در سال 2018 نشان داد که دوپامین در ایده پردازی پارانوئید نقش دارد.

 

همچنین بخوانید:

تروما : ترومای روانی چیست؟ (کلیک)

 

علائم افراد دارای افکار پارانوئید

علائم پارانویا در هر فرد متفاوت بوده اما به طور کلی شامل موارد زیر هستند:

• توهین آمیز و مضر دانستن نظرات دیگران
• مشکوک بودن بیش از حد به دیگران
• مشکل در اعتماد به دیگران
• دشوار شدن روابط
• مطمئن نبودن نسبت به دیگران
• در نظر گرفتن جهان به عنوان یک تهدید دائمی
• مشکل در بخشش دیگران
• احساس دائمی آزار و اذیت شدن
• حالت دفاعی دائمی
• پرخاشگری و آمادگی دائمی برای مشاجره
• اعتقاد به تئوری های توطئه بی اساس
• سازش نداشتن
• فرض اینکه دیگران مرتب از آنها بدگویی می کنند.
• کنار نیامدن با انتقاد

تشخیص

تشخیص پارانویا به دلیل مشترک بودن آن در بسیاری از بیماری ها و پرهیز افراد از مراجعه به پزشک و بیمارستان دشوار است.

اغلب پزشک یا متخصص بهداشت روان با طرح سوالاتی در خصوص سوابق پزشکی فرد، معاینه بدنی و بررسی علائم به تشخیص پارانویا می پردازد.

پس از آن انجام آزمایش های روانشناسی، آزمایش خون و آزمایشات تصویربرداری توصیه می شود. پزشک با این موارد می تواند سایر علل احتمالی ایجاد علائم را رد کند.

 

عوارض پارانویا

بر اساس شواهد، عوارض احتمالی پارانویا شامل موارد زیر هستند:

• انزوا: نه تنها افراد مبتلا به افکار پارانوئید از دیگران دوری کرده بلکه آنها احساس می کنند که کسی آنها را درک نمی کند. در صورتی که بقیه با عقاید آنها موافق نباشند، این امر دشوارتر نیز می شود.
• رفتارهای ایمنی: این رفتارها ناشی از ایجاد حس امنیت انجام می شوند. این امر باعث می شود تا آنها از موقعیت های خاص دور شده و گاهی رفتارهای پرخاشگرانه و دوری از دیگران را در پیش بگیرند.
• خفت: برخی افراد مبتلا به دلیل سوءت فاهم در خصوص پارانویا و نحوه عملکرد خود مورد تبعیض قرار می گیرند.
• نگرانی، غم و اندوه: پارانویا و افکار پارانوئید به دلیل تاثیر بر زندگی باعث افزایش عوارضی مانند اضطراب و روحیه ضعیف تر می شود.

 

بیماری های مرتبط با پارانویا

با اینکه پارانویا و افکار پارنوئید خود نشانه ای است که می تواند بخشی از بیماری های مختلف باشد، اما بنظر می رسد پارانویا با مشکلات زیر در ارتباط است:

• اختلال هذیان: در این بیماری روانی افراد با وجود شواهد مخلاف، برای مدت طولانی باورهای غلط یا افکار هذیانی دارند. این افکار لزوما غیرواقعی نبوده اما ممکن است واقع بینانه نباشند.
• اختلال شخصیت پارانوئید: این اختلال شخصیت خوشه ای بوده و افراد طی ابتلا به آن رفتاری غیرمعمول از خود نشان می دهند. سوء ظن به دیگران و تفسیر اقدامات آنها به عنوان یک تهدید یا تحقیر از جمله افکار افراد در این بیماری هستند.
• اسکیزوفرنی: این بیماری روانی جدی بر درک شخص تاثیر گذاشته و می تواند شامل افکار هذیانی از جمله افکار پارانوئید باشد. متخصصان در گذشته اسکیزوفرنی پارانوئید را یک نوع متمایز از این اختلال می دانستند اما اکنون پارانویا به عنوان نشانه ای از این بیماری طبقه بندی می شود.

 

همچنین بخوانید:

علائم اسکیزوفرنی (کلیک)

 

درمان افکار پارانوئید

درمان های زیر برای افکار پارانوئید منجر به پریشانی یا ایجاد علائم بیماری روانی موثر هستند:

• داروها: در صورت تشخیص اسکیزوفرنی، استفاده از داروهای ضد روان پریشی توصیه می شود. این داروها در کاهش افکار پارانوئید موثر بوده و فرد می تواند به طور شفاف و منطقی فکر کند. همچنین این داروها برای افرادی که اسکیزوفرنی نیستند اما افکار پارانوئید ناراحت کننده دارند نیز کمک می کند.
• گفتگو درمانی: با این درمان افراد قادر به درک تجربیات خود بوده و روش های مقابله ای را برای مدیریت افکار پارانوئیدی ایجاد می کنند.
• هنر و خلاقیت درمانی: در این روش افراد به بیان افکار و احساسات خود ترغیب می شوند. درصورت داشتن مشکل در خصوص گفتگو درباره تجربیات خود، این روش مفید است.

 

همچنین بخوانید:

گفتگو درمانی (روان درمانی) چیست؟ (کلیک)

 

زمان و نحوه دریافت کمک

افراد دارای افکار پارانوئید باید به دنبال دریافت کمک های پزشکی باشند. یادداشت برداری و زیر سوال بردن افکار پارانوئید بسیار مفید است.

همچنین در این وضعیت می توان با مواردی مانند نزدیک شدن به افرادی که به آنها اعتماد دارید، کنترل استرس و رفتارهای سالم از جمله رعایت رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و خواب کافی به بهبود آن کمک کرد.

در صورت ایجاد اختلال در زندگی روزمره توسط پارانویا باید با پزشک یا یک متخصص بهداشت روان مشورت کرد.

با اینکه ابتلا به پارانویا دلهره آور است اما باید درک کرد که پزشک قصد صدمه زدن به آنها را نداشته و برای حمایت، مدیریت علائم و کاهش پریشانی آنها عمل می کند.

 

جمع بندی

پارانویا یک روند فکری غیر منطقی شامل بی اعتمادی و سوء ظن نسبت به دیگران است. با وجود عدم شفافیت تحقیقات در این خصوص اما بر اساس شواهد عواملی چون ژنتیک، شیمی مغز، ضربه (تروما) و استرس در ایجاد این وضعیت نقش دارند.

تشخیص پارانویا دشوار بوده و ممکن است فرد به دلیل تردید در خصوص دیگران از دریافت کمک پرهیز کند.

بعضی از روش های درمانی و دارویی در مدیریت وضعیت و کاهش افکار پارانوئید موثر هستند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.