کاربرد هیدروژن پراکسید

هیدروژن پراکسید یک ماده شیمیایی پر کاربرد برای ضدعفونی است، همچنین برای پوست – دندان و گوش نیز استفاده می شود، خواص و عوارض آن را بخوانید.

 

ماده شیمیایی هیدروژن پراکسید (Hydrogen Peroxide) یک ترکیب متداول برای بسیاری از سفیدکننده ها، رنگ ها، پاک کننده و ضدعفونی کننده ها است.

پر اکسید هیدروژن کاربردهای فراوانی داشته و بسیاری از افراد به دلیل در دسترس بودن و خاصیت ضدعفونی هیدروژن پراکسید همیشه آن را در کابینت دارویی یا جعبه کمک های اولیه خود نگهداری می کنند.

لازم به ذکر است که در صورت استفاده نادرست احتمال بروز برخی عوارض وجود خواهد داشت.

هیدروژن پراکسید وابسته به کاربرد مورد نظر، قدرت و غلظت های متفاوتی خواهد داشت.

برخی غلظت های آن عبارتند از:

• 3 درصد – این غلظت متداول برای محصولات خانگی است.
• 6 تا 10 درصد – این غلظت از هیدروژن پراکسید برای بعضی از رنگ موها و محصولات سفیدکننده دندان کاربرد دارد.
• 35 درصد – این غلظت در محصولات صنعتی (و نه برای مصارف خانگی) است.

با اینکه افراد می توانند با خیال راحت از غلظت های ضعیف هیدروژن پراکسید در خانه استفاده کنند اما همچنان این ماده باعث تحریک داخلی و خارجی و سایر عوارض خواهد شد.

بر اساس اعلام آژانس سموم و ثبت بیماری ها (ATSDR)، عوارض و خطرات ناشی از مصرف هیدروژن پراکسید بواسطه افزایش غلظت، بیشتر خواهد شد.

در این مقاله به کاربرد پراکسید هیدروژن در بهداشت دهان و دندان، گوش، پوست و بعنوان ضدعفونی کننده می پردازیم. همچنین در خصوص نحوه استفاده ایمن و عوارض احتمالی ناشی از مصرف پراکسید هیدروژن توضیح خواهیم داد.

 

همچنین بخوانید:

قطره هیدروژن پراکسید برای رفع جرم گوش (کلیک)

 

هیدروژن پراکسید چیست

هیدروژن پراکسید (H2O2) مایعی بی رنگ با فرمول شیمیایی مشابه آب (H2O) است.

در واقع تفاوت اصلی این دو وجود مولکول اضافی اکسیژن است.

این مولکول اضافی اکسیژن به هیدروژن پراکسید اجازه می دهد تا به عنوان یک ماده اکسید کننده قوی عمل کند.

این یعنی هیدروژن پراکسید قادر خواهد بود تا الکترون ها را از مواد دیگر بگیرد. همین ویژگی باعث تبدیل شدن آن به یک ضدعفونی کننده قوی خواهد شد. در واقع این ماده غشای سلولی میکروارگانیسم ها را اکسید کرده و منجر به از بین رفتن ساختار آنها و مرگ پاتوژن خواهد شد.

با اینکه بسیاری از افراد هیدروژن پراکسید را به عنوان یک ضدعفونی کننده بی خطر می دانند، بر اساس اعلام ATSDR قرارگیری در معرض آن باعث تحریک و بروز عوارض در نواحی زیر خواهد شد:

• چشم ها
• گلو
• مجرای تنفسی
• پوست

همچنین نوشیدن هیدروژن پراکسید منجر به مسمومیت و عوارض شدید بر روی دستگاه گوارش خواهد شد.

 

هیدروژن پراکسید برای ضدعفونی

هیدرژون پراکسید به دلیل خواص اکسیدکنندگی خود به عنوان یک ضدعفونی کننده موثر عمل می کند.

می توانید از هیدروژن پراکسید 3% موجود در بازار برای ضدعفونی سطوح استفاده کنید.

بر اساس اعلام آژانس حفاظت از محیط زیست، شواهد نشان می دهند که هیدروژن پراکسید به عنوان یک ضدعفونی کننده موثر در برابر SARS-CoV-2 (ویروس عامل کووید 19) عمل می کند.

با اینکه متخصصان لزوما استفاده از آن را توصیه نمی کنند اما می توان از هیدروژن پراکسید به عنوان تمیزکننده زخم به ویژه برای از بین بردن ذرات باقیمانده استفاده کرد.

 

همچنین بخوانید:

کرونا ویروس چه مدت روی سطوح باقی می ماند؟ (کلیک)

 

هیدروژن پراکسید برای مراقبت از پوست

برخی افراد همچنان از هیدروژن پراکسید برای تمیز کردن زخم های خود استفاده می کنند اما این امر توسط متخصصان توصیه نمی شود. زیرا این ماده باعث تحریک یا آسیب به سلول های لازم برای ترمیم زخم خواهد شد.

برخی افراد نیز به دلیل خواص ضدعفونی کننده و سفیدکنندگی آن را به عنوان بخشی از برنامه مراقبت از پوست خود در نظر می گیرند.

با این وجود افراد برای دستیابی به این اثرات باید از غلظت بالاتر از 3% هیدروژن پراکسید استفاده کنند که برای محصولات خانگی نیز بی خطر در نظر گرفته شوند. استفاده از غلظت های بالا خطر سوختگی شدید و ایجاد تاول را افزایش می دهند.

برای نمونه، افراد می توانند از هیدروژن پراکسید برای درمان آکنه های پوست خود استفاده کنند.

بعضی تحقیقات از جمله یک آزمایش تصادفی کنترل شده در سال 2016 نشان داد که استفاده از هیدروژن پراکسید نتایج قابل مقایسه ای با درمان های آکنه های پوست ایجاد می کند. با این وجود به دلیل احتمال تحریک پوست توسط هیدروژن پراکسید، بهتر است از سایر روش های درمانی آکنه استفاده شود.

 

همچنین بخوانید:

روش های درمان آکنه / جوش (کلیک)

 

هیدروژن پراکسید برای از بین بردن جرم گوش

بسیاری از قطره های گوش حاوی هیدروژن پراکسید برای از بین بردن جرم گوش استفاده می شوند.

پزشکان از واژه سرومن (Cerumen) برای جرم گوش استفاده می کنند. هیدروژن پراکسید یک سرومنولیتیک اشت که قادر به حل کردن جرم گوش خواهد بود.

لازم است که برای استفاده از پراکسید هیدروژن برای گوش های خود احتیاط کنید.

بر اساس یک مطالعه موردی در سال 2019، عوارض جانبی استفاده از هیدروژن پراکسید در گوش عبارتند از:

• افزایش درد گوش
• ایجاد صدای زنگ در گوش
• احساس موقتی وجود حباب در گوش
• سرگیجه
• از دست دادن موقت شنوایی

از مصرف غلظت های بالا هیدروژن پراکسید یا استفاده مداوم از آن پرهیز کنند. این امر باعث تحریک گوش و بروز عوارض می گردد.

به علاوه، افراد دچار عفونت گوش یا مجرای گوش آسیب دیده نباید از این محصولات استفاده کنند.

 

همچنین بخوانید:

درمان گرفتگی گوش (کلیک)

 

هیدروژن پراکسید برای بهداشت دهان و دندان

به طور کلی افراد می توانند از هیدروژن پراکسید به عنوان دهانشویه استفاده کنند اما باید استفاده درست از آن رعایت شود.

استفاده بیش از حد یا غلظت بالای پر اکسید هیدروژن، سبب بروی عوارضی خواهد شد.

یک آزمایش تصادفی کنترل شده در سال 2017 نشان داد که هیدروژن پراکسید به درمان بیماری های لثه نیز کمک می کند.

بر اساس اعلام دانشگاه Florida Health، استفاده از هیدروژن پراکسید برای زخم های شانکر نیز مفید خواهد بود.

 

همچنین بخوانید:

زخم زبان یا زخم شانکر چیست؟ (کلیک)

 

شایان ذکر است که نباید از غلظت بسیار قوی آن (35% ) استفاده کنید. در صورتی که به طور تصادفی این غلظت هیدروژن پراکسید را بخورید دچار مشکلات جدی گوارشی خواهید شد.

همچنین متخصصان به افراد توصیه می کنند تا در هنگام شستن دهان و بیرون ریختن آن از استنشاق یا ورود محلول به چشم جلوگیری کنند.

یکی دیگر از کاربردهای پراکسید هیدروژن، استفاده از آن برای سفید کردن دندان هاست.

بسیاری از محلول های تجاری سفیدکننده دندان حاوی هیدروژن پراکسید هستند. یک مطالعه در سال 2014 نشان داد که محصولات حاوی هیدروژن پراکسید قادر به روشن تر کردن رنگ مینای دندان خواهند بود.

با این وجود یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که این ماده بر روی مینای دندان اثر منفی می گذارد. بنابراین باید از قرار دادن این ماده برای مدتی طولانی بر روی دندان ها پرهیز کنید.

 

ایمنی و عوارض هیدروژن پراکسید

با اینکه به طور کلی استفاده از هیدروژن پراکسید 3% ایمن است اما قرارگیری در معرض غلظت های بالاتر عوارض و خطراتی به همراه خواهد داشت.

بعضی از بازاریاب ها استفاده از غلظت های بالاتر هیدرژون پراکسید را به عنوان درمان جایگزین بسیاری از مشکلات تبلیغ می کنند. با این وجود طبق اعلام Poison Control، هیچ مدرک علمی از این ادعاها پشتیبانی نکرده و استفاده از این محصولات منجر به آسیب شدید یا حتی موارد کشنده خواهد شد.

حتی افراد باید در هنگام استفاده از هیدروژن پراکسید 3% نیز احتیاط کنند.

وارد شدن این ماده به چشم، قرار دادن آن روی پوست یا استنشاق و خوردن آن سمی خواهد بود.

بر اساس اعلام ATSDR، عوارض این موارد عبارتند از:

• درد
• سوزش چشم
• سوزش ریه ها
• سوختگی و تاول
• سوزش دستگاه گوارش
• اتساع معده
• آمبولی معده
• استفراغ
• فلج تنفسی

 

محصولات جایگزین

افرادی که مایل به استفاده از موارد جایگزین برای هیدروژن پراکسید هستند، می توانند موارد زیر را در نظر بگیرند:

 

برای پاک کردن زخم

یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که افراد می توانند زخم ها را با آب استریل شده (آب آشامیدنی بطری یا لوله کشی) تمیز کنند. در واقع استفاده ترکیبی از آب تمیز، پمادها و پانسمان کردن برای بهبود بیشتر زخم ها کافی خواهد بود.

 

درمان آکنه

بنزوئیل پروکساید محصولی بدون نیاز به نسخه است که توسط سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان آکنه تایید شده است.

بنزوئیل پروکساید ترشح سبوم را کاهش می دهد. سبوم یک ماده روغنی است که می تواند منجر به بروز آکنه شود.

این ماده خواص ضد باکتریایی داشته و در برابر باکتری هایی که منجر به آکنه می شوند موثر خواهد بود.

 

برای جرم گوش

یک مطالعه در سال 2020 نشان داد که اغلب افراد می توانند پس از حمام از یک دستمال نرم برای پاک کردن جرم گوش استفاده کنند.

سایر روش های ایمن برای از بین بردن جرم گوش عبارتند از:

• توپ سرنگی لاستیکی
• روغن های خاص یا گلیسیرین
• قطره های گوش بدون نسخه

 

زمان مراجعه به پزشک

قرارگیری در معرض هیدروژن پراکسید باعث ایجاد عوارض خفیف خواهد شد. با این وجود افرادی که در مورد علائم خود نگران هستند باید به پزشک مراجعه کنند.

همچنین افراد باید بروز علائم ناشی از واکنش های آلرژیک از جمله بثورات پوستی و خارش را به پزشک اطلاع دهند.

به علاوه در صورت جدی به نظر رسیدن علائم باید با اورژانس تماس گرفت.

برای نمونه، طبق اعلام Poison Control، علائم تهدیدکننده آمبولی هوا عبارتند از:

• درد قفسه سینه
• تنفس دشوار
• گیجی

 

خلاصه

هیدروژن پراکسید یک ماده شیمیایی پرکاربرد و در دسترس است که به دلیل خواص اکسیدکنندگی قوی در ترکیب بسیاری از محصولات ضدعفونی و تمیزکننده وجود دارد.

با اینکه این ماده کاربردهای زیادی دارد اما بهتر است از آن تنها بعنوان ضدعفونی کننده استفاده شده و میزان ایمن آن در محصولات در نظر گرفته شود.

همچنین افراد می توانند از گزینه های ایمن تری نیز استفاده کنند.

از قرارگیری در معرض غلظت های بالای هیدروژن پراکسید پرهیز کنید. در واقع حتی در صورت استفاده از غلظت زیر 3% نیز نباید از آن بر روی پوست و چشم استفاده کرده یا آن را استنشاق کرد.

در این صورت عوارض جانبی از جمله تحریک ریه ها، معده، پوست یا چشم رخ خواهد داد. بنابراین افرادی که علائم نگران کننده را تجربه می کنند باید با پزشک تماس گرفته یا به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنند.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.