سیستم قلبی عروقی چیست؟
عملکرد اصلی سیستم قلبی عروقی انتقال مواد مغذی و خون سرشار از اکسیژن به تمام نقاط بدن است، مشکلات و انواع بیماری های قلب و عروق را بخوانید.
سیستم قلبی عروقی (The Cardiovascular system) از قلب، عروق و خون تشکیل شده است.
عملکرد اصلی سیستم قلب و عروقی انتقال مواد مغذی و خون سرشار از اکسیژن به تمام نقاط بدن و انتقال خون بدون اکسیژن به ریه ها است.
وارد شدن صدمه یا بروز هرگونه ناهنجاری به یک یا تمام بخش های سیستم قلبی عروقی منجر به بروز انواع بیماری ها، مشکلات و عوارض جدی سلامت خواهد شد.
انواع بیماری های سیستم قلبی عروق شامل فشار خون بالا، بیماری عروق کرونری، حمله قلبی و سکته مغزی است
در این مقاله به بررسی اجزا و عملکرد سیستم قلبی عروقی، انواع مشکلات و بیماری های اثرگذار بر آن خواهیم پرداخت.
جهت مشاهده و خرید مکمل های قلب و عروق داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.
اجزاء سیستم قلبی عروقی
سیستم قلبی عروقی مسئول انتقال خون به نقاط مختلف بدن است.
این سیستم از اندام ها و بافت های زیر تشکیل شده است:
- قلب: یک پمپ عضلانی که خون را به بدن می رساند.
- سیستم بسته عروق خونی: این عروق عبارتند از:
- مویرگ ها: عروق خونی ریز که از رگ ها جدا شده و خون را به تمام بافت های بدن می رساند.
- سرخرگ ها: عروقی که خون را از قلب دور می کنند.
- سیاهرگ ها: عروقی که خون را به قلب باز می گردانند.
دو سیستم گردش خون در بدن وجود دارد:
اولین مورد سیستم گردش خون سیستمیک (Systemic Circulatory System) است. این سیستم اصلی گردش خون بوده که خون را به اندام ها، بافت ها و سلول های سراسر بدن منتقل می کند.
دومین سیستم، سیستم گردش خون ریوی(Pulmonary Circulatory System) است. این سیستم خون را بین قلب و ریه ها جابجا می کند. در این قسمت اکسیژن وارد خون شده و دی اکسید کربن از آن خارج می شود.
همچنین بخوانید:
برای گردش خون بهتر چه بخوریم؟ (کلیک)
ساختار قلب
قلب از چهار حفره مجزا تشکیل شده است.
دو حفره فوقانی قلب با نام دهلیز شناخته شده و دو حفره تحتانی با نام بطن شناخته می شوند.
دیواره یا سپتوم، دهلیزها و بطن ها را جدا می کند.
دریچه های قلب نیز جریان خون را در این محفظه ها کنترل می کنند.
خون مسیر زیر را از طریق قلب طی می کند:
- خون بدون اکسیژن از بدن به سمت قلب برگشته و از طریق ورید اجوف تحتانی (بزرگ سیاهرگ زیرین) و ورید اجوف فوقانی (بزرگ سیاهرگ زبرین) وارد دهلیز سمت راست (محفظه بالا سمت راست) می شود.
- خون از دریچه سه لتی عبور کرده و وارد بطن راست (محفظه پایین سمت راست) می شود.
- بطن راست، خون را از طریق دریچه ریوی پمپاژ کرده و از طریق شریان اصلی ریوی به بیرون از قلب منتقل می کند.
- سپس خون از طریق شریان های ریوی چپ و راست به داخل ریه ها جریان می یابد. در ادامه فرآیند تنفسی باعث افزودن اکسیژن به خون شده و دی اکسید کربن از آن حذف خواهد شد. در نتیجه خون سرشار از اکسیژن خواهد شد.
- سپس خون به قلب بازگشته و از طریق چهار ورید ریوی به دهلیز چپ (حفره چپ بالا) جریان می یابد.
- در ادامه خون از دریچه میترال عبور کرده و وارد بطن چپ (حفره چپ پایین) می شود.
- بطن چپ، خون را از طریق دریچه آئورت به داخل شریان بزرگی به نام آئورت پمپاژ می کند. این شریان خون را به بقیه بدن می رساند.
اهمیت قلب
قلب خون را از طریق عروق به بافت های بدن پمپاژ می کند. سپس خونT مواد مغذی و اکسیژن را به تمام سلول های بدن می رساند. بدون وجود خون، سلول ها و بافت های بدن با تمام ظرفیت خود کار نمی کنند و در نتیجه دچار نقص شده و می میرند.
چرخه قلبی چیست؟
چرخه قلبی دو مرحله دارد.
مرحله اول این چرخه دیاستول است که طی آن بطن ها پر از خون می شوند. این مرحله با بسته شدن دریچه آئورت یا ریوی شروع شده و با بسته شدن دریچه میترال یا سه لتی پایان می یابد. در طول مرحله دیاستول، رگ های خونی در آماده سازی برای انقباض بعدی بطن ها، خون را به قلب باز می گردانند.
مرحله دوم سیستول است که در آن بطن ها منقبض شده و خون خارج می شود. این مرحله با بسته شدن دریچه میترال یا سه لتی شروع شده و با بسته شدن دریچه آئورت یا ریوی به پایان می رسد. فشار داخل بطن ها از فشار داخل رگ های خونی مجاور بیشتر شده و در نتیجه خون از بطن ها به عروق منتقل می شوند.
همچنین بخوانید:
فشار خون نرمال: اندازه گیری فشار خون (کلیک)
انواع بیماری های شایع سیستم قلبی عروقی
بیماری های سیستم قلبی عروقی انواع مختلفی دارند که برخی از آنها شدید و تهدیدکننده حیات هستند.
شناخت این بیماری ها به افراد در دریافت مشاوره پزشکی و درمان به موقع کمک می کند.
برخی انواع مشکلات و بیماری های سیستم قلبی عروقی عبارتند از:
آریتمی
آریتمی به معنی ریتم غیرطبیعی قلب است. این وضعیت به صورت ضربان قلب سریع، خیلی آهسته یا دارای الگوی خاص مشخص می شود.
علائم آریتمی عبارتند از:
- ضربان قلب سریع یا آهسته
- جا افتادن بعضی ضربان ها
- تعریق
- سبکی سر
- سرگیجه
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- غش
افراد دارای مشکلات زیر بیشتر در معرض خطر آریتمی هستند:
- سن بالا
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری قلبی
- نقص مادرزادی قلب
- مصرف الکل
- آپنه خواب درمان نشده
پزشکان در مورد آریتمی های خطرناک از دستگاه های ضربان ساز به منظور بازگرداندن ضربان قلب منظم استفاده می کنند.
همچنین بخوانید:
افزایش ضربان قلب: علت و درمان (کلیک)
حمله قلبی
حمله قلبی زمانی رخ می دهد که بخشی از عضله قلب خون کافی دریافت نکند. این امر به دلیل انسداد یا پارگی در شریان اطراف قلب و یا نیاز قلب به اکسیژن بیشتر رخ می دهد.
همچنین بخوانید:
چگونه حمله قلبی را تشخیص و درمان کنیم؟ (کلیک)
علائم حمله قلبی عبارتند از:
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- درد یا ناراحتی فک، گردن یا کمر
- درد یا ناراحتی در یک یا هر دو دست یا شانه
- تنگی نفس
- احساس سبکی سر
افراد با شرایط زیر بیشتر مستعد خطر ابتلا به حمله قلبی هستند:
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- سیگار کشیدن
اگرتجربه حمله قلبی دارید راهکارهای زیر احتمال بروز مجدد آن را کاهش خواهد داد:
- رسیدن به وزن متناسب یا حفظ آن
- پیروی از رژیم غذایی سالم برای قلب
- فعالیت بدنی منظم
- ترک سیگار
- توانبخشی قلبی (یک برنامه تحت نظارت پزشک برای بازیابی سلامت قلب است)
همچنین بخوانید:
غذاهای مفید برای سلامت قلب (کلیک)
سکته مغزی
سکته مغزی یک وضعیت پزشکی است که طی آن خونرسانی به بخشی از مغز متوقف می شود. این کمبود خون باعث مرگ سلول های مغزی خواهد شد.
دو نوع سکته مغزی وجود دارند.
سکته مغزی ایسکمیک (ایسکمی) در نتیجه لخته شدن خون و انسداد جریان خون به مغز رخ می دهد.
سکته مغزی سکته مغزی هموراژیک (خونریزی) نیز در اثر خونریزی در داخل یا اطراف مغز رخ می دهد.
همچنین بخوانید:
انواع سکته مغزی: از علائم تا درمان (کلیک)
علائم سکته مغزی به طور ناگهانی بروز کرده و شامل موارد زیر خواهند بود:
- سردرد شدید
- سرگیجه، از دست دادن تعادل یا مشکل در راه رفتن
- گیجی
- ضعف یا بی حسی یک طرف پا، بازو یا صورت
- مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
افراد با شرایط زیر بیشتر مستعد ابتلا به سکته مغزی هستند:
- سن بالا
- سابقه فردی یا خانوادگی سکته مغزی
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- دیابت
- سیگار کشیدن
درمان سکته مغزی به نوع آن وابسته است.
افرادی که سکته مغزی ایسکمیک را تجربه می کنند به مصرف داروهایی برای کمک به از بین بردن لخته خون و بازیابی جریان خون به مغز نیاز خواهند داشت.
افراد مبتلا به سکته مغزی هموراژیک نیز برای ترمیم رگ های خونی آسیب دیده به جراحی نیاز دارند.
درمان های بعدی برای افراد مبتلا به سکته مغزی عبارتند از:
- مصرف داروهای ضد پلاکت یا ضد انعقاد برای پیشگیری از تشکیل لخته های خونی جدید
- داروهایی برای کاهش فشار خون
- داروهایی به استاتین ها برای کاهش سطح کلسترول خون
- فیزیوتراپی
- توانبخشی
- گفتار درمانی
همچنین بخوانید:
5 مکمل موثر برای کاهش فشار خون (کلیک)
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی زمانی رخ می دهد که قلب قادر به پمپاژ خون کافی برای نیاز بدن نباشد.
برخی علائم نارسایی قلبی عبارتند از:
- افزایش ضربان قلب
- سرفه مداوم یا خس خس سینه
- تنگی نفس
- تورم
- بی اشتهایی
- حالت تهوع
- خستگی
- گیجی
- عدم تحمل ورزش
عوامل خطر نارسایی قلبی عبارتند از:
- فشار خون بالا
- بیماری عروق کرونری
- سابقه فردی ابتلا به:
- حمله قلبی
- دیابت
- آپنه خواب
- نقص مادرزادی قلب
نارسایی قلبی هیچ درمانی ندارد. راهکارهای درمانی زیر به کاهش پیشرفت بیماری و کاهش علائم کمک می کنند.
این موارد عبارتند از:
- تغییر سبک زندگی از جمله تغییر رژیم غذایی و ورزش
- استفاده از دستگاه ها یا روش های جراحی
- مصرف داروهایی برای کنترل فشار خون یا سطح کلسترول
- مصرف داروهای ادرارآور برای کاهش تورم یا ادم
همچنین بخوانید:
افزایش سن و تاثیر آن بر سیستم قلبی عروقی
بواسطه افزایش سن، عملکرد سیستم قلبی عروقی کاهش خواهد یافت.
برای نمونه، سیستم قلبی عروقی در حین فعالیت بدنی قادر به تپش سریع نبوده اما در حالت استراحت ضربان آن ثابت خواهد شد. همچنین ممکن است افراد با افزایش سن دچار آریتمی شوند.
از دیگر مشکلات پیری می توان به سفتی بیشتر عروق بزرگ و سفت شدن عضلات قلب اشاره کرد. این سفتی باعث افزایش فشار خون شده که خطر حمله قلبی، سکته مغزی و نارسایی قلبی را افزایش می دهد. همچنین سفتی عضلات قلب باعث نارسایی احتقانی قلب خواهد شد.
خلاصه
سیستم قلبی عروقی شامل قلب، شریان ها (سرخرگ ها)، سیاهرگ ها و مویرگ ها بوده و عملکرد اصلی آن خونرسانی به بدن است.
این اجزا دو سیستم گردش خون سیستمیک و ریوی را تشکیل می دهند. چرخه قلبی نیز شامل دو مرحله سیستول (آرامش) و دیاستول (انقباض) است.
انواع بیماری های شایع قلبی عروقی شامل حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی و آریتمی هستند.
عملکرد قلب با افزایش سن به ویژه در دوره های فعالیت بدنی کاهش می یابد. همچنین شریان ها با افزایش سن سفت شده و احتمال افزایش فشار خون و بروز مشکلات قلبی عروقی را بیشتر می کند.
جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.