پاسخ جنگ، گریز یا فریز چیست؟

پاسخ جنگ، گریز یا فریز ناشی از تغییرات فیزیولوژیکی بدن و برای مقابله با احساس خطر است؛ علت و علائم واکنش های ستیز، گریز و فریز را بخوانید.

 

تغییرات فیزیولوژیکی غیر ارادی که بدن در هنگام احساس خطر و استرس تجربه می کند را پاسخ جنگ، گریز یا فریز (Fight, flight, or freeze response) می گویند.

این پاسخ برای حفظ امنیت، آماده سازی برای مقابله، فرار یا پنهان شدن از خطر ایجاد می شود.

با این حال در برخی موارد این وضعیت هم در شرایط خطر واقعی و هم شرایطی که نیازی به فعال شدن این واکنش نیست، ایجاد می شود. افراد مختلف واکنش های متفاوتی به تهدیدهای ایجاد شده داشته، به همین دلیل این وضعیت تحت عنوان واکنش ستیز، گریز یا فریز نامگذاری شده است.

این مقاله به بررسی واکنش جنگ، گریز یا فریز پرداخته و نمونه هایی از آن را ارائه می دهد.

 

همچنین بخوانید:

اثر استرس بر بدن (کلیک)

 

پاسخ جنگ، گریز یا فریز چیست؟

جنگ، گریز یا فریز پاسخی است که بدن در هنگام ایجاد تهدیدهای درک شده ایجاد می کند. این واکنش غیر ارادی بوده و با ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی در بدن برای کمک به موارد زیر همراه است:

• مقابله یا اقدامی برای از بین بردن خطر
• فرار از خطر
• فریز یا بی حرکت ماندن

البته برخی افراد گزینه چهارم یا تملق (اظهار دوستی کردن) و دلجویی کردن را در پیش می گیرند.

در این حالت افراد برای جلب رضایت تهدید کننده برای جلوگیری از آسیب تلاش می کنند.

واکنش احتمالی دیگر بی حرکتی تونیک بوده که با عنوان فلاپ (Flop) نیز شناخته می شود. در این حالت بدن دچار عدم پاسخگویی کامل جسمی یا روانی می شود. غش کردن در واکنش به ترس جزئی از این دسته محسوب می شود.

این وضعیت با عنوان واکنش استرسی حاد شناخته می شود.

 

همچنین بخوانید:

استرس : علت و راه های مدیریت (کلیک)

 

اتفاقات ایجاد شده در هنگام پاسخ جنگ یا گریز

در پی ایجاد واکنش استرسی حاد، سیستم عصبی خود مختار بدن (ANS) فعال می شود. این بخش از سیستم عصبی، واکنش های سریع و ناخودآگاه از جمله رفلکس ها را کنترل می کند.

ANS با ارسال پیام هایی، بدن را به روش های مختلف برای مقابله با خطر آماده می کند. در هنگام واکنش ستیز یا گریز موارد زیر تجربه می شوند:

• تنفس سریع و افزایش ضربان قلب : بدین وسیله بدن می تواند خون و اکسیژن بیشتری به عضلات و مغز بفرستد. زیرا در این حالت بدن به اقدامات فیزیکی برای فرار از خطر نیاز دارد. این امر همچنین با افزایش فشار خون همراه است.
• گشاد شدن مردمک ها: با گشاد شدن مردمک چشم نور بیشتری وارد شده و بدین وسیله فرد دید بهتری از اطراف خود پیدا می کند.
• تنش عضلات: ماهیچه ها در هنگام آماده شدن برای حرکت دچار تنش و درنتیجه ایجاد لرزش می شوند. این تنش عضلانی باعث ایجاد حس انقباض در گلو برای افزایش صدای فرد می شود.
• خشکی دهان: انقباض رگ های خونی اطراف دهان باعث توقف موقتی تولید بزاق و خشکی دهان می شود.
• برافروختگی یا رنگ پریدگی پوست: در این حالت بدن خون را به نواحی کلیدی هدایت کردهف به همین دلیل فرد دچار رنگ پریدگی یا برافروختگی می شود.

در هنگام واکنش جنگ، گریز یا فریز احساس هوشیاری، آشفتگی، مقابله یا نیاز به خارج شدن از یک مکان تجربه می شود. یک واکنش جنگ یا گریز شدید می تواند به حمله پانیک (پانیک اتک) تبدیل شود. این شرایط همچنین با ایجاد حملات آسم در افراد مبتلا به این بیماری همراه است.

 

همچنین بخوانید:

افزایش ضربان قلب : علت و درمان (کلیک)

 

اتفاقات ایجاد شده در هنگام واکنش فریز

واکنش فریز یک فرآیند فیزیولوژیکی متفاوت با ستیز یا گریز است. بر اساس یک تحقیق در سال 2015 این وضعیت، بی تحرکی با دقت است. افراد در هنگام واکنش فریز بسیار هوشیار بوده اما قادر به حرکت یا انجام کاری نیستند. علت ایجاد واکنش فریز عبارتند از:

• تنش عضلانی
• بی تحرکی جسمی
• کاهش ضربان قلب (به جای افزایش آن)

 

چرا برخی واکنش فریز یا فلاپ را تجربه می کنند؟

بنظر می رسد که واکنش فریز روشی برعکس برای واکنش به خطر بوده اما در واقع دارای عملی ماشبه با پاسخ ستیز یا گریز است. این امر باعث ایجاد موارد زیر می شود:

• افزایش درک بصری: یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که واکنش فریز باعث افزایش درک از محیط اطراف می شود. محققان واکنش افراد در برابر شوک و نحوه تاثیر آن بر توانایی درک اطلاعات بصری را مورد آزمایش قرار دادند. طی این آزمایش مشخص شده در واکنش فریز درک بهتری نسبت به تصاویر با کیفیت پایین و وضوح نامناسب ایجاد شده و اطلاعات مربوط به تهدید سریع تر پردازش می شوند.
• آماده شدن برای اقدام لازم: بر اساس یک بررسی در سال 2017، واکنش فریز به عنوان زمانی برای تصمیم گیری مغز در خصوص نحوه واکنش به تهدید است. طی آزمایشاتی که زمان بیشتری برای اقدام کردن وجود داشت، ایجاد واکنش فریز متداول تر بود. همچنین طبق مطالعات انجام شده بر روی حیوانات، واکنش فریز به حیوانات اجازه داده تا محیط را برای تصمیم گیری در خصوص اقدام بعدی بررسی کنند.
• کاهش تاثیر یک رویداد: بر اساس یک مقاله در سال 2017، واکنش فریز به گسستگی مربوط است. گسستگی در هنگام یک تجربه آسیب زا ایجاد می شود. این امر باعث غیر واقعی بودن حوادث شدیدا ناراحت کننده و ایجاد بی حسی یا گسستگی می شود. به وسیله این امر می توان فهمید که چرا واکنش فریز در افرادی که تجربه تروما داشتند، شایع تر است.
• کمک به پنهان شدن: سکون در برخی شرایط باعث پنهان شدن از خطر یا از بین رفتن تمایل مهاجم می شود. بی تحرکی تونیک در حیوانات آخرین راه حل بوده زیرا بسیاری از حیوانات تمایلی به خوردن چیزی که مرده ندارند.

 

همچنین بخوانید:

تروما: ترومای روانی چیست؟ (کلیک)

 

نحوه مقابله

پاسخ جنگ، گریز یا فریز روشی مهم برای حفاظت از بدن است. این واکنش در شرایط خطرناک باعث نجات جان افراد می شود. با این وجود فردی دارای استرس و اضطراب به دلیل تجربه حوادثی در زندگی یا تجربه مکرر آنها، برخی عوارض را تجربه می کند.

برای مقابله با اثرات واکنش استرسی می توان از راهکارهای زیر بهره برد:

• رفتن به مکان امن: در صورت امکان می توان به مکانی امن که کمتر تهدید کننده یا طاقت فرسا است، پناه برد. بیرون رفتن از یک فضا، یافتن محلی آرام یا مکانی با شلوغی کمتر از جمله این اقدامات هستند.
• تنفس آهسته: واکنش استرسی باعث تنفس سریع و سطحی می شود. با استفاده از تکنیک های تنفس می تواند این سرعت را کاهش داد. برای نمونه، تنفس دیافراگمی با آرامش و برطرف شدن واکنش استرسی همراه است.
• تحرک داشتن: بعضی از افراد معتقدند که فعالیت بدنی در رفع استرس موثر است. برای نمونه، در هنگام بی قراری یا آشفتگی می توان دویدن یا پیاده روی بهره مند شد. به علاوه، انجام فعالیت هایی مانند یوگا در کاهش سرعت تنفس موثر هستند.
• دریافت حمایت اجتماعی: در صورت از دوستان، خانواده یا همکاران مورد اعتماد درخواست کمک کنید.

 

نمونه ها

فرض کنید در هنگام دویدن به طور ناگهانی با یک سگ بزرگ و در حال پارس کردن روبرو می شود، در این حالت واکنش ستیز، گریز یا فریز ایجاد می شود. در این حالت موارد زیر بروز پیدا می کنند:

• دعوا، پرخاشگری یا پرتاب یک شی به طرف سگ
• فرار از سگ و افزایش سرعت
• فریز شدن و توقف دویدن
• تلاش برای آرام کردن سگ
• غش کردن یا از هوش رفتن

نسبت به موقعیت ها یا افراد دیگر که در خصوص آنها نگرانی یا استرس وجود دارد (حتی در صورت خطرناک نبودن) نیز همین واکنش ها ایجاد می شوند. برای نمونه، سخنرانی ها، مصاحبه های شغلی و امتحانات با بروز واکنش استرسی همراه هستند.

درصورت تجربه قبلی تروما، واکنش استرسی حاد بیش از حد بوده و واکنش هایی به موارد تهدید آمیز یا یادآوری کننده رویداد قبلی ایجاد می شوند.

برای نمونه، تولد فردی در  محله ای با تیراندازی مکرر، باعث می شود تا فرد در هنگام شنیدن صدای ناگهانی اگزوز خودرو (Backfiring)، واکنش های زیر را از خود بروز دهد:

• ساکت و بی حرکت شدن
• آشفته یا عصبانی شدن و آمادگی برای مقابله
• یافتن راهی برای فرار (حتی در صورت ایمن بودن)
• فکر کردن در خصوص روش هایی برای دلجویی از فرد مهاجم
• از هوش رفتن

این بیش فعالی سیستم عصبی از ویژگی های اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است.

 

همچنین بخوانید:

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) (کلیک)

 

ریکاوری (بهبود)

برای بازگشت به حالت عادی پس از واکنش استرسی به حدود 20 تا 60 دقیقه زمان نیاز است. افراد پس از این وضعیت خستگی، درد یا اضطراب بلندمدت را تجربه می کنند. به طور کلی با برخی اقدامات می توان به احساس امنیت و آرامش کمک کرد.

مراقبت از خود در زمان استرس ضروری است. این امر عبارتند از:

• اختصاص وقت برای استراحت و فعالیت های لذتبخش
• مصرف وعده های غذایی منظم، متعادل و مغذی
• نوشیدن آب کافی
• ورزش منظم
• خواب کافی
• ارتباط با دیگران
• استراحت به ویژه در هنگام موارد افزایش دهنده استرس از جمله کار یا تماشای اخبار

گاهی اوقات رویدادهای منجر به بروز استرس، آسیب زا (تروماتیک) محسوب می شوند. این وضعیت با ایجاد طیف وسیعی از واکنش های جسمی یا احساسی همراه بوده که باعث دشورا شدن مراقبت از خود می شود. افراد آسیب دیده موارد زیر را تجربه می کنند:

• بدتر شدن مشکلات سلامت روان یا بیماری های مزمن
• تغییر در اشتها و انرژی
• احساس شوک، عصبانیت، ناراحتی یا ترس
• بی اعتقادی یا انکار
• بروز علائمی از جمله سردرد، مشکلات معده یا دردهای بدن
• افزایش استفاده از الکل، دخانیات و سایر مواد
• احساس خالی بودن یا بی حسی
• مشکل در خوابیدن یا کابوس دیدن

درصورت تجربه موارد فوق باید به دنبال دریافت پشتیبانی بوده تا اثرات آنها و تاثیر استرس کاهش یابد.

 

زمان دریافت کمک

سرعت بهبود حوادث ترسناک یا استرس زا در افراد متفاوت است. در صورتی که اثرات یک رویداد استرس زا خود به خود بهبود نیابند باید از تراپیست یا پزشک کمک گرفت.

در واقع مزمن شدن واکنش استرسی تاثیر منفی بر بدن داشته و می تواند به درد مزمن، بیماری گوارشی، عدم تعادل هورمونی و ایجاد مشکل در بارداری منجر شود. بنابراین مقابله با استرس های مکرر برای سلامت روانی و جسمی اهمیت زیادی دارد.

همچنین با استفاده از درمان های خاص می توان به تجربه تروما یا PTSD و افراد دارای اضطراب و سطح استرس بالا کمک کرد.

 

پیشگیری از خودکشی

اگر فردی را می شناسید که در معرض خطر صدمه رساندن به خود، خودکشی و یا صدمه زدن به دیگران است اقدامات زیر را انجام دهید:

• قاطعانه بپرسید: آیا قصد خودکشی داری؟
• بدون قضاوت به حرف های او گوش دهید.
• برای برقراری ارتباط با یک مشاور آموزش دیده شرایط بحرانی با اورژانس تماس بگیرید.
• تا رسیدن کمک در کنار او بمانید.
• سعی کنید هرگونه سلاح، دارو و یا سایر اشیای خطرناک را از او دور نگه دارید.

 

همچنین بخوانید:

افکار خودکشی چیست؟ (کلیک)

 

جمع بندی

واکنش جنگ، گریز یا فریز برای مقابله با تهدیدهای درک شده لازم است. این واکنش ها باعث فعال شدن سیستم عصبی خود مختار بدن (ANS) و ایجاد تغییرات غیرارادی از جمله افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و تنش عضلات می شود.

با پاسخ جنگ یا گریز به اقدام برای مقابله یا پرهیز با خطر تمایل داشته اما واکنش فریز باعث بی حرکت ماندن می شود. دلجویی یا فلاپ نیز بخشی از واکنش استرسی است.

در واقع هیچ روش درست یا نادرستی در خصوص رفتار در هنگام پاسخ جنگ، گریز یا فریز وجود ندارد. با این وجود، مواردی برای واکنش های معکوس، آرام شدن و بررسی تاثیر آنها وجود دارند. بنابراین در صورت داشتن نگرانی در خصوص تاثیر دائمی تجربیات آسیب زا در گذشتهف باید از یک متخصص بهداشت روان کمک گرفت.

 

جهت مشاهده و خرید مکمل ها و محصولات مراقبت داروخانه آنلاین اویرو کلیک کنید.